İyi bir teknisyen olan Kemal Derviş zamanında işe başladı, gerçi bu dönemdeki siyasi istikrarsızlık dolaysıyla epey bocaladı ama şansı hemen imdadına yetişerek tek partili bir hükümet kuruldu.

Büyük bir Meclis çoğunluğu olan, vatandaşlara "benden üç yıl boyunca bir şey istemeyin, kemerleri sıkmaya devam, ülkeyi yeniden yapılandıracağız" diyen bir hükümet bu. Özelleştirme ve bütçe performansı konusunda gözü kara bir Maliye Bakanı, iflasın eşiğinden bir ülkeyi devralıp Avrupa Birliği ekonomik standardı olan Maastricht Kriterleri'ne ulaştırmış, bütün eleştirilere rağmen başarılı bir Maliye Bakanı.

Yukarıda saydığım bazı olgular TC Merkez Bankası Başkanı'na altın tepside sunulmuş "al ve başarılı ol" fırsatıydı. Ancak Başkan bu durumlara rağmen bence çok vasat bir performans gösterdi hatta bazı bakımlardan negatif bir performans seviyesinde kaldı.

Basındaki Serdengeçti övgülerinin çoğunun iki sebebi var: Birincisi, Başkan'ın yaptıkları, yapabilecekleri ve yapmadıkları tam olarak analiz edilmeden, yapılan basit değerlendirmelerden kaynaklanıyor, "faizler ta neredeydi nereye indi", "enflasyon nereden nereye indi" vs gibi ve ikincisi ise ideolojik olarak Başkan'ı kendilerinden sayan ve AKP'yi hasım gören basın mensuplarının çokluğudur.

SERDENGEÇTİ'NİN BIRAKTIĞI SORUNLAR

Bizce başarısız olan Serdengeçti bize pek çok sorun bırakıp gidiyor. En önemli üç tanesi:

Aşırı değerli YTL

Yeni seçilecek Başkan'ın işi çok zor gözükmektedir. Yeni seçilecek Merkez Bankası Başkanı'nın işinin zor olduğunu görebilmek için biraz önce maddeler hâlinde sırladığımız sorunları biraz açmamız gerekiyor.

AŞIRI DEĞERLİ YTL

En önemli sorun olan aşırı değerli YTL'den dolayı döviz kuru seviyesine müdahale kaçınılmazdır. Neredeyse %50 oranında değerlenmiş bir YTL dolayısıyla ekonomimiz adeta başka ülke sanayicilerinin açık pazarı haline gelmiştir.

Bütün dünya Çin'e aşırı değersiz parasının değerini yükseltmesi için iki yıl boyunca tehdide varan baskılar yaptı ve sonuçta Çin parasının değerini sadece % 2 arttırdı.

Aynı dönemde Türkiye gönüllü(!) olarak %50 arttırdı. Ancak YTL'nin yeniden hak ettiği seviyeye çekilmesi maalesef başka bazı sorunlar yaratacaktır. Yeni Başkan bunu zamana yayarak çözerken kullanacağı para ve faiz politikalarının yan etkileri bazı olumsuzluklar yaratabilir.

YÜKSEK REEL FAİZLER

Faiz oranları gerçekten çok yüksektir. Bu faiz oranlarının düşürülmesi gerekmektedir. Ancak maalesef artık uluslararası konjonktür buna uygun değildir.

Birincisi, başta ABD olmak üzere gelişmiş piyasalarda faizler yükseldiği için bazı yerli ve yabancı fon sahipleri bu yüksek faizlerin cazibesiyle gelişmekte olan ülkelerden, bu arada Türkiye'den de, gelişmiş ülkelere yönelebilir. Yatırımcıları burada tutabilecek tek şey reel yüksek faizlerdir.

Reel faizleri düşürmenin bir yolu da enflasyonu düşürmektir. Tüm dünyada başta petrol olmak üzere enerji fiyatları yükselmektedir. Bu konjonktür enflasyon oranının daha da düşürülmesini zorlaştırdığı için reel faizleri düşürmek gittikçe zorlaşmaktadır. Kemerleri sıkmadan ve bazı bedelleri ödemeden çok kalıcı bir enflasyonu düşürme programı uygulanamaz.

Enflasyon hedeflemesi

TC Merkez Bankası önce enflasyon hedeflemesi açıkladı; sonra da "enflasyonun yüksek çıkma ihtimali hedeflerin tutma ihtimalinden daha yüksek" diye bir açıklama yayınladı. Bu, bizce de doğru; çünkü YTL çok değerli ve herhangi bir düzeltme durumunda başta enerji ve hammadde fiyatlarındaki yükseliş, ithal ürünlerin fiyatlarını yükseltecek ve ardışık bir şekilde bu iç piyasa ürün fiyat seviyelerini arttıracak ve sonuçta enflasyon oranı beklenen / açıklanan oranları aşacaktır. TC Merkez Bankası, kurların artışını engellemek için döviz satarak kuru baskı altında tutmaya çalışacaktır. Bunu yaparsa sıcak sermaye "hadi bana eyvallah" diyecek, döviz rezervlerimiz eriyecek ve kurlar bu ortamda tamamen kontrolden çıkabilecektir.

Başta geçenlerde yapılan müdahele ile satın alınan 5 milyar USD karşılığı YTL olmak üzere piyasada aşırı derecede likidite var. Aşırı likidite bolluğunun ekonomide büyük kazaların patlak vermesine yol açacağını söylemek bile gerekmiyor. Likidite bolluğu sorununun derhal masaya yatırılması ve çözümlenmesi gerekiyor.

2001 krizinden sonra iç piyasalardan ümidini kesen firmaların tamamı ihracat için işlerini dönüştürerek veya yeni bazı eklemeler yaparak başarılı oldular. Hatta diyebiliriz ki, 2002-2005 döneminde Türkiye ihracatta dünyanın en başarılı 3-5 ülkesinden biridir. Ancak ne yazık ki ithalatta da aynı başarıyı gösterememiştir. Yıl 2006; artık neredeyse tüm firmalar güçlü bir ithalat departmanı kurarak ülkemizde üretilebilecek ürünleri ithal etme yarışına giriyorlar. Bu davranışın temelinde yatan ekonomik yapısal bozuklukların değişmesi gerekiyor. Merkez Bankası, bu durumu görmezden gelmeye devam ederse, cari açığın GSMH oranı % 8'e varabilir; ki bu tam bir çıkmaz sokaktır.

Gerçekten de yeni Başkan'ın işi çok zordur. Ama inanıyorum ki bütçe disiplini ve hükümetten gelecek destek sayesinde başarı sağlanabilir. Başarının üç göstergesi olacaktır: 2007 için en fazla % 5 enflasyon, %4 cari açık ve en fazla 5 puan reel faiz. Yeni başkanın performans kriteri bu üç kriter olacaktır.

Yeni Başkan'a başarılar dilerken, işinin çok zor olduğunu, mevcut sorunların ağır olduğunu, çözmek için zamana ihtiyaç duyulduğunu ve başarının dirayetle aranması durumunda bunun gerçekten mümkün olduğunu belirtmek isterim. Son söz olarak, Serdengeçti'nin çalıştığı dönemde iyi niyetle bir şeyler yapmaya çalıştığına inanmamak için herhangi bir neden de gözükmemektedir. Yanlış yaklaşımlar ve değerlendirmeleri yukarıda saydığım olumsuz sonuçlara sebebiyet vermiştir.

Geri dön

Yazdır

Yukarı