Rusya ile Türkiye arasındaki ekonomik ilişkiler siyasi ilişkilerin önüne geçince, yıllardır iki ülke arasındaki rekabet ve güvensizlik de yerini yeni diyaloglara bıraktı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, Türkiye'nin Moskova Büyükelçisi Kurtuluş Taşkent güven mektubunu sunarken kullandığı "çok boyutlu ortaklık" tanımı, Putin'in 2-3 Eylül'de yapacağı ziyaret sırasında kağıda dökülecek. Putin ve Cumhurbaşkanı Sezer arasında "Dostluk ve Çok Boyutlu Ortaklık Deklarasyonu" imzalanacak.

Nataşalar da "konu" oldu

32 yıl sonra gerçekleşecek ziyaret sırasında bir ilke de imza atılacak. İki ülke, devlet başkanları düzeyinde, sınırdan kontrolsüz geçişleri ilk defa ele alacak. Diplomatik kaynaklar iki ülke arasında insan kaçakçılığı, kadın ticaretinin önlenmesi, yasa dışı göçün önlenmesi amacıyla, Geri Kabul Anlaşması'nın imzalanması için hazırlıklara başlandığını belirtti. Anlaşma, yasa dışı bir şekilde ülkeye girdikleri tespit edilenlerin, şartsız olarak anavatanlarına gönderilmesini öngörüyor.

İki ülke arasında ekonomik alanda imzalanan Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi, Yatırımların Teşviki gibi anlaşmalara karşın siyasi alanda hala eksiklikler bulunuyor.

İki ülkeyi yaklaştıran olaylar

İki ülkeyi siyasi ilişkileri artırmaya zorlayan ekonomik nedenler ve diplomatların "ayrı başlıklar" altında ele aldığı konular şöyle:

EKONOMİ: İki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler siyasi boyutun önüne geçti. 2003'te iki ülke arasındaki ticaret hacmi 6.8 milyar dolara ulaşırken, 2004 sonu için yapılan tahmin 9 milyar dolar. Hedef, 2005'te ticaret hacmini 10 milyar dolara çıkartmak.

Türk işadamlarının Rusya'daki yatırımları ise 12 milyar dolar. İki ülke arasındaki ticaret dengesi Rusya'dan yana görünse de, 3 milyar 500 bin dolarlık bavul ticareti bu sorunu kaldırıyor. Rusya, sadece Türkiye ve Japonya KEK toplantılırına bakan düzeyinde katılıyor. Geçen yıl Türkiye'ye gelen Rus turist sayısı ise 1 milyon 300 bin.

KAFKASLAR: İki ülke arasında 2001 yılında imzalanan Avrasya Eylem Planı'na karşın, Rusya ve Türkiye, Kafkaslarda hala birbirine güvenmiyor. Ankara, çok sayıda Türk'ün yaşadığı eski Sovyet topraklarındaki endişeleri anlayışla karşılıyor. Güney Osetya, Abhazya, Karabağ gibi bölgelerde hala iki ülkenin çıkarları karşı karşıya gelse de, Ankara, sorunun kaynağı olarak artık bu bölgelerdeki bazı "savaşçıları" görüyor.

ÇEÇENLER VE PKK: Rusya'nın girişimiyle geçtiğimiz yıl iptal edilen Çeçen Kongresi'nin yanısıra Putin'in, Gül'ü kabulünde verdiği Çeçen "teröristlerle (!)" ilgili listeye de Ankara kısa sürede yanıt verdi. KGB'den son dönemde Çeçen kamplarına yönelik bir talepte bulunulmadığı belirtilirken, yıllarca PKK konusunda Türkiye'nin hassasiyetine, "Camdan evi olan, komşusuna taş atmaz" diye yanıt veren Moskova'nın, PKK'ya karşı aldığı önlemler de Ankara'yı sevindiriyor.

BORU HATTI: Artan Boğaz trafiğinden yakınan Türkiye, Rus petrol ve gazının taşınması için Samsun-Ceyhan hattını istese de, alternatif güzergahlara açık olduğunu vurguluyor. Ankara'nın umudu, Putin'in ziyareti sırasında güzergah tercihini belirtmesi, ardından da, şirketlerin kar hesabına göre ortak karara varılması.

Mavi Akım projesini büyük bir sancıyla hayata geçiren iki ülke şimdi hattın İsrail'e de götürülmesine sıcak bakıyor. Bir zamanlar Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattına karşı olan Rusya, şimdi Novorossiysk'den yeni bir hat için de kapıyı araladı.

BOĞAZLAR: Putin'in, Ankara ziyareti sırasında, Boğazlarda bekletilen Rus tankerleriyle ilgili sıkıntıyı da gündeme getirmesi bekleniyor. Buna karşın, Ankara'nın yanıtı; tabiatın kısıtlaması. İleride Rus tankerlerin daha fazla bekleyebileceğine dikkat çekilirken, alternatif güzergah olarak Ankara'nın önerisi, Karadeniz'den Akdeniz'e inecek boru hattının döşenmesi.

HELİKOPTER: Putin'e ziyareti sırasında Savunma Bakanı da eşlik edecek. Kısa bir süre sonra da Rus Genelkurmay Başkanı'nın Ankara'ya gelmesi bekleniyor. Putin'in, Savunma Sanayii Müsteşarlığı'nın iptal ettiği ihaleleri de gündeme getirmesi bekleniyor. Rus-İsrail ortak yapımı "Erdoğan 52" helikopterleri için Putin'in bir kez daha nabız yoklaması bekleniyor.

KIBRIS: Türkiye'nin, BM Güvenlik Konseyi üyesi Rusya'dan beklentisi, Genel Sekreter Annan'ın raporuna destek verilmesi. Buna karşın, Rusya'nın, ticari partneri Rum Kesimi ile ilişkileri nedeniyle KKTC'ye destek vermesi beklenmiyor. Buna karşın, Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov'un, KKTC Başbakanı Talat ile NATO Z irvesi sırasında yaptığı görüşme, Türkiye'ye az da olsa umut veriyor.

DUYGU GÜVENÇ / ANKARA

« Geri Dön