Ana Sayfa
Gündem
Politika
Ekonomi
Dünya
Aktüel
Spor
Yazarlar
Televizyon
Sağlık
Son Dakika
657'liler Ailesi
Ankara'da Şafak
Bilişim
Çalışanın Sesi
Diziler
Düşünce Gündemi
İzdüşüm
Kültür-Sanat
Röportaj
Sinema
Yemek
Zamanda Yolculuk
Bize Yazın
Abone Formu
Temsilcilikler
Reklam
Künye
Arşiv

Yeni Şafak'ta Ara

	Melikşah UTKU mutku@yenisafak.com.tr

Cumartesi günü, iktisat çevrelerinin ihtiyar delikanlısı, deliduman ismi John Kenneth Galbraith, 97 yaşında hayata gözlerini yumdu. İlerlemiş yaşına rağmen, boylu, poslu vücudu ve dinç dimağıyla son zamanlarına kadar heybetli çıkışını sürdürmüş bir iktisatçıydı, Galbraith.

Kapitalist iktisat teorisine körü körüne bağlı bir dünyada, kapitalizmin ana yurdu olmasa da, göbeği sayılabilecek bir çevrede, hâkim paradigmanın yanlışlarını ve eksiklerini, bıkmak tükenmek bilmeyen bir enerji ile vurgulayan mizacından ziyade en karmaşık iktisadi meseleleri, şaşılacak bir netlikle açıklayan üslubu sevdirmişti onu tüm dünyaya.

Bugünün liberal iktisatçıları, tüm özgürlükçü söylemlerine rağmen esasen iktisadi liberalizmin siyasi liberalizmden önce geldiğine inanırlar. Özellikle 1980'lerde gelişmekte olan ekonomilerde ve bilahare 1990'larda demir perde ülkelerinde, merkeziyetçi ekonomi modelinden liberal ekonomiye geçiş tecrübesi ışığında, ekonomide liberalliği savunanlar siyasi anlamda gittikçe daha otoriterizme kaydılar. Gerek Dünya Bankası ve IMF'nin, gerekse "liberal" akademik çevrelerin ortaya koyduğu çalışmalar, demokratik rejim ile iktisadi istikrar ve kalkınmanın bir arada yürütülmesinin zor olduğunu savunuyordu. Ortada Güney Asya'nın otoriter rejimlerinin kalkınma başarısı vardı ne de olsa. Son zamanlarda da Çin aynı süreci "deniyordu".

Galbraith, liberal iktisatçıların tam tersine siyaseten liberalizmi, iktisaden de belli bir devletçiliği savunuyordu. 1958 yılında yayınlanan ünlü kitabı, Zengin Toplum (The Affluent Society)'da Galbraith, gelişmiş ülkelerin özel kesim aracılığıyla belli bir refah seviyesine ulaştığını, ancak buna karşılık kamu mallarının miktarı ve kalitesinin, bu refah düzeyi ile çelişkili bir şekilde zayıfladığını ileri sürmüştü. Kamu kesiminin üzerine düşeni yapmaması sebebiyle piyasa ekonomisinin dışsallıklarının iyice dışa vurduğunu, ortaya çıkan maliyetlerin toplumun özellikle nispeten zayıf kesimlerinin üzerine yıkıldığını öne sürüyordu. 1986'da yazdığı bir kitabında, "Saf bir bireyselci toplum anlayışıyla, toplumun en şanssız kesimlerini, ihmal etmek ve onları umutsuzluk içinde bırakmak,... sağlıklı bir muhafazakar strateji değildir," demişti.

Şu sözler de ona ait: "Kapitalizmde insan insanı sömürür. Komünizm de ise sadece bunun tersi olur."

Keynezyen ve yapısalcı ekollerin kendine has takipçisi olan Galbraith, Franklin Roosevelt ve Clinton'un da aralarında olduğu demokrat partiden gelme başkanlara ekonomi danışmanlığı da yapmış. Özellikle "liberal" iktisatçıların boy hedefi olmuşsa da, gelişmiş ekonomilerin hükümetleri, yeri gelmiş Galbraith'in önerilerini dikkate almak durumunda kalmışlardır.

Bugünün kapitalizmini yaşanabilir ve sürdürülebilir kılanlardan biri Keynes ise, diğeri de hiç şüphesiz Galbraith'dir.

Geri dön

Yazdır

Yukarı