İran Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi'nin ülkesine ifade özgürlüğü ve hukukun üstünlüğü ilkelerini getirme çabaları başarısız olma yolunda. Hatemi, kültürel reformların mimarı ve basın üzerinde büyük kontrolü bulunan Kültür Bakanı Ataullah Muhacerani'nin istifasını kabul ederek, kötü bir yenilgi daha almış oldu. Üç hafta kadar önce Hatemi, yetkisizlikten yakınmıştı. Diplomatik kaynaklar, 1997'de oyların yüzde 70'ini alan Hatemi'nin 8 Haziran'da yapılacak seçimlerde yeniden cumhurbaşkanı olup olmayacağı konusunda karar aşamasında bulunduğunu belirtiyorlar.

Hatemi'nin seçildiği günden bu yana muhalif eleştiriler yüzünden pekçok konuda önünün kesildiğine dikkat çeken uzmanlar, İran Cumhurbaşkanı'nın girişimlerinin boşa çıktığını belirterek, son dönemde İran'a bir göz atıldığında bağımsız medyanın susturulduğuna, gazete editörlerinin, eylem adamlarının ve muhalif imamların büyük çoğunluğunun hapiste olduğunu hatırlatıyorlar. Hatemi'nin yoğun girişimleri sonucu ülkede görev yapabilen yabancı basın mensuplarının ise kimi zaman casus olarak nitelendirildiği kaydediliyor.

Buzlar erimeyi bıraktı

Canlı tartışmalar sürürken, reformcu parlamento sessizliğe büründü. Reformcuların toplantıları ve gösterileri yasal olmayan güçler tarafından engelleniyor. Yetkililer beyin göçünün yeniden hızlandığından yakınıyorlar. İran Ticaret Odası yetkililerinden biri, yabancı yatırımcılara cazip gelen ülkeler arasında İran'ın dünya genelinde 160 ülke arasında 154. sırada bulunduğuna dikkat çekti. Hatemi yanlılarından çoğu, reform hayallerinin gerçekleşmesinin onlarca yıl daha sonrasına kalabileceğinden endişeleniyorlar. Hatta bazıları Hatemi'ye alternatif Cumhurbaşkanı adayı araştırdıklarını söylediler.

Bu arada Hatemi ise aylarca direndiği baskılara yenik düşerek, Kültür Bakanı'nın istifasını kabul etmek durumunda kaldı. 30 gazetenin büyük çoğunluğunun yargılanmadan kapatıldığını hatırlatan Muhacerani, istifa mektubunda "Milletimiz, sanatçılarımız ve yazarlarımız için yararlı olabilecek başarıları sağlayamadık" ifadesini kullandı.

Muhafazakarlar toparlandı

Nisan ayına kadar işler iyi gidiyor görüntüsündeydi. Ancak Nisan ayında muhafazakarlar yeniden toparlanarak, mahkemeler ve dini lider Ayetullah Hamaney üzerindeki otoritelerini yeniden sağlayarak, Hatemi yanlısı gazete ve dergilerin birer birer kapanmasını sağladılar.

Bir zamanlar 20 milyon oya sahip olan reform hareketinin sesi kesildi. Tüm bunların ardından ise üç hafta önce Hatemi sonunda dayanamayarak isyan etti. Diplomatik kaynaklar, "3 buçuk yılda Cumhurbaşkanı'nın omuzlarında taşıdığı görevi yetkisizlikten dolayı yerine getiremediğini görüyorum" diyen Hatemi'nin gücü yeniden dini lider Hamaney'e kaptırdığını belirtiyorlar. Kültür Bakanı Muhacerani'ye yakın kaynaklar, Hatemi'nin istifayı kabul etmesinin ardında da Hamaney'in bulunduğunu ileri sürüyorlar.