ANKARA- Mazlum-Der, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne aday üye olduğu 1999 yılını insan hakları açısından değerlendiren ayrıntılı bir rapor hazırladı. 90 sayfalık raporda, Türkiye'nin 20. yüzyıldan insan hakları yönünden nasıl bir tabloyla çıktığı tüm yönleriyle ortaya koyuldu.

Raporda, yaşam hakkı, kişisel özgürlükler, düşünce, din, basın, örgütlenme özgürlükleri, çocuk hakları, sığınma hakkı gibi temel insan hakları konularının yanısıra, aralarında 18 Nisan seçimleri, Merve Kavakçı'nın milletvekilliğinin engellenmesi, MGK, cezaevleri sorunları, Kürt sorunu, 312. madde, telekulak skandalı, insan hakları politikaları, yargı, irtica genelgeleri ve anayasa tartışmalarının bulunduğu pekçok konu ayrı başlıklar halinde değerlendirildi.

Sistem sorun üretiyor

Türkiye'de sistemin insan haklarını korumaya elverişli olmadığı ve sürekli insan hakları sorunu ürettiği tespiti ile başlayan raporda, bunun 1982 Anayasası ve yasalarından kaynaklandığı dile getirildi.

Raporda, modern dünyada halkın yönetime katılımını sağlamanın en etkin araçları olarak kabul edilen siyasal partilerin hem programlarının, hem de faaliyet alanlarının Türkiye'de resmî ideolojiyle sınırlandırıldığı belirtilerek, "Kısıtlayıcı hükümler Türkiye'de siyasal hayatı, tek amaçlı çok partili bir görünüme sokmaktadır" denildi.

Seçimlere gölge düştü

18 Nisan seçimlerinin ele alındığı raporda, Başbakanlığın seçimler öncesi yayınladığı bir genelgenin, seçim sürecinin demokratik kurallara uygun olarak geçmeyeceğinin habercisi olduğu kaydedildi. Raporda seçimlere ilişkin olarak, "Oy sayımındaki yanlışlıklar ve oy kaybı iddialarıyla YSK'ya çok sayıda başvuru yapılmıştır" denildi. Seçimlerin kadınlara yönelik ayrımcılığın yoğun olarak yaşandığı ilk seçimler olduğunu da belirtilen raporda, "Başörtülü olduğu için milletvekilliği görevini yapmasına izin verilmeyen İstanbul Milletvekili Merve Kavakçı'nın yanısıra, çeşitli kentlerdeki başörtülü belediye meclisi üyeleri hakkında da soruşturmalar açılmıştır" denildi.

MGK ne derse o oldu

Türkiye'de hiçbir önemli sorun karşısından hükümet politikalarından bahsetmenin mümkün olmadığı, bunda da MGK'-nın önemli payı olduğu kaydedilen raporda, "Çünkü her ne kadar MGK kararlarının tavsiye niteliğinde olduğu ileri sürülüyorsa da bugüne kadar hiçbir MGK kararının geri çevrilmediği bilinmektedir. Zaman zaman hükümetleri yetersiz kalmakla suçlayan MGK, böylece doğrudan müdahale imkanına kavuşmuştur " ifadelerine yer verildi.

Aydınların yeni mekânı DGM

Düşünce özgürlüğünün herkes tarafından Türkiye'nin neredeyse en önemli insan hakları sorunu olarak görüldüğü belirtilen raporda, buna rağmen düşünce özgürlüğü alanında yoğun ihlallerin sürdüğü kaydedildi. Raporda, "Özellikle DGM'ler adeta düşüncelerini ifade eden insanların uğrak mekanları olmuştur" denildi. Düşünceyi sınırlandıran TCK 312, 159 ve diğer yasa maddelerinin değerlendirildiği raporda 312. maddenin genel olarak düşünce özgürlüğünün sınırlanmasında, özel olarak da ülkenin siyaset düzeninin yeniden yapılanmasında bir araç olarak kullanıldığı ifade edildi.

'Kökü kurutulacak' insan

Raporun, din özgürlüğü ile ilgili bölümünde ise, din özgürlüğüne yönelik yasaklamaların devletin dinî denetim altında tutmak amacıyla uyguladığı politikalardan kaynaklandığı belirtildi. Raporda, milyonlarca insanın, resmî ideolojiye uygun düşünmedikleri için "irtica" kavramı ile "kökü kurutulacak" düşman kategorisine sokularak kolektif cezalandırılması yoluna gidildiği de dile getirildi.

Köylere çifte baskın

Raporda, yaşanan sıcak çatışmalar gerekçesiyle yıllardır olağanüstü hal uygulamalarının devam ettiği Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki yerleşim birimlerine yönelik baskıların sürdüğü de dile getirildi. Bölgedeki pekçok köy ve mezranın sık sık asker ve PKK baskınlarına sahne olduğu belirtildi.

6 kişi işkenceden öldü

Mazlum-Der'in raporunda, Türkiye'de yıllardan beri süregelen sistematik işkencenin 1999 yılında da sürdüğü belirtilerek, yıl boyunca 489 işkence olayı veya iddiasıyla karşılaşıldığı kaydedildi. Raporda, yıl içerisinde 6 kişinin de işkence nedeniyle hayatını kaybettiği belirtildi.