Milliyet gazetesi 29 Ekim 2005 Cumartesi günü okuyucularına 12 sayfalık bir ek verdi. "82 yıl önce bugün / Cumhuriyet'in ilk günü özel eki" adını taşıyan bu ekte 30 Teşrin-i evvel 1339 / (Ekim) 1923 tarihli Vatan, Vakit, İkdam gazeteleriyle 31 Teşrin-i evvel tarihli Akşam gazetesinin birinci sayfalarının fotoğrafları, karşısında da aynı sayfa düzeniyle yeni yazıya aktarılmış biçimleri yer alıyor. 31 Teşrin-i evvel tarihli İleri gazetesinin ise sadece yeni yazıya aktarılmış biçimi verilmiş.

Milliyet gazetesini böylesine anlamlı bir ek verdiği için kutlamak gerekir. Ancak, bu ekte gördüğüm bazı şeyler, beni hayli düşündürdü. Özel ekin editörü Ömer Erbil, "Nasıl hazırlandı?" başlıklı sunuş yazısında "dönemin gazetelerinin birinci sayfalarını tercümeleri ile birlikte verme fikri"nden söz ediyor. Oysa burada yapılan iş bir "tercüme" değildir. Tercüme, bir dilden başka bir dile yapılır. Sayın Erbil, yazısının bir yerinde "tercüme" yerine "eski Türkçe'den yeni Türkçe'ye çevrilme"den söz ederken de aynı yanlışı tekrarlamış. Yapılan işe "tercüme" veya aynı anlama gelmek üzere "çeviri" demek yerine "aktarma" dense daha doğru olurdu. Erbil, yazısında "tercüme" ve "çeviri"ye göre doğruya daha yakın olan "transkripsiyon" sözcüğünü de kullanmış ama aktarma işinin "transkripsiyon" olabilmesi için, bütün sesleri karşılayabilecek özel bir alfabenin kullanılması, kaf ile kef'i, sin ile sad'ı, vb. ayıran işaretlerin bulunması gerekir; oysa ekte böyle bir yazım görülmüyor.

Ömer Erbil, "sıhhatli ve güvenilir" bir metne ulaşmak için Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı'ndan üç uzmanın yaklaşık on gün çalıştıklarını yazmış ve onlara teşekkürlerini sunmuş. Adlarını anmak istemediğim bu uzmanlar, bence teşekkürü değil, teessüfü hak etmektedirler.

İkdam'ın spot cümlelerinden biri şöyle: "Ankaranın Tasnifi Neticesinde İntihâba İştirak Eden 158 Mebusun Müttefikan Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya Rey Verdikleri anlaşılmış ve Şiddetle Alkışlanmıştır."

"Ankaranın tasnifi" ne demek? Özgün metne bakınca görüyoruz ki "Ankaranın tasnifi" değil, "ârânın tasnifi", yani "reylerin / oyların tasnifi".

Vatan'ın spot cümlelerinden biri: "Gazi Paşa diyor ki: "Türkiye Cumhuriyeti Cihan'da işgal ettiği mevkide layık olduğunu âsârıyla isbat edecektir." "Cihan" kelimesini özel isim saymanın gereksizliği bir yanda dursun, Gazi Paşa böyle bir cümle kurar mı? Kurmaz. Doğrusunu 2005 metninde değil, 1923 metninde okuyabilirsiniz: "Türkiye Cumhuriyeti cihanda işgal ettiği mevkie layık olduğunu âsârıyla isbat edecektir."

Daha iri harflerle yazılmış spot cümleleri bırakıp küçük puntolu metinlere baksak, kim bilir ne tuhaflıklar göreceğiz? Nitekim Vatan'daki, cumhuriyet ilân etmek için aceleye gerek yoktur görüşünün dile getirildiği "Ali Fuad Paşa'nın Mühim Beyânâtı" başlıklı haberi okurken, istifa etmiş başbakan Fethi Bey'in "kendisini Büyük Millet Meclisi'nde kâfi derecede kuvvetli görmesinden" söz ediliyor. Oysa cümlenin gelişi ve mantığı "görmemesi"ni gerektirir. Nitekim özgün metinde öyle yazılı.

Yine Vatan'ın başka bir haberinde "memur çocuklarına leylî mekteplerde mazhar oldukları suhûletin ma'zûl ve mütekâidîn etfâline de teşmili"nden söz ediliyor. Doğrusu, herhalde "memur çocuklarının… mazhar oldukları" olmalı. Evet, öyle yazıyor; fakat uzmanlarımız yanlış okuyup yanlış yazıyorlar. Aynı haberde "Rıza Nur Bey Heyet-i Vekîle'den istifa ettiğine dair telgraf okundu." deniyor. "Rıza Nur Bey'in… istifa ettiği… " olmalı, değil mi? Evet, öyle yazıyor zaten; fakat uzmanlarımız yanlış okuyup yanlış yazıyorlar!

Vatan'ın kimlik bilgilerinin altında yer alan cümle de yanlış okunup yazılmış: "Gazeteye aid evrak heyet-i tahririyeye, idareye aid evrak idare müdüriyeti namına gönderilmiştir." Bu cümlenin yüklemi "gönderilmelidir" olmalı değil mi? Evet, öyle olmalı ve zaten öyle yazıyor; fakat uzmanlarımız yanlış okuyup yanlış yazmışlar!

82 yılda geldiğimiz okuma yazma düzeyi, böyle mi olmalıydı?

Yazık, çok yazık!

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu

Online İlan