Ana Sayfa
Gündem
Politika
Ekonomi
Dünya
Aktüel
Spor
Yazarlar
Televizyon
Sağlık
Bugünkü Yeni Şafak
657'liler Ailesi
Bilişim
Çalışanın Sesi
Diziler
Düşünce Gündemi
İzdüşüm
Kültür-Sanat
Nar-ı Beyza
Okur Sözcüsü
Röportaj
Sinema
Yemek
Zamanda Yolculuk
Bize Yazın
Abone Formu
Temsilcilikler
Reklam
Künye
Arşiv

Yeni Şafak'ta Ara

	Dücane CÜNDİOĞLU dcundioglu@yenisafak.com.tr

Dünkü yazımızda 'madde-mânâ' sözcüklerinin taşıdığı anlama ulaşmak amacıyla toprağımızı biraz kazmış ve fakat önümüzü aydınlatacak ışıltıya bir türlü kavuşamamıştık.

Çaresiz bugün de çapalamaya devam edeceğiz.

Bir cevher olarak 'madde', suret'in karşıtıdır: "madde-suret"

Buna mukabil 'mânâ' ise, lafz'ın karşıdır: "lâfız-mânâ".

Bu durumda ister istemez 'mânâ'nın, suret'in eşanlamlısı olarak kullanıldığı akla gelebilir. Oysa bazı felsefî-tasavvufî metinlerde 'mânâ', suret'in karşı olarak da kullanılmaktadır: "suret-mânâ'.

Hâl böyle olunca, 'suret', mânâ'nın eşanlamlısı olmaktan çıkıp karşıtı hâline gelir. Mânâ'nın karşıtı olarak suret'in de esasen 'cisim' anlamında kullanıldığını dikkate alır ve cism'in ise, "madde ve suret'ten mürekkeb olan cevher" demek olduğunu hatırlarsak, elimizdeki haritadan hareketle yolumuzu bulamayacağız demektir.

Acaba niçin?

Elbette lâfızdan mânâ'ya ulaşılamayacığı için...

Yapmamız gereken önce mânâ'yı kavramak, sonra lâfızları/terimleri bu mânâya uygun düşecek şekilde anlamak...

O halde şimdi başka bir sokaktan yolumuza devam edelim:

Madde'nin, maddî olanın geçtiği her yerde karşılaşılması zorunlu olan terim şudur: 'tabiat'.

Maddî veya cismanî olan'dan söz etmeye başlar başlamaz, tabiat'tan (doğa'dan) ve tabiî (doğal) olan'dan da söz etmiş oluruz. Çünkü maddiyât-cismaniyât-tabiiyât sözcükleri hemen hemen aynı anlamdadır: "dünyaya/yeryüzüne ait olan".

Maddî-cismanî-tabiî olan ise, aynı zamanda "dünyevî olan"dır. Dünyevî'nin karşıtlarından biri de uhrevî'dir; yani "ötelere ait olan".

Neyin ötesi?

Dünya'nın ve dünyevî olan'ın ötesi.

Bu öte, karşıda olan, yanda olan, altta olan bir öte değil; tam anlamıyla "üstte olan" bir öte.

Bakınız şimdi de karşımıza ne çıktı: 'semâ' (gök) ve 'semavî' (göksel); yani lafzen üstte olan, yüce olan, yüksekte olan....

Üstte olan, yüce olan, yüksekte olan gökte olandır; gökte olan ise ötedir, ötesidir, ötede olandır.

Dünya'nın "altta olan, alçakta olan, alçak" (=denî, dünuvv); buna mukabil sema'nın da "üstte, yüksekte olan" (=sümuvv) anlamına geldiğini hatırlarsak, önümüzdeki karaltı, sanırım yavaş yavaş açılmaya, aydınlanmaya başlar. (Unutulmamalı ki 'isim' sözcüğü de 'sümuvv' kökünden geliyor.)

Bu açıklamaları takip edebilmek için, tam da burada, iç içe girmiş bir küreler silsilesi tasavvur etmek gerekiyor: Çünkü bu küreler silsilesinin en altındaki küre, dünya'yı temsil ediyor. En altta olan, en alçakta olan (=dünya), aynı zamanda tabiî olandır. Tabiat (doğa), -en azından Klasik Fizik'e göre- madde âlemidir; zira cisim, sadece dünya'da/madde âleminde/tabiatta mevcuttur.

Hâl böyle olunca, maddî olan, aynı zamanda tabiî-cismanî-dünyevî olan'dır. Cism'in unsurlarından olan, madde'ye ilişen suretler de kaçınılmaz olarak aynı kategoride yer alırlar. Dolayısıyla madde de, maddî suretler de cismanî, tabiî ve dünyevî'dir. Görünenler de, en az görüntünün kendisi kadar bir surettir, bunu unutmayınız lütfen.

Kısacası, görünenler âlemi, yani bu dünya, hem özünü teşkil eden unsurlar bakımından maddîdir; hem de madde'ye ilişkin görüntülerden ibaret olduğu için sûrîdir. İşte madde'nin de, suret'in de mânâ'nın karşıtı haline geldiği yer tam da burasıdır.

Manevî âleme (maneviyât)'a gelince, bu âlem, maddî-cismanî-tabiî-dünyevî âlemin zıddır. Çünkü duyuların konusu olmadığı için maddî değildir; maddesi olmadığı için, madde'siyle birlikte tasavvur edilmediği için cismanî değildir; maddî ve cismanî olmadığı için tabiî değildir. Hepsinden önemlisi, dört unsurdan (toprak, su, hava, ateş) âri bulunduğundan dolayı maddî-cismanî-tabiî sayılamayacağı için bu âlem, dünya'ya ait (dünyevî) de değildir.

Bu anlamıyla 'mânâ', Fizik ve Matematik bilimlerinin konusu olmayıp Metafizik'in konusudur. Manevî (=mânâ'ya ait olan) ise, kökeni itibariyle Metafizik'in ve fakat dalları itibariyle Psikoloji, Ahlâk, Hukuk, İktisad, Siyaset gibi diğer amelî bilimlerin konusudur. Çünkü bu bilimlerin hepsinin konusu da 'insan'dır, insanî olandır.

Sonuç: Mânâ'nın anlamı bilinmedikçe, dünya'nın, insan'ın ve hayatın anlamı üzerine konuşulamaz!

Geri dön

Yazdır

Yukarı