Çağdaş gelişmelerin uyarmasıyla, bazı işlerde alt işverenin işçileri çalıştırılarak üretim yapılmakta yahut hizmet görülmektedir. Yani işverenlerin bir kısmı, iktisadi sebeplerle, bazı işleri başka bir işverene yaptırmaktadır. Bazen işin uzmanlık isteyen kısımları, bu konuda uzmanlaşmış başka bir işverene; bazen de ek kapasite oluşturmak için, işin bir kısmı alt işverene verilmektedir.

Bu doğrultuda asıl işverenin işyerinde üretimin veya hizmetin bir safhasında görev alıp işçi çalıştıran bir işveren olarak alt işveren, İş Kanunu'nun 2. maddesinin son iki bendinde tanımlamakta ve sorumluluk hususu düzenlenmektedir. Nitekim maddede unsurlarıyla birlikte açıklanan asıl işveren-alt işveren ilişkisine göre, bir işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin ìasli işin bir bölümündeî veya ìyardımcı işlerindeî iş alan diğer işverenler, işçilerini sadece bu işyerinde çalıştırdıklarında asıl işveren-alt işveren ilişkisi doğmuş olacak, buna karşı işyerinde yürütülen asli ve yardımcı işler dışında iş alan bir işveren, örneğin işyerinde bir ek inşaat yapılması ya da bina onarım işini alan diğer işverenin alt işveren kapsamında nitelendirilmesi mümkün olmayacaktır. Ayrıca, asıl işverenin alt işverenden iş alabilmesi işyeri gereklerine ve teknolojik nedenlere bağlanmıştır. Buna göre bir alt işverenden söz edilebilmesi için, a) İşin bir başka işverenden ñ asıl işverenden - alınması, b) İşin bir bölümünü kapsaması, c) İşi alan alt işverenin kendi adına işçi çalıştırması, d) İşin iş alınan asıl işverenin işyeri veya eklentilerinde yapılması, e) Alt işverenin işçilerinin yalnızca (münhasıran) o işyerinde çalıştırılması, f) Alınan işin asıl işyerinde yapılan işle doğrudan veya dolaylı olarak ilgisinin bulunması gerekmektedir.

İşyerinde alt işverene iş verilmesi, çalışma hayatının gereksinimlerinden biri ve hukuki dayanakları bulunan bir ilişki olduğu bilinen bir gerçektir. Asıl işveren-alt işverenin ilişkisinin tanımının verildiği 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinin son iki bendindeki ìBir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. (...) İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez.îhükümleri, konumuz açısından dikkati çekmektedir. Bu hükümlerle, öğretide uzmanlık taşeronluğu olarak ifade edilen bir sürece mi işaret edilmektedir ?

Uzmanlık taşeronluğu, farklı üretim faaliyetleri gerçekleştiren asıl işverene göre, belirli bir işte ya da üretimde daha uzmanlaşmış taşeronluğu ifade etmektedir. Bilindiği üzere, ekseriyetle taşeron firmalar, asıl firmaya göre daha küçük ölçeklidirler. Ve küçük firmaların doğal üstünlüklerinden birisi, belirli bir alanda, bilhassa el becerisi gibi özel yetenek gerektiren işlerde yüksek bir beceri geliştirebilmeleridir. Makine üretiminde, otomotiv sektöründeki işlerde, bu anlamda vasıflı işçilerin ya da teknisyenlerin arandığı tartışmasızdır. İşte buna benzer nedenlerle, büyük işletmelerin (know-how gibi) teknik imkanları olmadığı için işi başka firmalara vererek belirli üretim sorunlarını çözdükleri zaman ortaya çıkan uzmanlık taşeronluğu, sanayileşmeye paralel olarak gelişen ve daha çok gelişmiş ülkelerde görülen bir üretim sistemidir. İş Yasası'nın yukarıda vurgu yaptığımız hükümlerinin de, ülkemizde alt işverenliğin bu yapıya doğru yönelmesini uyarma amacı taşıdığını düşünüyorum.

Uluslararası piyasalarda sürekli olarak rekabet edebilir bir üretim ve hizmet yapısı oluşturmak istiyorsak, ekonomimizde uzmanlık taşeronluğunu da geliştirmeliyiz.

TAHSİN SINAV

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu