[ Yeni Safak Online - Gündem

Bakü-Ceyhan'dan siyaset akacak

Yeni hükümetin görevde olacağı önümüzdeki dönemde, Türk dış politikasını belirleyen en önemli unsurlardan biri Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı olacak. Bunun nedeni, hattın Ortadoğu'nun en güçlü alternatiflerinden olması.

Geçtiğimiz günlerde temeli atılan Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı, 3 Kasım'daki muhtemel seçimlerden sonra işbaşına gelecek hükümetin, dış politika kulvarında en çok hesaba katacağı faktörlerden biri olacak. Ankara, hattın -yeni bir operasyona gebe- Ortadoğu bölgesi petrolüne güçlü bir rakip olduğu gözönüne alınırsa ABD, Avrupa ve Orta Asya ülkelerini kapsayan bir dış politik arenada mekik diplomasisi yürütecek.

18 Kasım 1999'da Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Gürcistan arasında imzalanan anlaşmayla somutlaşan Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı projesi, konuşulduğu günden bu yana ABD'nin ilgilendiği bir proje. ABD eski Başkanı Bill Clinton, projeyle ilgili İstanbul Deklarasyonu'na 'tanık' olarak imza atmıştı. Birleşik Devletler'in projeye olan ilgisinin, Hazar bölgesindeki enerji kaynaklarının denetimini Rusya'ya kaptırmama ve Ortadoğu petrolüne bağımlı kalmama gibi önceliklerden kaynaklandığı belirtiliyor. ABD'nin Bakü-Ceyhan Hattı'na yönelik desteğinin nedenleri, Yazar Bahman Aghai Diba'nın, The Legal Regime of the Caspian Sea (Hazar Denizi'nin Yasal Yönetimi) adlı kitabında şöyle sıralanıyor:

Rusya Federasyonu ve İran'ın Hazar bölgesi petrol kaynaklarından elde ettiği yararın bloke edilmesi, ayrıca bu iki ülkenin nüfuz alanınlarının genişlemesini önleme.

Rusya'nın Hazar ülkeleriyle olan bağını azaltma.

Türkiye, Azerbaycan, Gürcistan gibi ABD yanlısı ülkelere yardım etme.

Uzmanlar, önümüzdeki dört yıllık dönemde görev yapması muhtemel hükümetin, ilk adımı atılan Bakü-Ceyhan Boru Hattı kozu ekseninde ABD ve Rusya arasındaki görüş ayrılığını hesaba katarak etkin bir dış politika oluşturması gerektiğini belirtiyorlar.

ABD'nin tam destek verdiği Bakü-Ceyhan Hattı projesi, alternatif petrol kaynağı arayışları nedeniyle de büyük önem taşıyor. Washington projeyi, Körfez Petrolü'ne olan bağımlılığı bir ölçüde azaltacak proje olarak görüyor. Uzmanlara göre ABD'nin bu konudaki tutumu 11 Eylül saldırısından sonra iyice belirginleşti. Çünkü Bush yönetimi, ABD'nin genel politikaları itibariyle İsrail'e yakın durmasının Körfez'deki petrol dengelerini etkileyeceğini düşünüyor ve bu yüzden Clinton yönetiminin de desteklediği projeyi Arap ülkelerinden gelen petrole alternatif bir unsur olarak görüyor.

Daha önce Washington'un politikaları ile örtüşmeyecek şekilde projeye uzak duran ABD'nin petrol devi Chevron, BP liderliğindeki projeye dahil olacağını sonradan açıklamıştı. Bakü-Ceyhan'a yönelik bu ilginin nedeni, Hazar petrollerinin önümüzdeki on yıl içinde üretimde dünya dördüncüsü haline gelecek olması. Henüz emekleme aşamasında olan Hazar petrolleri, Bakü-Ceyhan projesi ile orta vadede yürümeye başlayacak ve petrol savaşları arenasında, bir geçiş ülkesi olan Türkiye'ye, Avrupa'ya ve en önemlisi ABD'ye yeni ufuklar sunan güçlü bir alternatif olarak yerini alacak.

