21. sayısını çıkaran iki aylık edebiyat dergisi Kaşgar, 19. sayının sunuş yazısında yayınını artan bir titizlikle sürdüreceğinden söz etti. Daha canlı, daha güncel, popülerliğin sıradanlığına sapmadan edebiyatın ve kültürün bugününe eğilmeyi vaadetti. Altı çizilen önemli noktalardan bir diğeri ise şuydu: Kültürü edebiyata indirgeyen tutumun kifayetsizliği, sakıncaları... 20. sayıda da devam eden bu vurgu anlayabildiğimiz kadarıyla edebiyat ortamına bir uyarı niteliği de taşıyordu.

Vicdanı ve rüyası olana çağrı

Şöyle diyordu Kaşgar: "Bugünün sanat ve edebiyat ortamındaki tıkanma ve kuruyuşun kaynaklandığı merak ve ilgi eksikliğinin devası olacak her şey, bizi cezbediyor." (Sayı 19) Aynı sunuşta şu satırlar da ilgi çekiciydi: "Biz rüyası ve vicdanı olan, nabız atışları duyulan, hayatla kavgasını eseriyle ortaya koyan bir sanat ve kültür (ortamı) idealinin peşindeyiz." / "Biz az satmakla, az okunmakla, ilgi duyulmazlığı yüksek bir seçkinlik sanan ruhsuz snob'lukla aynı şeye talip değiliz." Bize kalırsa ilk işaretleri 18. sayıda, yani geçen yılın son sayısında verilen bu "yeni tutum", kendini somutlaştırarak göstermeye başladı. Umuyoruz ki Kaşgar'ın hafif ürkütücü ciddiyeti de değerinden bir şey kaybetmeden biraz renklenir.

Son üç sayı üstüne

Biraz da Kaşgar'ın son sayılarında yer verdiği ve açıkçası daha titiz bir dikkatten süzüldüğü belli olan ürünlerden söz edelim. Çıkışını Kaşgar'la yapan Emre Ayvaz, Türk anlatısının birikimlerinden tatlar taşıyan incelikli ve şaşırtıcı anlatılarına devam ediyor. Ayvaz'ın Kâbus'ları ve Rüya'larının bir bütünlüğü de imlediği de anlaşılıyor. Genç anlatıcının bir kitaba doğru ilerlediğini söyleyebilir miyiz acaba? İki anlatı kitabıyla edebiyat çevrelerinde ilgi uyandırmış bir yazar olan Murat Yalçın (bildiğimiz kadarıyla aynı zamanda kitap-lık dergisinin yazı işleri müdürü) kısa ve eğlenceli denemelerine 21. sayıda ara vermiş: Afitap'ın Ece'si ya da Bir Ajandanın Ayan Beyan Tarihi'ni, Proust: Taban Yakar başlıklı yazılarını keyifle okumuştuk.

Alim Kahraman, vaktiyle denemeci/eleştirmen olarak tanıdığımız, döneminin ilgiye değer bulduğu yazar ve şairleri üzerine de yazmaktan kaçınmayan bir isim. Cahit Zarifoğlu'nun ilk kez yayınlanan "hikaye-metin"i Kahraman'ın sözkonusu metinden de yararlanan ve Zarifoğlu'nun yaratıcı kişiliğine yeni bakışlar getirmeye çalışan eleştirel denemesi dikkate değerdi. İshak Buhar'ın yazısı da yine Zarifoğlu şiirini konu alıyordu.

Yücel Oğurlu da Kaşgar'da ortaya çıkan "yazar"lardan biri: Okuduğumuz iki yazısıyla bu sıfatı hakettiğine inanıyoruz. Gogol ve Tolstoy'un eserlerinden yola çıkarak yazdığı iki yazı, topluma ve kültüre edebiyattan bakışın iki iyi örneği.

Kaşgar, ilgi ve dikkat alanlarını genişletme gereğinin altını çizdiği sayısının ardından sayfalarında Yılmaz Güney üzerine bir konuşmaya ve önemli bir anı yazısına yer vermişti. Yeri gelmişken şunu da hatırlatalım: Samet Köse'nin 18. sayıda yer alan, bir Cummings şiiri yorumu denemesi arkası geleceğini umduğumuz yazarlardandı: İyi şiirde hiçbir şeyin tesadüfe bırakılmadığını, bırakılamayacağına örnek olarak da okunabilecek bir yazıydı bizce.

Kırk Yaş Şarkıları'na devam

Biraz da Kaşgar'da hemen her sayıda görmekte olduğumuz imzalardan bahsedelim: Cahit Koytak bazılarınca ikinci doğuşu olarak nitelendirilen çıkışını sürdürüyor. Kırk Yaş Şarkıları'nın dikkatle izlendiğini çevremizden biliyoruz. Kaşgar yakın dönemdeki bir sürprizini ise Rasim Özdenören'le yaptı. Özdenören yeni öyküleriyle Kaşgar'da. Yakın dönemlerde dergilerden uzak duran Özdenören, Toz, Gece, Cehennem gibi öyküleriyle seçkin bir okur çevresinin dikkatini topluyor. Ayrıca yazarın son üç öykü kitabından sonra yeni bir kitabı bizlerle paylaştığını bu öykülerin ortak bağlamlarından çıkarsayabiliyoruz.

Hedefi 'insanı yüceltmek'

Bizce üzerinde önemle durulmaya değer konulardan biri de 20. sayıda Özdenören'le yapılan söyleşi: Doğrusu bugüne kadar kendisiyle yapılmış konuşmalara pek benzemiyor. Biraz dağınık bir konuşma izlenimini yer yer verse de yazarın eserine nereden bakılması gerektiği (en azından yazarın kanaati) açısından önemli bir perspektif getiriyor. Öykücümüz, yazarlık ufkunu insanın yücelmesi hedefine bağlıyor. Çocukluk anıları, yazıya ve öyküye giriş, Türk ve dünya edebiyatı, yazıda mizah, okurun kim ve ne olduğu, İslami edebiyat, edebiyatta sağcılık-solculuk gibi pekçok konunun gündeme getirildiği söyleşide, sistematize edilmemiş olsa da "psikanalitik" bir bakış açısı yer yer kendini hissettiriyor. Özdenören öykücülüğünün kimilerince ürkütücü bulunan, kimilerince şiirsel bir imge dünyası olarak adlandırılan ama son tahlilde karmaşık ve karanlık kalan yönüne sistematize edildiğinde bu bakış açısından bir ışık düşebilir mi? Bunu amaçlayan yorum denemeleri ve yapı çözümlemelerinin yazar da dahil olmak üzere merakla okunacağını söyleyebiliriz. Kaşgar, bilindiği gibi Cevdet Karal ve Ömer Erdem yönetiminde yayınlanıyor. Son sayısının kitap ayracında bakın ne denmiş: "Daha iyi, iyinin acımasız eleştirisinden doğar!"