Leyla Şahin dâvâsında oyunu 'yasaktan yana' kullanan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) Türk yargıcı Rıza Türmen'in, "Karar Türkiye'nin başörtüsü yasağını kaldırmasına engel değildir" açıklaması kafa karıştırıcı. Avrupalı bir hukuk kurumunun 'yasakçı' olması zaten sorunlu, bir de üyelerden birinin "Yasak yine de kaldırılabilir" demesi, hiç değilse ilk bakışta, "Bizimle dalga mı geçiliyor?" düşüncesini akla getiriyor...

Oysa bunda şaşılacak bir yön yok.

Bizde kafaların karışmasının en önemli sebebi, üniversitelerdeki başörtüsü yasağının Anayasa Mahkemesi kararıyla uygulanmasıdır. Anayasal bir demokratik sistemde, mahkeme kararları, o sistemde yargının da bağımsız olduğunu varsayarsak, belli bir konudaki hukukî durumu gösterir. AİHM'nin son kararı sözgelimi, Leyla Şahin'in itirazını geçersiz kılıyor... Hepsi o kadar... Hukukî bir karardan yürütmeye yönelik bir sonuç çıkarmak ve bunu genelleştirerek bir 'yasa' gücüne kavuşturmak, hatta yasanın da önünde bir 'zorunlu durum' oluşturduğunu düşünmek söz konusu olamaz.

AİHM kararından sonra Avrupa ülkeleri başörtüsünü yasaklıyor mu? Ya da, dâvâcının üniversite öğrencisi statüsünü göz önünde bulundurarak, bu karardan sonra Avrupa üniversitelerinde kadınların başlarını örterek derslere girmeleri yasaklanacak mı? Elbette öyle olmayacak... Liselerde 'başörtüsü' yasağı uygulayan ülkelerde bile, karardan sonra, üniversitelilere aynı yasağı uygulamayı düşünen yok...

Bu 'gerçek' Türkiye ile ilgili bir yanlışlığa işaret ediyor: AİHM kararıyla, Türkiye'deki Anayasa Mahkemesi kararının 'uygulanabilirliği' arasında bir fark yok; ikisi de mahkeme kararı ve her ikisi de hukukî açıdan eşit güçte. Ancak, bizde Anayasa Mahkemesi'nin kararı yasama ve yürütmenin tasarruflarından daha üstte yorumlanır ve kapsamlı bir yasağa dayanak yapılırken, AİHM kararı yalnızca belli bir kişi ve onun durumuyla ilgili sayılıyor. Uygulama ise her ülkenin kendi sistemine bırakılıyor...

Sözün kısası şu: son AİHM kararına ve bizde Anayasa Mahkemesi kararlarına rağmen "Başörtüsü yasaktır" hükmüne varmak hukukî bir yaklaşım değildir. Rıza Türmen "Bu karara rağmen Türkiye yasağı kaldırabilir" derken bunu kast ediyor işte...

İyi de, bunu kim, nasıl yapacak?

Konunun düğümlendiği soru bu. Aslında, YÖK, istese, nice zamandır süregiden yasakçı uygulamayı kendiliğinden kaldırabilir. Bakmayın YÖK'ün anayasa profesörü başkanı Erdoğan Teziç'in "AİHM son noktayı koydu" demesine; AİHM kararı hiçbir zaman 'son nokta' anlamını taşımıyor. AİHM, elindeki veriler ve savunmalar istikametinde belli bir konuda karar vermiş bulunuyor; verdiği kararla Türkiye'de veya AİHM'in yargılama yetkisini kabul etmiş ülkelerde başörtüsünü yasaklamıyor... AİHM'in gerekçeli kararı okunduğunda bu durum açıkça görülüyor zaten.

Elbette, AİHM, bu kararıyla Türkiye'de yasaktan yana olanlara destek vermiş oldu; bu gerçekten büyük bir ayıp. Ancak, Türkiye bir hukuk devleti ise, AİHM ve Anayasa Mahkemesi kısıtlayıcı karar verdi diye, o kararın bütün eğitim kurumlarında 'uygulanması zorunlu bir kural' olduğu iddia edilemez.

YÖK, hele bir de AİHM kararıyla da elinin güçlendiği bir ortamda, yıllardan beri sürdürdüğü yasakçı tavrından vazgeçer ve özgürlüklerden yana tavır alır mı? Almayacağını ben de biliyorum elbette; hatta AİHM'den tam tersi bir karar çıksaydı da, YÖK'ün yasakçı uygulamadan vazgeçmemenin yolunu bulmaya çalışacağına da eminim. Ancak, yine de, YÖK'ün bu anlamsız yasağın kadın-erkek eşitliğine ve eğitim özgürlüğüne engel olucu boyutu üzerinde durarak, toplumsal alanda meydana getirdiği sorunları göz önünde bulundurarak, yasağı sona erdireceğini ummak istiyorum.

Yasaksız bir Türkiye ile Avrupa'yı şaşırtmak ne güzel olurdu...

FEHMİ KORU

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu

Online İlan