İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından dün açıklanan anket sonuçları sanayideki krizin doruk noktasına ulaştığını ortaya koydu. Türk özel sektör imalat sanayiinin 2001 yılının ilk 6 ayında içinde bulunduğu koşullar açıklandı. İstanbul Sanayi Odası Başkanı Hüsamettin Kavi, "Türkiye artık, üreten, tasarruf eden, tasarruflarıyla borçlarını ödeyebilen, istihdam imkanlarını geliştirebilen bir yapıyı süratle oluşturmak zorundadır" dedi.

İSO'dan 980 üyenin katıldığı anketin sonuçlarına göre, geçen yılın ikinci yarısında üretimde gerileme bildiren işletmelerin oranı yüzde 33.8'den 2001 yılının ilk yarısında yüzde 62.5 gibi çok yüksek bir orana yükseldi.

Aynı dönemler itibariyle istihdamda gerileme bildiren işletmelerin oranı yüzde 30.6'dan yüzde 50.7'ye çıktı. İç satışlarda gerileme bildiren işletmelerin oranı 42.3'ten yüzde 72'ye, yeni siparişlerde ise yüzde 39.9'dan yüzde 63.8'e çıktı. Sanayi kuruluşlarının kapasite kullanım oranı ise bu yılın ilk yarısında yüzde 43.5 düştü. 2001 yılının ilk yarısında finansman darboğazı içine giren işletmelerin oranı yüzde 47.6'dan yüzde 73'e yükseldi.

Devalüasyon sevindirmedi

2001 yılının ikinci yarısına ilişkin beklentilerde de işletme ölçeği küçüldükçe karamsarlık artış gösterdi. 2001 yılının ikinci yarısında işletmelerin yüzde 29.5'i üretimde, yüzde 36.1'i iç satışlarda azalma bekliyor. İSO anketinde, devalüasyon ve ihracat arasındaki ilişkide beklenenin aksine bir sonuç çıktı. İSO anketinin sonucuna göre, işletmelerin yüzde 36.9 ile en yüksek paydayı alan kısmı, devalüasyonun ihracatı olumlu ya da olumsuz etkilemediğini söylüyor.

İşsizlerin oranı iki kat arttı

İSO Ekonomik Durum Tespit Anketi'nin bu yılın ilk yarısına ilişkin sonuçları, işten çıkarılanların toplam çalışanlara oranının iki misline çıkarak, yüzde 7.7 olduğunu ortaya koydu. Bu oran, küçük iş yerlerinde daha büyük boyutta hissedildi. Bu ölçekte işten çıkarılanların oranı yüzde 19.2 iken, orta ölçekli işyerlerinde yüzde 10.4, büyük ölçekli işyerlerinde ise yüzde 5.6. Kavi, ekonominin yıl sonunda yüzde 5'in üstünde küçülmesinin ve kişi başına düşen GSMH'nın da 2 bin 400 dolara gerilemesinin beklendiğini söyledi. İSO üyesi iş yerlerinde 2000 yılı başında 540 bin kişinin çalıştığını açıklayan Kavi, "Son 9 ayda İSO üyesi işyerlerinde 61 bin 500 kişi işten çıkarıldı. İSO, Türkiye'nin toplam sanayi istihdamının yüzde 16-17'sine tekabül eder. Bu oranı, Türkiye imalat sanayi sektörü için genellediğimizde işini kaybeden sayısı 384 bini bulmaktadır. Bu sayının, kayıtlı istihdam olduğu gözönünde bulundurulmalı" dedi.