Ana Sayfa
Gündem
Politika
Ekonomi
Dünya
Aktüel
Spor
Yazarlar
Televizyon
Sağlık
Bugünkü Yeni Şafak
657'liler Ailesi
Bilişim
Çalışanın Sesi
Diziler
Düşünce Gündemi
İzdüşüm
Kültür-Sanat
Nar-ı Beyza
Okur Sözcüsü
Röportaj
Sinema
Yemek
Zamanda Yolculuk
Bize Yazın
Abone Formu
Temsilcilikler
Reklam
Künye
Arşiv

Yeni Şafak'ta Ara

	Dücane CÜNDİOĞLU dcundioglu@yenisafak.com.tr

"Özgürlük' sözcüğünü her duyuşumuzda etkileneceğimiz muhakkak... Bu yüzdendir ki özgürlüğün bir tek lâfını etmekle, sırf adını zikretmekle dahi muhatablarımızı etkileyeceğimizi bilir; tahrik edici/sarsıcı/büyüleyici bir konuya el atmış olduğumuzdan aslâ, ama aslâ kuşkulanmayız. Muhatablarımızı etkilemek için gerçekte özgürlüğün ne olduğunu bilmemize, bu kavramın içini doldurmamıza filân gerek yoktur; sadece sözcüğün kendisini telâffuz etmemiz yeterlidir. Sözkonusu olan, herhangibir şey değil, özgürlüktür çünkü!

Çağdaşlarımızı böylesi bir kolaycılığa sürükleyen, 'özgürlük' kavramının, hatta sözcüğünün Batılı tarihidir; zira Batı'nın tarihi, Batılı'nın tarihi olmasaydı, sınıf ayrımcılığının inlettiği yoksul kitlelerin hava gibi, su gibi ihtiyaç duydukları o özgürlükler (!) üzerine bu denli yazılıp çizilmeyecek; siyasal, sosyal, hukukî ve iktisadî hakları, 'özgürlük(ler)' başlığı altında toplamak pek mümkün olmayacaktı.

Ne yaman çelişki değil mi, bir çırpıda 'özgürlük(ler)' sözcüğünün yerine kolayca 'hak(lar)' sözcüğünü ikame edebiliyoruz?!

Niçin?

Güneşin battığı toprakların tarihinde, tarih, bir bakıma "haklar mücadelesi"nden ibaret olduğu için... Batı'da siyasal/sosyal/hukukî/iktisadî 'özgürlükler' ile 'haklar' arasında hiçbir fark bulunmadığı için... Batılı, mülkiyet edinmeye ve mülkiyeti korumaya ilişkin hakları 'özgürlük' zannettiği için... Bu tarih, "Benim var, ama onun olmasın!" diyenlere (=aristokrasi) karşı, "Onun var, ama benim de olsun!" diyenlerin (=burjuvazi) öncülüğünde "Benim yok, o halde onun da olmasın!" demek zorunda kalanların (=halk) savaşından ibaret olduğu için...

Oysa bizim geleneğimizde, 'özgürlük' (hürriyet), çok üst düzeyde tasavvufî/felsefî bir terimdi; hak ve hukuk'un sağladığı imtiyazlardan yararlanmak değil, bilâkis alabildiğine vazgeçmekti gerçek özgürlük! Bu özgürlük, "Onun var, benim olmasa da olur" veya "Madem onun yok, o halde benim de olmasın!" demeyi erdem sayanlara özgü bir tavrın mahsulüydü. Özgürlük, maldan-mülkten özgürleşecek denli kemâle ermek idi.

Bizde, ilim-irfan ustalarımız tarafından öğretilegelen şöyle bir deyiş vardır:

- "Şeriat'ta: bu senin, bu benim.
- Tarikat'ta: "hem senin, hem benim.
- Hakikat'te: "ne senin, ne benim."

Yani avâm arasında (genel hukukta) kişisel mal-mülk hakkı teslim edilmekte, herkesin liyakatı ölçüsünce hakkını alacağı, alması gerektiği söylenmekte; buna mukabil havass/dervişler-kardeşler arasında (özel hukukta) mülkiyetin ortaklaşa kullanıldığı/kullanılması gerektiği tenbihlenirken, ehass-ı havass (kemâle ermişler) arasındaysa mülkiyetin sözünün bile edilemeyeceği ihtar olunmaktadır.

Bu ayrım, her üç mertebenin de maksadına uygundu; zira şeriat (genel/dinî hukuk) halk arasında adalet'in gerçekleşmesini hedeflerken; tarikat (özel hukuk) dervişler-kardeşler arasında muhabbet'i tesis etmeye çalışırdı. (Muhabbetin olduğu yerde adalet'e gerek kalmadığı, sanırım, biraz düşünülürse anlaşılır.)

Hâl bu ki hakikat mertebesinin ehli, uşşak (=âşıklar); maksad ve maksudu ise aşk idi. Nitekim âşık, bir zamanlar, aşkı uğruna mülkiyetin her türlüsünden vazgeçen; değil "Bu benim", 'benim' bile demeyi nefsi için ayıp sayan kişiydi. İşte bu yüzden de toplum içinde âşık nadir değil, ender idi.

Bugün 'özgürlük' ve 'aşk' sözcüklerinin ikisini de Batılı anlamıyla kullanıyoruz; nasıl ki artık 'adalet' ile 'eşitlik' arasındaki keskin farkı hatırlamıyorsak, 'özgürlük' ile 'aşk'ın bize ait anlamlarını da unutmuş durumdayız.

"Ne benim, ne senin!" diyenlerin -neredeyse- hiç bulunmadığı bir toplumda, "hem senin, hem benim!" iddiasıyla kendi aralarında grup mülkiyetini güçlendirmeye çalışanların en sonunda "Çoğu benim, birazı da senin!" demelerini tuhaf karşılamamalı! Yasa bu! Bakınız Balzac ne güzel söylemiş:

- "Sonradan görmeler maymun gibidir, maymunların becerikliliği vardır onlarda: Yukarılara çıktıkları görülür, tırmanışlarındaki çevikliğe hayran kalınır; gelgelelim tepeye çıktılar mı sadece utanılacak yerleri görülür." (Vadideki Zambak)

Bil ki ey tâlib, bugün, "hem benim, hem senin" demek bile adamlık değil! Sen, eğer tâlib olacaksan, asıl, "ne senin, ne benim" demeye tâlib ol! Çünkü kemâlin gereği budur!

Geri dön

Yazdır

Yukarı