NEW YORK- Savaş halindeki Amerika, varlıklarını tehdit ettiğini kabul ettirerek vatandaşların teröre karşı desteğini arkasına aldı; ancak, o vatandaşların bayağı bir miktarı, savaşın olumsuz ekonomik faturasını kendi hayatlarında hissetmeye başladılar bile. Amerikan gazeteleri, hemen her gün, hangi sektörde kaç kişinin işini kaybettiğine dair haberlerle çıkıyor…

Catherine LaTorre Amerikan iş hayatının kalbi olan Wall Street'te iyi kazanan bir avukattı, 11 Eylül sonrası ekonomik durgunluğun kurbanlarından biri şimdi o. LaTorre'nin yıllardır çalıştığı dev hukuk şirketi çalışanların yüzde 10'unu işten çıkarmaya karar verdiğinde piyangonun biri de ona vurdu. Kısa süre öncesine kadar yüksek ücretler kazanan şimdinin işsiz avukatlarının sayısı, sadece Wall Street'te, şimdiden 100'lerle ifade ediliyor…

San Fransisko biraz da her yıl çektiği çok sayıda turist sayesinde zengin bir kent; yerel yönetimin kasasına her yıl 500 milyon dolar turizmle ilgili vergi olarak giriyor, bu da bütçenin onda birini teşkil ediyor. Bu gelirin önemli bir miktarından mahrum kalacağı için yerel yönetim kara kara düşünmek zorunda; ancak esas kara bağlayanlar terör korkusu yüzünden duran turizm sektöründe çalışan San Fransiskolular. Daha şimdiden üçbin çalışan işini kaybetti, yarının altında dolulukla çalışan otellerde… Savaşı heyecanla destekleyen esnaf, turizmin durmasıyla, ne yapacağını şaşırmış durumda.

Turizm savaştan etkilenen tek sektör değil, ancak hemen her alanı etkilediği için turizmin ekonomi içindeki değeri büyük. Krizi en derinliğine yaşayan havacılık sektörü de azalan turizmin kurbanı. 11 Eylül öncesi cıvıl cıvıl olan havaalanları şimdilerde tenha. Bir zamanlar turist kaynayan New York'taki 5. Cadde üzerinde pek az yabancı görülüyor. Büyük mağazalarda şimdiye kadar saf müşterilerin ilgisini çekmek için kullanılan dandik "Kapanıyorz" ("Going out of business") levhaları, bu defa mağazaların gerçekten kapanacağına işaret ediyor.

Türkiye'de de benzeri yaşanan ekonomik kriz, dev Amerikan ekonomisini savaş çarpmışa döndürdü. Rakamlar Türkiye ile karşılaştırıldığında daha bir anlam kazanıyor. 11 Eylül'ün ABD milli geliri üzerindeki etkisi en az 200 milyar dolar; bu da her Amerikan evinin bir Türk'ün milli geliri kadar (yaklaşık 2000 dolar) fakirleşmesi anlamına geliyor. Eylemler, devlet bütçesine 100 milyar dolarlık bir ek yük getirdi. Bunlar Amerikalı plancıların tahmini rakamları…

'Küreselleşme' en fazla büyük ekonomilere yaramıştı, 'küresel savaş' da şimdi en fazla büyük ekonomileri vuruyor. Geçen hafta, ABD merkez bankası (Federal Reserve), ekonomiyi canlandırmak amacıyla, faizi son on yılın en düşük oranına çekti. Bank of England ve Avrupa Merkez Bankası da ABD'yi izlediler. Belli başlı bankalar arasında faiz indirimi yapmayan bir tek Japon merkez bankası kaldı; onun faiz oranı da zaten sıfıra yakın…

İşsizlik sadece ABD'de ve sadece mavi yakalılarda değil, bütün dünyada ve ekonomileri ayakta tutan profesyoneller arasında da artıyor. Geleceğe güvensizlik yüzünden parası olan kişi ve şirket de harcamıyor; tüketim bu yüzden durma noktasında. Bu durum da, hem ülke ekonomilerini, hem de dünya ekonomisini 'resesyona' itiyor… Bizim Türkiye'de yaşadığımız ekonomik sıkıntılar, daha dev ölçeklerde, dünyanın büyük ekonomilerini de tehdit ediyor.

Savaşın ve terörle mücadelenin yaradığı sektörler de var elbette: Silâh sanayii, güvenlik sistemleri ve ilâç sektörü gibi… Ancak, bu alanların ekonomilere katkısı sanıldığı kadar büyük değil ve özellikle iş hayatındaki dengeleri kurmaya yarayacak bir telâfi gücü bulunmuyor. Yıllarca Wall Street'te çalışmış iş hukuku uzmanı avukat Catherine LaTorre'nin kısa dönemde iş bulması imkânsız görünüyor.

Savaş kendi ekonomik gerçeklerini getiriyor; uzun yıllara yayılan savaş her ülke için 'yıkım' anlamı taşıyacak…

FEHMİ KORU

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu