Gerek Sosyal Sigortalar Kurumu sigortalısının sigorta primi ödemesi, gerekse Emekli Sandığı iştirakçisinin emeklilik keseneği ödemesinde bir anormallik yok. Çünkü sonunda sosyal güvenlik imkanlarından kendileri yararlanacak.

Ama işverenin veya kamunun istihdam ettiği bireylerin bordrolarından kestiği primlerini ilgili kurumlara öderken işveren payı olarak ayrıca bir ödemede bulunmasının mantığını çok iyi kavramak mümkün değil. Her ne kadar sosyal güvenlik kurumları, bu primlerle aktüeryasını nispeten düzeltiyorsa da, sonuçta işverene dönen büyük bir sosyal güvenlik yararı yok.

Öyleyse bu ödemenin ciddi bir şekilde sorgulanması gerek. Çünkü önemli bir sonucu var: İstihdam maliyetlerini düşürmek isteyen işverenler, bu prim kesintileri nedeniyle, etik olmadığı kadar riskli de olan ve piyasa bozucu ñhaksız rekabet gibi- etkileri bulunan kayıtdışı istihdamı tercih etmektedir.

Kayıtdışı istihdamın tek nedeni elbette bu değil. Genel olarak kayıtdışılığın büyük oranlara (% 50-60'lara) ulaştığı bir ekonomiye sahip olan ülkemiz, bu süreci yenecek hukuki ve iktisadi altyapıyı bugüne kadar oluşturamadığı için, kayıtdışı istihdama mahkum olmuştur.

Tekrarlamak gerekirse, kayıtdışı istihdamı yok edebilmek için, öncelikle kayıtlı ekonomi altyapısını bir geçiş süreci içerisinde oluşturmak gerekiyor.

Kayıtdışılıkla ve kayıtdışı istihdamla başa çıkabilmek için, hükümetin bu konuya siyasal ve ekonomik program doğrultusunda yaklaşarak ciddi çözüm arayışı içerisinde olması şart.

Ve bunun için, MÜSİAD'ın Sosyal Güvenlik Raporu'nda da vurgulandığı üzere, istihdam maliyetlerini azaltmaya çaba gösterilmesi gerekiyor.

Bir sigortalının istihdamında % 19,5'tan başlayan işveren payı, bazı işkollarında daha da yükseliyor.

Yani asgari % 20 civarında bir ek maliyetin, rekabetin kıyasıya yaşandığı bir dünyada nasıl hazmedilmesini beklersiniz ?!

İşsizliğin başa bela olma özelliği aşılamazken, istihdam maliyetlerinde ciddi bir azalışı sağlayamazsak, yeni istihdam kapasitelerinin oluşması için yatırımların artmasını beklemek, biraz hayalcilik olmaz mı ?!

Daha önce defalarca yazdığım gibi, vergiler ve sosyal güvenlik katkıları, kayıtlı ekonomideki işgücü maliyetini yükselttiğinden kayıtdışı ekonominin ve kayıtdışı istihdamın büyümesinde rol oynayan temel faktörlerdir.

İşte bunun için, SSK primlerini düşürerek teşvik edici önlemlerle, işletmelerdeki sigortasız işçileri kayıt altına alarak, sayıları yaklaşık 5 milyonu bulan ve devlete zararı 20 katrilyon liraya ulaşan kaçak işçilerin sigortalı yapabilmesi için, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın yaptığı mevzuatta kapsamlı bir değişiklik hazırlığı dikkat çekiyor.

Yapılan çalışmalara göre, sigorta prim oranında % 1-3 oranında yapılacak bir indirimin sisteme ilave bir yük getirmeyeceği umuluyor. Bakanlığın hesabına göre, SSK kapsamına alınması gereken 2 milyon 615 bin 578 kişiden elde edilecek ortalama günlük kazançtan prim geliri, 6.4 katrilyon lira olacak veya sigortalanacak bu kişilerden elde edilecek asgari günlük kazançtan yıllık prim geliri, 3.9 katrilyon lirada kalacak. SSK prim oranında bir puanlık bir indirim sağlanırsa yıllık maliyet 505.2 trilyon lira, 3 puanlık indirim sağlanırsa yıllık maliyet 1.5 katrilyon lira olarak hesaplandı. Bu maliyet, görüldüğü üzere, asgari kazançtan 2 milyon 505 bin sigortalının net geliri ile karşılanabiliyor. Bu arada, SSK primi işveren katkı payında yaklaşık yüzde 50 oranında indirimin de finanse edilebilmesi yönünde tedbirler öngörülüyor. (Bkz. Yeni Şafak, 8.8.2004, s.8). Eğer bu çabalar olmasaydı, ekonomik program, kayıtdışı istihdam olumsuzluğunun ağırlığı altında ezilebilirdi.

Kayıtlı ekonomide toplam işgücü maliyeti ile vergi sonrası kazanç arasındaki farkın artması, işverenleri ve çalışanları kayıtdışı ekonomide yer almaya teşvik etmektedir. Halbuki kayıtdışı istihdamı ortadan kaldırabilmek için, bütün ekonomide kayıtdışılığı yenmeye yönelik çözümleri, başta kayıtdışı istihdamı önlemeye yönelerek geliştirmek gerekmektedir.

TAHSİN SINAV

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu