TEL AVİV- İsrail ile Filistin Yönetimi arasında dün İsrail'in güneyindeki Eylat'ta başlayan hızlandırılmış yeni tur görüşmelerde ağırlıklı olarak bağımsız Filistin devletinin hangi koşullarda kurulacağı konusu tartışılacak. Filistin devletinin ilanını içeren nihai statü anlaşması için konulan 13 Eylül tarihi giderek yaklaşırken, Eylat görüşmelerinin nasıl sonuçlanacağı merakla bekleniyor. İsrail tarafı, iki hafta sürmesi beklenen görüşmelerin sonucunda bir çerçeve anlaşması imzalanması yolunda önemli bir ilerleme sağlanabileceği kanısında. Filistinliler ise, iki taraf arasındaki görüş ayrılıklarının umutsuzluk verecek kadar büyük olduğunu söylüyor. Filistin lideri Yaser Arafat, 13 Eylül'de anlaşma olsun ya da olmasın Filistin devletini ilan etme konusundaki ısrarını koruyor. İsrail ve Filistin heyetleri, iki hafta boyunca bir taslak çerçeve anlaşması hazırlamaya çalışacak. Görüşmelere Salı günü ABD'nin Ortadoğu özel temsilcisi Dennis Ross da etkin biçimde katılacak. İlk hafta sonucunda bir taslak ortaya çıkaramamaları halinde ABD tarafından hazırlanan taslak taraflara sunulacak.

Kim ne istiyor?

Eylat görüşmelerine başlarken, iki tarafın genel tutumları şöyle:

İSRAİL: Batı Şeria'nın yüzde 70 ila 80'i üzerinde silahsız bir Filistin devletini kabul etmeye hazır. Kudüs, tamamen İsrail'in kontrolünde olacak ancak Kudüs civarındaki Abu Dis'i de kapsayan bazı bölgeler Filistin tarafına bırakılacak. 1948'de İsrail kurulurken sürgüne zorlanan yaklaşık 3 milyon Filistinli mülteci geriye dönemeyecek ve bu mültecilere herhangi bir tazminat ödenmeyecek. İsrail, Kudüs ve mülteciler konusunu dışarıda bırakan çerçeve anlaşması Filistin devletini tanımaya hazır.

FİLİSTİN YÖNETİMİ: Oslo anlaşmalarına göre, Batı Şeria'nın hemen hemen tamamının Filistinliler'e verilmesi gerektiğini belirtiyor. Bu çerçevede, İsrail'in 1967 savaşı öncesi sınırlarına çekilmesinde ısrarlı. Kudüs'ün doğusunun Filistin egemenliğinde olmasını istiyor. Filistinli mültecilerine dönüş hakkı tanınmasında ısrarlı. En azından bir bölümünün dönmesi ve diğerlerine tazminat ödenmesini öneriyor. Filistin tarafı görüşmelerde Filistinli mahkumların serbest bırakılması, güvenli geçiş koridorunun açılması ve ortak ekonomik projeler gibi ara dönem konularını da gündeme getirecek.