Bakü-Ceyhan ve rakipleri

Bakü-Ceyhan Boru Hattı: Geçtiğimiz günlerde temeli atıldı. Bakü'den Tiflis'e, oradan Ceyhan'a uzanacak hattın uzunluğu 1760 kilometre olacak. 2005 yılında tamamlanması öngörülen projeyi 2,9 milyar dolar yatırımla BTC Boru Hattı Şirketi yürütüyor. Şirkette İngiliz British Petrolium (BP) 34,7 ile en büyük pay sahibi. SOCAR adlı Azerbaycan devlet şirketi yüzde 25 ile ikinci sırada. Bakü-Ceyhan'ın, başarılı bir projeye dönüşebilmesi için yılda minimum 55 milyon ton petrol taşınması öngörülüyor.

Bakü - Novorosski Boru Hattı: 29 Ağustos'ta meydana gelen bir patlama nedeniyle hat hasar gördü. Projeyi yürüten Azerbaycan devlet şirketi SOCAR, patlamayla ilgili herhangi bir yorum yapmadı.

CPC Hattı: Tengiz'den Novorroski'ye uzanan hattın 1580 kilometrelik bölümü şu anda bir milyon ton petrolle dolu. ABD petrol devi Chevron bu projede yer alıyor.

FERHAT ÜNLÜ

İLAHİYATLILAR böyle engelleniyor
Milli Eğitim Bakanı Necdet Tekin'in, ilahiyat yüksek okullarına istihdam fazlası yüzünden öğrenci alamayacaklarını açıklaması komik bulundu.

Dosyalar sümenaltı
Beyaz Enerji Operasyonu kapsamında yapılan incelemelerde, nükleer enerji ihalesi ve işletme hakkı devirlerine ait ciddi usulsüzlüklerin işleme konulmadığı belirlendi.

Ziraat'te 'kurum içi' soygun
Ziraat Bankası'nda son dönemde müşterilerin hesaplarındaki paraları kendi hesabına geçirenlerin sayısında patlama olduğu ileri sürüldü.

Bumin: Yasaklı ülke olmak hoş değil
"Siyasi yasakların, Türkiye-AB ilişkilerini olumsuz etkileyeceğini düşünüyorum" diyen Bumin, siyasi yasakların kaldırılması yönündeki yasa değişikliği girişimlerine olumlu baktığını söyledi.

Cezaevi olaylarına karanfilli anma
İHD üyeleri, 1999'da Ankara Ulucanlar Cezaevi'nde çıkan olaylarda 10 kişinin ölmesini protesto etti.

Kriz Sezer'i de vurdu
Cumhurbaşkanı Sezer'in Afyon'daki terzisi Erol Akosmanoğlu, Sezer'in kendisine en son 1 yıl önce takım elbise diktirdiğini söyledi.

Terzide yama kuyruğu

Kürtçe yayın ortada kaldı
Avrupa Birliği'ne uyum süreci çerçevisinde Kürtçe eğitim ve azınlık vakıfları ile ilgili yönetmelikler tamamlandı.

İstanbul'a 'deprem' takviyesi
Bayındırlık ve İskan Bakanı Akcan, muhtemel bir depreme karşı İstanbul'da gerekli olan adımları attıklarını söyledi.

Seyahat acenteleri hacı adayı arıyor
Diyanet İşleri Başkanlığı'ndan sonra (A) Grubu seyahat acenteleri de 2003 yılında kutsal topraklara gitmek isteyen hacı adaylarına, "standart ve delüks" olmak üzere iki tip hac organizasyonu düzenledi. Hacı adayları, normal hac için 1800 dolar, delüks hac için de 9 bin 500 dolar (yaklaşık 15 milyar 675 milyon lira) ödeyecekler. Seyahat acenteleri, bazı gazetelere ilan vererek, hacı adayları aramaya başladı. Şirketlerin ilanlarında, Diyanet İşleri Başkanlığı'nın denetimi ve gözetimi altında Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) ve Turizm Bakanlığı'nın garantisi ile "Mukaddes topraklara seçkin din görevlileri refakatinde" hacı adaylarının götürüleceği bildirildi.

27 Eylül 2002
Cuma