Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri (TAY) Projesi kapsamında yapılan çalışmalarda, Türkiye'deki yüzlerce arkeolojik yerleşim yerinin tahrip edildiği belirlendi.

Türkiye'deki kültür varlıklarının kronolojik envanterinin çıkartılması ve bu bilginin uluslararası platformda paylaşılması amacına yönelik başlatılan TAY Projesi kapsamında 5 coğrafi bölgede çalışma yapıldı. Projeyle ilk kez Türkiye'deki höyük, tümülüs, mezarlık ve ören yerleri gibi arkeolojik yerleşim birimleri belgelenirken, çalışmanın ilk basamağı olan arazi çalışmalarında Taş Çağı'ndan (Paleolitik) İlk Tunç Çağı'nın sonuna kadar olan yerleşme-buluntu yerlerin bölgelere göre taraması gerçekleştirildi. Çalışmalarda, en az 400.000 yıl eskiye uzanan kültürel verileri barındıran ülkemiz topraklarında 1800'lerin ilk yarısında başlayan araştırmalar sonucu ortaya çıkarılan yüzlerce arkeolojik yerleşim yerinin tahrip edildiği belirlenirken, tahribatın ciddi boyutlarda olduğu belgelendi.

Kültürel birikimimizin ilk aşamalarını bilinçsizce ortadan kaldıran tahribatın nedenleri arasında ise tarımsal ve yapılaşma faaliyetlerinin getirdiği yan unsurlar ile yol yapımı, altyapı çalışmaları, kaçak kazı ve definecilik öne çıkarken, ekonomik gelişmelerin yarattığı etkilerin de tahribatı hızlandırdığı gözlendi.

Bölgelerdeki tahribat

Araştırmalarda hedeflenen yerleşim yerlerinin önemli bir bölümüne ulaşım ya da bulunamama gibi nedenlerle ulaşılamazken, sayı olarak en fazla tahribatın İç Anadolu Bölgesi'nde yaşandığı belirlendi.

Bu bölgede, araştırılan 515 yerleşim yerinden 439'unun tahrip olduğu belgelenirken, Akdeniz Bölgesi'nde ise 394 yerleşim yerinden 341'nin aynı akıbete uğradığı gözlendi. Güneydoğu Anadolu'da araştırılan 194 yerleşim yerinden 174'ünün, Ege Bölgesi'ndeki 180 yerleşim yerinden 139'unun, Marmara Bölgesi'nde ise 176 yerleşim yerinden 160'ının tahrip olduğu anlaşıldı.