Meclis'te temsil edilen 5 siyasi parti arasında oluşturulan Partilerarası Uzlaşma Komsiyonu Anayasa'nın 37 maddesinde değişiklik yapılması konusunda uzlaştı. Uzlaşmada, siyasi partilerin kapatılması zorlaştırılırken, Mill Güvenlik Kurulu'nun yapısının sivilleştirilmesine yönelik adımlar atıldı. Anayasa'nın 69. maddesinde yer alan 'odak' tanımı yeniden yapıldı. TBMM Başkanvekili ve Uzlaşma Komisyonu Başkanı Nejat Arseven başkanlığındaki komisyonun anlaştığı 32 maddelik teklif, eklenen yeni maddeler ve geçici maddeler ile 37 maddelik bir pakete dönüştü.

Çalışmalar devam edecek

Arseven, TBMM'de grubu bulunan siyasi partilerden ikişer temsilcinin görev aldığı komisyon ile birlikte bir basın toplantısı düzenleyerek metni kamuoyuna açıkladı. "Siyasi mülahazalar dışında salt hukukun hakim olduğu bir çalışma yürüttüklerini" bildiren Arseven, komisyondaki genel kabulün partilere ve genel başkanlara da yansıyacağına inandığını söyledi. Metnin tartışmaya açıldığını kaydeden Arseven, "Bu değişmez bir metindeğil, çalışmalara devam edilecek" dedi.

İdam cezasına sınırlama

Anayasa'nın "İdam Cezası" ile ilgili maddesine "Genel müsadere cezası ile savaş, yakın savaş ve terör suçları halleri dışında ölüm cezası verilemez" hükmü eklendi. Teklife eklenen bir geçici madde ile ölüm cezası ile ilgili sınırlamanın Anayasa değişikliğinden önceki terör suçlularına verilen cezalara uygulanmamasına "çifte güvence" getirildi. Bu madde ile Şartlı Salıverme Yasası'nın kapsamının Anayasa Mahkemesi tarafından genişletilmesinin de önüne geçildi.

Dil yasağı kalkıyor

Anayasa'nın "Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti"ni düzenleyen maddesinden "Düşüncelerin açıklanması ve yayılmasında kanunla yasaklanmış olan herhangi bir dil kullanılamaz" fıkrası çıkarıldı. Bu maddedeki özgürlükler Anayasa'nın Başlangıç ve Temel Maddelerinin değiştirilmesi yönünde kullanılmaması hükümkü getirildi.

12 Eylül döneminde çıkarılan yasalar, Kanun Hükmünde Kararnameler ile Anayasa Düzeni Hakkında Yasa uyarınca alınan karar ve tasarrufların Anayasa'ya aykırılığının iddia edilmesini yasaklayan hükmün Anayasa'dan çıkartılması konusunda da uzlaşmaya varıldı. Partilerarası Uzlaşma Komisyonu, "Yasama Dokunulmazlığı" ile ilgili maddenin, "Dokunulmazlık dosyalarının üç ay içinde karara bağlanması, Genel Kurul'daki oylamanın gizli yapılması ve dokunulmazlığı kalkan milletvekilinin yeniden seçilmesi durumunda yargılamasının sürmesi" doğrultusunda değiştirilmesi konularında da uzlaşma sağladı.

Köşk'e 'kısmi veto' hakkı

"Kanunların Cumhurbaşkanınca yayınlanması" başlıklı 87. madde değişikliği de dün görüşüldü. Görüşmeler sonunda Cumhurbaşkanı'na gerekçesini belirtmesi koşuluyla yasaları "Kısmi veto etme yetkisinin" tanınması konusunda anlaşmaya varıldı. Ayrıca, kısmi veto durumunda geri gönderilmeyen bölümün uygulanma imkansızlığı olmaması durumunda yayımlanması, aksi halde TBMM kararının beklenmesi hükümleri de getirildi. Değişikliğe göre, Anayasa'nın "Başlangıç" bölümündeki "Hiçbir düşünce ve mülahazanın" yerine "Hiçbir eylemin" yazılacak.

Yavaştan alamazdık

Basın toplantısında bir gazetecinin "MHP'nin Anayasa değişikliği çalışmalarını yavaştan aldığı" yolundaki değerlendirmeleri hatırlatması üzerine MHP Grup Başkanvekili İsmail Köse, böyle bir şeyin sözkonusu olmadığını söyledi. Köse, bazı tereddütlerinin bulunduğunu, ancak bunların giderildiğini ve Ulusal Program doğrultusunda yapılan değişikliklere de destek verdiklerini bildirdi.

Daha sivil bir Milli Güvenlik

Anayasa'nın "Milli Güvenlik Kurulu" ile ilgili maddesi üzerinde yapılacak değişiklik konusunda da yürütülen temaslar sonucu bir uzlaşma sağlandı. Buna göre, MGK bünyesine başbakan yardımcıları ve Adalet Bakanlarının da katılmasına olanak sağlanırken, kurul kararlarının "Tavsiye" niteliğinde olduğu da vurgulandı. Ayrıca Anayasa Mahkemesi'nin Anayasa değişikliklerinde iptale karar verebilmesi için aranan üçte iki oy çokluğu beşte üç olarak değiştirildi. Buna göre, düzenleme ile Başbakan Yardımcıları Mesut Yılmaz, Devlet Bahçeli ve Hüsamettin Özkan ile Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk de MGK'nın asil üyesi olarak toplantıya katılacak. MGK'ya Genelkurmay Başkanı ile birlikte 5 asker üye katılırken, Cumhurbaşkanı ile birlikte 9 sivil üyenin yer almasına zemin hazırlandı.

Odak yeniden tanımlandı

Anayasa'nın "Seçme, seçilme, siyasi faaliyette bulunma, siyasi partilerin uyacakları esaslar ve yasama dokunulmazlığı" ile ilgili maddelerinde yapılan düzenleme ile seçime bir yıl kalan sürede seçim yasalarında değişiklik yapılmasının yasaklanması kabul edildi. Siyasi partilerin kapatılmasını düzenleyen maddeye "Bir siyasi parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre, genel başkan, merkez karar ve yönetim organları veya TBMM'deki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği takdirde söz konusu fillerin odağı haline gelmiş sayılır" hükmü eklendi.

Anayasa Mahkemesi'ne temelli kapatma yerine fiillerin ağırlığına göre partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasını sağlama yetkisi de verildi.Bir düzenleme de 149. madde de yapıldı. Anayasa'nın 149. madesinde "Anayasa değişikliklerinde iptale karar verilebilmesi için üçte iki oy çokluğu aranır" düzenlemesi bulunurken bu fıkraya 'siyasi parti davalarında kapatılmaya' cümlesi eklenerek siyasi partilerin kapatılmasında da üçte iki oy çokluğunun aranması getiriliyor. Bu düzenleme ile Anayasa Mahkemesi'nin siyasi partilerin kapatılmasına karar verebilmesi için 8 üyenin kapatılma yönünde oy kullanması gerekiyor.