Bazı yaratıkların varolma sebebi bir anlıktır; hayatlarını yıllarca o bir an için sürdürürler... Bazı insanların durumu da öyledir; yaptıklarına baktığınızda, sanki ülkelerinin veya dünyanın kritik bir döneminde önemli bir 'işlev' üstlenmek üzere dünyaya geldiklerini anlarsınız... Önceki gün yitirdiğimiz Aliya İzzetbegoviç de, dağılan Yugoslavya'dan kopan parçalar üzerinde yaşayanların birbirinin boğazına sarıldığı bir dönemde, kaderi olan 'işlevi' yerine getirdi...

Hayatınızın bazı anlarında "Nedir bu çektiklerim Allah'ım?" diye kara kara düşündüğünüz mutlaka olmuştur. İzzetbegoviç yeise düşmenin yersizliğinin de örneğidir. Doğup büyüdüğü ülkede, en verimli olabileceği yılları cezaevinde geçirmesini getiren 'aykırı' biriydi o; ama ülkesinin insanları onun etrafında toplandılar ve kendisini cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturtmakta tereddüt etmediler. Çok genç yaşta yazdığı 'Doğu ve Batı Arasında İslâm' kitabı yüzünden başına gelmeyen kalmadı; bugün o kitap sadece Müslümanlar açısından değil bugünün Müslümanının iç dünyasını anlamak isteyenler açısından da önemli bir başvuru kaynağı...

Acaba hapisle bilenmiş bir sabra sahip olmasaydı, ülkesinin insanları önderlik yapması için kendisine döndüklerinde üzerine düşen görevi hakkıyla yerine getirebilir miydi? Çok genç yaşında doğu ve batı sorunsalı üzerinde düşünmeye başlamamış olsaydı, farklı etnisitelerin birarada yaşayabilecekleri diyalog, hoşgörü ve karşılıklı fedakârlığa dayanan bir 'devlet' kurulmasında başı çekebilir miydi?

Bugünlerde dünyanın her tarafında 'örnek Müslüman' arayışı var. Müslümanlar da kendilerini iyi temsil edecek 'önderler' bulma çabasındalar. Müslüman olmayanların da kabul edebileceği bir Müslüman örneğiydi İzzebegoviç; Müslümanların da peşine düşmekte hiç tereddüt etmeyecekleri bir önderdi. İnancını çok geniş bir alanı kapsayan bilgisiyle pekiştirmiş herkeste aynı saygınlığı uyandıran onun gibi birini bulmak o kadar kolay değildir...

Çektiği çilelerin bir bölümünü belli bir mesafeden izledim. Bir ara Türkiye'yi komşu kapısı yapması gerekmiş, hatta eşini de İstanbul'a emanet etmişti. Sık sık Ankara'ya yolunu düşürüyor, her dönemeçte Türkiye ile istişareyi sürdürüyordu. İslâm Konferansı Teşkilâtı (İKT) toplantılarında Turgut Özal'la bir 'ikili' teşkil etmeye başlamışlardı. En sıkıntılı dönemlerinden birine katıldığı bir Davos toplantısında tanıklık etmiştim; orada moralini yükselten Türkiye'den katılanlardan aldığı şartsız destek olmuştu.

Ne kadar iyi yetişmiş bir insandı... Senegal'de düzenlediği basın toplantısında, söylediklerini İngilizceye çevirsin diye kızını yanına alarak çıkmıştı; ancak Fransızca ve İngilizce'ye hâkim olduğu ortaya çıkmıştı o toplantıda. Konuşurken ikide bir bilinen isimlere atıfta bulunan biri değildi; ama hemen her cümlesinin ardında dünyanın bilgi birikiminin ağırlığını hissediyordunuz...

İslâm Dünyası'nda en belirgin eksiklik kişisel veya kitlesel hayatların tekil yaşanmasıdır; biri diğerinin devamı olan, belli bir geleneğe dönüşen deneyimler yok gibidir... Aliya İzzetbegoviç ve etrafındaki o göz doldurucu kadro kimlerle devam ediyor bugün? Ya da, İzzetbegoviç'i 'başarılı' kılan özelliklerin, hayatına anlam katan üstünlüklerin siyasî mirasçıları kimler? Kalıcı bir ateşe dönüşmüyor örnekler, kibrit gibi işi bitince sönüp gidiyor...

Türkiye'nin başbakanının İzzetbegoviç'i hasta yatağında ziyaret eden son dünya lideri olması mânidar. Tayyip Erdoğan ve arkadaşları, Aliya İzzetbegoviç'e, yalnızca Bosna-Hersek'in devletleşmesi sürecinde üstlendiği o kısa süreli görevi aralığından bakmamalı, onun entelektüel çabasını asla gözardı etmemeliler... Aliya İzzetbegoviç bildik anlamda bir siyasetçi değildi çünkü; zamanı geldiğinde siyasetçi kisvesini de yüksünmeden üzerinde taşıyabilmiş bir bilgeydi.

Allah rahmet eylesin.

FEHMİ KORU

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu