Ocak-Şubat bütçe performansı

 
2000 yılı Bütçesi bütçe olmaktan çıkmış esasında. Bütçede mantık olması gerekir, nizam ve ölçü olması gerekir.

İlk 2 aylık enflasyon oranlarının tahminlerin çok üzerinde gerçekleşmesi hükümetin ve ekonomi kurmaylarının moralini bozmuştu. Bu moral bozukluğu Merkez Bankası Başkanı'nı, sivribiberlerle mücadele bayrağı açmaya kadar götürmüştü.

Hükümet'in enflasyonla mücadele programının geleceği açısından dikkatle takip edilen ölçülerden birisi de bütçe rakamları. Yani Devlet'in gelir ve gider gerçekleşmeleri.

Şu ana kadar elimizde Ocak ve Şubat aylarına ait rakamlar mevcut.

1999 yılının ilk iki ayında 1,974 katrilyon lira olan gelirleri toplamı 2000 yılının ilk iki ayında 4,743 katrilyon liraya ulaşmış. Artış oranı % 140 civarında. Bu oran son derece yüksektir. Bütçe gelirlerinin artışı, vergi gelirlerindeki artıştan kaynaklanmaktadır. Vergi gelirlerindeki % 170 civarındaki artışın arkasında iki gerekçe vardır. Bunlardan birincisi ek vergilerin vergi tahsilatına katkısı, ikincisi ise akaryakıt tüketim vergisindeki yüksek oranlı artışlardır. Akaryakıt üzerindeki verginin artırılması, akaryakıttan alınan KDV'ni de aynı oranda büyütmektedir. Gelir ve kurumlar vergilerindeki artışlar ise ortalamanın çok altındadır.

Sonuçta bütçe gelirlerinde önemli artışlar olduğu tartışma dışıdır. Nereden kaynaklanırsa kaynaklansın.

Ancak, Bütçe'nin sadece gelir tarafını değerlendirmeye almak eksik ve yanıltıcı olabilir. Harcama ve gider kısmının da değerlendirmeye dahil edilmesi gerekir.

Harcamalar

2000 yılının ilk iki ayında ki toplam Bütce harcamaları bir önceki yılın aynı dönemine göre % 122 oranında artmış. Harcamalardaki artış oranı gelirlerdeki artış oranının altında kalmaktadır. Bu durum olumlu bir gelişme olarak kabul edilebilir. Bu olumlu gelişmeyi rahatsız eden husus faiz ödemelerindeki dramatik artıştır.

Ocak-Şubat aylarında ödenen faiz miktarı, 1999 yılının aynı döneminde ödenen faiz miktarından % 196 oranında daha fazladır. İç borç faizinde durum daha da vahimdir. İlk iki ayda iç borç faizlerine ödenen para % 205 oranında artmıştır.

4,7 katrilyonluk toplam bütçe gelirinin 4,69 katrilyon lirası faiz ödemesinde kullanılmıştır. Nereyse gelirlerin tamamı faize aktarılmıştır. Vergi gelirleri ise faiz ödemelerini karşılayamamaktadır. Vergi gelirlerinin toplamı faiz ödemelerinin sadece % 87'sini karşılamaya yetmektedir. Milyonlarca mükelleften toplanan paraların tamamı faiz geliri elde eden küçük bir gruba aktarılmasına rağmen, faizin altında kaldığı için açık, diğer gelirlerle kapatılmaktadır. Bu oran geçtiğimiz yıl aynı dönemde % 94 olarak realize olmuştu. 1998 yılında ise % 100'ün üzerinde idi.

Faize yapılan ödeme tutarı personel harcamalarının iki katına ulaşmaktadır.

Bu tablo son derece vahimdir. Hem sosyal ve hem de ekonomik açıdan. Faiz ödemelerindeki inanılmaz artışlara rağmen toplam Bütçe harcamalarındaki artış oranının, Bütçe gelirlerindeki artış oranının altında kalması, normal bütçe giderlerinin kısılmasından kaynaklanmaktadır.

Savunma ve transfer harcamaları dışındaki alanlarda Devlet harcamalarında reel azalma gözlenmektedir. Hükümet sağlık ve eğitimi unutmuş gibidir. Memur ve işçisini kıvrandırmaktadır. Tarıma verilen sübvansiyonlar asgariye inmiştir. Sosyal amaçlı harcamalar yok denecek kadar azdır. Depremzedeler ve deprem bölgesi için sağlanan kaynaklar dahi faizin finansmanı için kullanılmaktadır.

Garip bir bütçe

2000 yılı Bütçesi bütçe olmaktan çıkmış esasında. Bütçede mantık olması gerekir, nizam ve ölçü olması gerekir. 2000 yılında bunların hiçbirini bulamazsınız. Öyle bir bütçe düşünün ki faize 4,7 katrilyon ödenirken Devlet'in faiz dışındaki tüm harcamaları için 3,4 katrilyon lira ayrılıyor. Faize ödenen para Devlet'in bütün harcamalarından % 38 daha fazla.

60 milyon vatandaş bir tarafta, faiz geliri elde eden 50.000 kişi bir tarafta artı % 38'le birlikte. Bu Bütçe bana öğretilen bütçe tanımına uymuyor.