Hükümetin, IMF ile imzalanan üç yıllık stand-by anlaşması çerçevesinde ardı ardına çıkardığı reform tasarıları, kayıtdışı ekonomiyi canlandırdı. Özellikle, ilgili kesimlere yeni yükler getiren yasalar, vatandaşların vergi ve SSK primi kaçırmalarına neden oldu. DPT'nin 100 milyar dolarlar seviyesinde tespit ettiği Türkiye'deki kayıtdışı ekonominin, istikrar programı yasalarıyla daha da artmasından korkuluyor. Reform yasalarıyla, kiralardan, faizlere kadar birçok alanda ikincil piyasa oluştu.

DPT ve Maliye uzmanlarından edinilen bilgiye göre, enflasyonla mücadele kapsamında çıkarılan, kira artışlarının sınırlandırılması, sosyal güvenlik reformu, faiz ve dövizdeki düzenlemeler yıllardır mücadele edilen kayıtdışı ekonominin tekrar cazip hale gelmesine neden oldu. DPT uzmanları, halen kayıtdışı ekonominin kayıtlı ekonominin yüzde 50'si seviyesinde olduğunu ifade ederek, 2000 yılı içinde bu oranın yüzde 55'lere çıkabileceğini kaydettiler.

Vergiden kaçan kaçana

Hükümetin, kamu açıklarını kapatmak için geceyarısı operasyonları ile Meclis'ten geçirdiği ek vergi yasaları ve vergi oranlarındaki artışın, vergi kaçacılığını arttırdığı bildirildi. Uzmanların, 1999 yılının ilk altı ayında incelediği 741 beyannamede, 81.3 trilyon liralık matrahta 137.5 trilyon liralık matrah farkı tespit ettikleri belirtildi.

Sosyal güvenlik reformu nedeniyle de, birçok işyerinde işveren ile çalışan arasında prim pazarlığının gündeme geldiği kaydedildi. Pazarlıklar sonucu, işveren işçisini asgari ücretli göstererek ya da kaçak çalıştırarak, işçisine daha fazla ücret verdiği vurgulandı.

Faizler tezgâh altına indi...

Hükümetin son olarak çıkardığı kira artışlarını sınırlayan yasanın, ev sahipleri ile kiracılar arasında çifte kontrat dönemini başlattığı belirtilirken, devletin bu uygulama sonucu kira gelirlerinden tahsil ettiği verginin azalacağı öne sürüldü. Yine istikrar programı kapsamında, uygulanan döviz ve faiz politikaları nedeniyle de, bankalarda tezgâh altı faizleri yeniden gündeme geldiği belirtiliyor.