HALE K. ÖZ
Osmanlı Bankası Müzesi, Osmanlı'nın verdiği ilk kapitülasyonlarla başlayan borç ekonomisi tarihini karikatüre yansıyan yönüyle ele alan bir sergiye ev sahipliği yapıyor. "Fantazya Çok Para Yok - Karikatürlerle Bir Borç Ekonomisinin Tarihi (1874-1954)" başlıklı sergi, I. Meşrutiyet'in öncesinden Osmanlı borçlarının son taksidinin ödendiği 1954'e kadar uzanan bir zaman dilimini, dönemin usta karikatür sanatçılarının kalemlerinden yansıyan komik hatlarıyla sunuyor. Arşiv taramasını karikatür tarihçisi Turgut Çeviker, küratörlüğünü Behiç Ak ve Tan Oral'ın yaptığı serginin sergileme tasarımı Bülent Erkmen'e ait. Ekonomik konulardaki danışmanlığını Prof.Dr. A.Suut Doğruel'in üstlendiği sergi 15 Şubat'a dek Karaköy'deki Osmanlı Bankası Müzesi'nde gezilebilir.

200 karikatür, 1.5 saatlik video

Osmanlı'dan bugüne, bu topraklarda yaşayan toplumun yüzyüze geldiği ekonomik sorunları gün yüzüne çıkarma konusunda oldukça başarılı olan sergi, I. Meşrutiyet öncesinden, Osmanlı'nın borçlarının son taksidinin ödendiği 1954 yılına kadar uzanan seksen yıllık bir dönemi kapsıyor. 1874'te Galata bankerlerinin yaşadığı krizden, Avusturya mallarının boykotuna, Maliye Nazırı Cavit Bey'in borç bulabilmek için Avrupa kapılarını aşındırmasından, I. Dünya Savaşı sırasında iç borçlanma ve yeni zenginler kavramlarının ortaya çıkışına, cumhuriyetin ilk yıllarındaki denk bütçe uygulamalarından 1929 krizine, milli bir burjuvazi yaratma serüveninden Varlık Vergisi'ne kadar tüm ekonomik olayları yazılı ve resimli belgeler olarak önümüze süren karikatürler, yaşanan sıkıntı ve acıları gülümseyerek izletiyor sergi ziyaretçisine. Ekonominin hiçbir açığını atlamayan 200 karikatürün yer aldığı sergiye 1.5 saatlik video yerleştirme eşlik ediyor. Videoda sergiyi ortaya çıkaran sanatçıların anlatımı yer alıyor.

Zümrüdüanka, Hayal-i Cedid, Akbaba...

Fantazya Çok Para Yok, bir asır öncesinin süreli yayınlarından olan Akbaba, Amcabey, Aydede, Geveze, Hayal-i Cedid, Mizah, Meddah, Zümrüdüanka, Diken, Davul, Çıngıraklı, Zakkum gibi süreli yayınlarından, birçok albüm, kitap ve yabancı yayından faydalanılarak hazırlanmış. Sergide, Ahmet Rıfkı, Cemal Nadir Güler, Damat Fahir Bey, Halit Naci, Hulki Onaran, Ramiz Gökçe, Rıza, Turhan Selçuk, Sedat Simavi, Necmi Rıza Ayça, Muhittin, Sedat Nuri İleri, Şevki Çankaya gibi yerli karikatüristlerin yanısıra David Low, Derso-Kelen, Noel Dorville gibi yabancı çizerler de yer alıyor.

ÇUVALLAR hâlâ yamalı

41 ünlü karikatürcünün imza attığı karikatürler, ekonominin dünü, bugününü kıyaslama ve anlamada başvurulabilecek birincil kaynaklar arasında yer alıyor. O dönemde en çok kullanılan yamalı-delik çuval sembolü bugünün ekonomik sorununa da işaret ediyor. Yaşanan siyasi, toplumsal ve ekonomik hiçbir sosyal olayı atlamayan sanat eserleri, bu coğrafyada yaşayan insanların yıllardır aynı sorunlarla mücadele ettiklerini gözler önüne seriyor. Baskılar nedeniyle karikatür çizmenin zor olduğu günlerin çizimlerine ve öne çıkarılan mizah imgelerine bakarak Türk mizah tarihinin de gelişme evrelerini bu sergi sayesinde görebilmek mümkün.