Ana Sayfa
Gündem
Politika
Ekonomi
Dünya
Aktüel
Spor
Yazarlar
Televizyon
Sağlık
Bugünkü Yeni Şafak
657'liler Ailesi
Bilişim
Çalışanın Sesi
Diziler
Düşünce Gündemi
İzdüşüm
Kültür-Sanat
Nar-ı Beyza
Okur Sözcüsü
Röportaj
Sinema
Yemek
Zamanda Yolculuk
Bize Yazın
Abone Formu
Temsilcilikler
Reklam
Künye
Arşiv

Yeni Şafak'ta Ara

Henüz çalışmaları devam eden kök hücre tedavisi felçten kalp yetmezliğine kadar birçok hastalığa umut olacak. Yöntem, başarıyla sonuçlanması durumunda insanlık için bir devrim olacak

Mezin Tanrıseven

Son yıllarda kök hücre tedavileri ile ilgili olarak birçok şey söyleniyor. Henüz laboratuvar çalışması devam eden ve felçten, kalp yetmezliğine kadar birçok hastalığın tedavisinde ümit beslenen kök hücre tedavisi, güvenilir bir tedavi yöntemi olarak kabul edilmesi durumunda insanlık için bir devrim niteliği taşıyacak. Kök hücrenin özellikle insanın en hassas organlarından biri olan kalp hastalıkları konusunda pek çok yeni açılımlar getireceği ümit ediliyor. Kök hücre tedavisi ile ilgili sorularımıza Alman Hastanesi Kardiyoloji Departmanı'ndan Doç. Dr. Bahadır Dağdeviren yanıt verdi:

Kök hücre nedir?

Vücudumuzun her organı hücrelerden gelişir. Bu hücreler, vücudumuz geliştikten sonra az sayıda olmak üzere kemik iliğinde bulunurlar. Yetişkin insanlarda kemik iliğinde bulunan bu hücreleri "kök hücre" olarak adlandırıyoruz. Yıllar içinde anlaşıldı ki, bu hücreler vücudumuzdaki diğer hücrelere ve organlara dönüşme özelliklerini bir miktar daha koruyorlar. Bu özellik keşfedildikten sonra ise, söz konusu hücreleri kullanarak hasarlı organlarımızı onarma fikri ortaya çıktı. Bu fikirden yola çıkılarak bir çok tedavi yöntemi geliştirilmiş durumda. Şu anda tıp dünyasında en çok popüler olan tedavi yöntemleri arasında otolog kemik iliği nakli (hastanın kendi kemik iliğini kendisine nakletmek), omurilik yaralanmaları sonucu oluşan felçlerin tedavisi ve kalp krizi sonrası oluşan yaygın kalp kası hasarının tedavisini saymak mümkün.

Kök hücreler nasıl elde edilir?

Kök hücreler az sayıda yetişkin insan vücudunun kemik iliğinde bulunmaktadır. Kök hücre elde etmek için önce küçük bir operasyonla hastanın vücudundan (genellikle leğen kemiği bölgesinden) kemik iliği alınır. Daha sonra laboratuarda, alınan kemik iliği çeşitli solüsyonlarala temizlenir ve sadece hücreler kalacak hale getirilir. Daha sonra bu hücreler çeşitli filtreler ve yöntemlerle elenerek kök hücreler elde edilir. Elde edilen kök hücreler daha sonra özel sıvılarda saklanarak tedavi amaçlı olarak kullanılırlar.

Kök hücreler kalp hastalıklarında nasıl kullanılmaktadır ?

Bilindiği gibi kalbimiz de diğer organlarımız gibi kanla beslenmektedir. Kalbi besleyen bu damarlara 'koroner damarlar' diyoruz. Maalesef bu damarlar 'atheroskleroz' olarak adlandırdığımız damar sertliğine en yatkın damarlarımızdır. Damar sertliğine bağlı bu damarlarda darlık geliştiği zaman, kalbin kanla beslenmesi bozulmaktadır. Bu darlıklar bir kan pıhtısı ile tam olarak tıkanırsa 'kalp krizi' dediğimiz durum ortaya çıkmaktadır. Kalbi besleyen damarlardan bir tanesi tam olarak tıkandığı için kalp hücreleri ölmeye başlar. Eskiden pıhtı eritici ilaçlar verilerek damar açılmaya çalışırdı. Fakat bu yöntem çok fazla başarılı değildi ve hastaların ortalama % 30'unda kalbi besleyen damarı açmaktaydı. Bu yüzden yeni bir yöntem olarak, akut kalp krizinin erken döneminde hastaya hemen koroner anjio işlemi uygulanmakta. Anjio işlemi ile hangi damarın tıkandığı tespit edilmekte ve tıkanan yer balon ve stent yerleştirilerek açılmaktadır. Bu işlemin başarı oranı ise % 95'tir. Fakat herhangi bir sebepten dolayı o damarın açılamaması kalp kaslarının ölmesine ve kalbin pompa gücü azalmasına yol açmakta, sonrasında ortaya 'kalp yetersizliği' olarak nitelendirdiğimiz tablo ortaya çıkmakta. Kalp yetersizliği, kuşkusuz ki insanın sosyal yaşantısını bozan bir hastalıktır. Gündelik hayatta sağlıklı insanların normal olarak yaptığı bazı hareketler, kalp yetersizliği hastaları için adeta bir çiledir. İşte kök hücre tedavisi bu noktada devreye girmektedir. Kök hücreler vücudumuzdaki her türlü hücreye ve organa dönüşme kapasitesindeki hücrelerdir. Bu noktadan hareketle tıp dünyasında "acaba ölü kalp kası hücrelerinin arasına kök hücre yerleştirsek yeni kalp kası hücresi üretebilir miyiz?" sorusu ortaya çıkmıştır. Bu sorudan hareketle, yıllar içinde kök hücreler kalp krizi sonrası gelişen kalp yetersizliğinde denenmeye veya kullanılmaya başlanmıştır. Elde edilen bilgi birikimi ile bu tedavi için bir takım standartlar ortaya konmuştur.

GELİŞMELER OLUMLU

Kök hücre gelecekte umut vaat ediyor mu?

Tekrarlamak gerekirse, kök hücre tedavisi yeni gelişmekte olan ve laboratuvar çalışmaları devam eden bir tedavi yöntemidir. Uzun vadeli sonuçlarının nasıl olacağı konusu pek bilinmiyor. Ama gelecek vaat ettiği her geçen gün teyit ediliyor. Belki geçmişte yaşanan şu iki örnek kök hücre tedavisinin geleceği ile ilgili bize ışık tutabilir: "1940'lı yıllarda sara hastalığının, hastanın beynindeki frontal lob olarak adlandırdığımız ön bölümlerinin ameliyatla çıkartılması ile tedavi edilebileceği düşünülüyordu. Oysa bugün böyle bir yöntem insana çok vahşice gelmektedir. 1976 yılında Gürtzing isimli İsviçreli bir doktor bir hastanın koroner damarındaki tıkanıklığı ve darlığı balon yöntemi açmıştı. O dönemde bu yöntemi uygulayan Dr. Gürtzing bütün tıp camiası tarafından topa tutulmuştu. Oysa şu anda bu yöntem kardiyolojide bizlerin en sık uyguladığı yöntemlerin başında geliyor. Kök hücre yöntemi de bize şu anda imkansızmış gibi geliyor. Oysa gelecekte imkansız diye bir şey kalmayacak."

Hangi hastalıklarda kullanılmaktadır?

Kök hücreler ilk olarak kanın habis hastalıklarında tedavi amaçlı olarak kullanılmıştır. Bu tedavide; kemoterapi sonrası tamamen kür elde edilen hastalardan kemik iliği alınmakta, derin dondurucularda saklanmakta ve hastada habis hastalık tekrarladığında dondurulmuş olan kemik iliği kemoterapi ve radyoterapi sonrası hastaya verilerek kür sağlanmaya çalışılmaktadır. Omurilik travmasına bağlı felç oluşan kişilerde de yeni yeni kök hücre tedavisi denenmeye başlamıştır.

DOĞRU ZAMAN YAKALANMALI

Kök hücre ile yeni kalp kası nasıl üretiliyor?

Kök hücreler kalbe değişik yollarla verilmektedir. Bunlar: Ameliyatla direkt olarak kalp kasının içine kateter yolu ile kalp kasının içine ejeksiyon ve koroner damarların içine enjeksiyon yöntemleridir. İlk iki yöntem belirli riskler taşıdığı için şu anda tüm dünyada koroner damarların içine enjeksiyon yöntemi benimsenmiş durumdadır.

Kök hücrelerin ne zaman kişinin vücuduna verilebileceği konusunda çok değişik araştırmalar yapılmıştır. Şu anda kök hücrelerin kalp krizinden sonraki ilk 6 gün içinde insan vücuduna verilmesi en kabul gören uygulamadır. Kök hücrelerin daha geç dönemlerde insan vücuduna verilmesi durumunda beklenen faydanın sağlanamayacağı görüşü ortaya çıkmıştır. O halde; kök hücre tedavisi için ideal hastanın, kalp krizi geçirmiş ancak, tıkalı koroner damarı açmak için herhangi bir tedavi yöntemi uygulanmamış veya uygulanmış olsa da başarılı olunmamış, kalp krizi sonrası ciddi kalp kası hasrı ve ölüm gerçekleşmiş hastalar olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu hastalarda kök hücre nakli sonrasında bozulan kalp fonksiyonlarının düzeldiği görülmekte, hastaların efor kapasiteleri iyileşmektedir.

Geri dön

Yazdır

Yukarı