Demokrasi düşmanı küreselleşme

 
Gerek çok-uluslu şirket birleşmeleri, gerekse yeni siyasi entegrasyonlar görünmeyen yüzleriyle demokrasiyi, siyaseti ve bireyi tehdit eden büyük potansiyeller barındırıyor.

En az beş-altı ülkenin GSMH'ları toplamına erişecek kadar büyüklükler yaratan "şirket birleşmeleri" ve "siyasi entegrasyonlar"ın klasik ittifakları aşarak yepyeni siyasi ilişkiler yaratması demokrasinin geleceği açısından ne ifade ediyor?

Bütün anti-tekel yasalarına rağmen, şirket birleşmelerinin, klasik ulus-devletlerin siyasi ve ekonomik egemenliğinin sona ermesi anlamına gelecek bir "güç temerküzünün" adresi olduğu artık açık bir biçimde görülüyor.

Bu derece büyük bir güç ağının siyasi gelişmeleri etkilememesi sözkonusu bile olamaz. Çünkü bu güç ağı, ekonomik egemenliğini korumak adına siyasete yanaşmaktan kaçınsa bile siyasetin bu güç ağının etkileyici gücünden uzak durması düşünülemez. Siyasetin gittikçe ekonominin dolayımına ve hatta istismarına "yatkın" bir işleyiş biçimine büründüğü dikkate alınırsa, şirket birleşmelerinin ekonomik olmaktan çok siyasi bir sonuç doğuracağı daha açık görülür.

Bu kadar büyük bir güç ağının demokrasinin gelişimine olumsuz sonuçlar yansıtacağı açıktır. Yeni ve devasa bir siyaset-dışı ilişkiler ağının siyasete baskısına direnmek bakımından demokrasi teorisi emekleme döneminde bile değildir çünkü.

Bunun yanısıra, ulus-devletlerin klasik egemenlik biçiminin son ermesi anlamına gelen büyük siyasi entegrasyonlarla da sorunlu bir ilişki içine gireceği görülüyor demokrasi pratiğinin.

AB türü yeni entegrasyon şemaları, bir yandan ulus-devletlerin tam bağımsızlığa dayanan egemenlik biçimine son verip yerine "karşılıklı bağımlılık" (interdependence) ilişkilerini ikame ederken, aynı anda ve daha büyük bir etkiyle kalbinde parlamenter demokrasinin olduğu siyaset biçiminde de köklü değişikliklere yol açmakta, hatta bu tarz siyasetin ömrüne nokta koymaktadır.

"Yeni siyaset" belki de yakın dönem siyaset anlayışına göre "siyasetsizleşme" sayılabilecek bir siyasal ilişkiler tarzını kurgulamaktadır. Bu herşeyden önce egemenlik biçimlerinde ve bireyin devlet karşısındaki "savrulmuşluğunun" artışında kendini göstermektedir.

Ulus-devletler karşısında geleneksel mensubiyet ve güvenlik ilişkilerinden boşanarak savunmasız kalan birey, gerek "vatandaşlık" kavramının ve pratiğinin gelişmesiyle, gerekse de demokrasi pratiğinin, "çoğunlukçuluk" anlayışına karşı güvenlik subapları üretmesiyle görece bir koruma şemsiyesine sahip oldu. Fakat bu hep ekonomik gelişmişliğe endekslenerek hayat buldu dünyada ve ekonomik gelişmişlik ölçütlerinin dışında kalan demokrasilerde tam anlamıyla işleyen bir yapıya sahip olamadı hiçbir zaman.

Bu kırılgan "güvenlik ağı" bile yeni siyasi entegrasyonlar yüzünden tehlikede bugün. Ulus-devletlerin sonu anlamına gelen yeni siyasi birleşmeler, ulus-devletlerin bireyi yalnızlaştıran ve güçsüzleştiren reflekslerini gidermiyor, bunun yerine daha ceberrut mekanizmalarla yalnızlıklar üretiyor. 10 kadar ulus-devletin birleşmesiyle oluşan bir siyasi birlik, bu birliğin çatısı altında o ulus-devletlerin tek tek olumsuzluklarını eritmiyor, tam tersine 10 ulus-devlet gücünde "yeni ve ceberrut bir ulus-devlet" yaratıyor.

Gerek çok-uluslu şirket birleşmeleri, gerekse yeni siyasi entegrasyonlar görünmeyen yüzleriyle demokrasiyi, siyaseti ve bireyi tehdit eden büyük potansiyeller barındırıyor. Demokrasinin ve serbest piyasanın küreselleşmesi adına işletilen süreçler, demokrasinin, tarihinin en güçsüz dönemine ötelenmesine çalışıyor. İnsanoğlu eliyle yarratıklarının en tehlikesiyle sıcak temasa girmenin eşiğinde duruyor...

Küreselleşme kimler için yeni imkanlar sunuyor, kimlerin halihazırdaki imkanlarını bile ellerinden alıyor, bakmaya cesareti olan kaldı mı?