Tataristan'ın milli şairi Gabdulla (Abdullah) Tukay, 27 yıllık ömründe ülkesinin milli şairi olacak eserler bırakmış bir özgürlük âşığı. Rus yazar Puşkin'den etkilenerek, eserlerinde realizmi ön plana çıkaran şair başta Sultan Galiev olmak üzere çok sayıda Kazan 'Türk'üne de model olmuş.

Bugüne kadar Türkiye'de yeterince tanınmayan Gabdulla Tukay'ın doğumunun 115. yılı Milli Kütüphane'de düzenlenen bir törenle kutlandı. Emek 9. Cadde'nin adı da 'Abdullah Tukay Caddesi' olarak değiştirildi.

Çileli, kısa bir ömür onunki

Çok çileli ve kısa bir hayat süren Gabdulla Tukay, 26 Nisan 1886 yılında Kazan şehrinin Arça bölgesindeki Kuşlavuç Köyü'nde doğar. 2 yaşına ulaştığında ne annesi ne de babası hayatta değildir. Zor bir çocukluk geçirir. Rus okullarında okurken bir taraftan da medrese eğitimi alır. İstanbullu Abdullveli adlı bir öğrenciden etkilenerek şiirle ilgilenir. Arapça ve Türkçe gazeteleri sürekli takip eden Tukay'ın, çeşitli gazetelerde şiirlerinin çıkmaya başlamasıyla ünü de artmaya başlar. Ancak Rus yönetiminin baskıcı tutumu nedeniyle yazdığı gazeteler de fazla uzun ömürlü olmaz. Ruslar'ın baskıları Tukay'ın şiirlerinin çeşitlenmesine neden olur. Askerlik sonrası bir bilim ve edebiyat şehri olan memleketi Kazan'a dönen Abdullah Tukay, burada çeşitli gazetelerde yazmaya başlar. 'Vakit' ve 'Şura' adlı iki önemli eser bırakan Tukay, vereme yakalanarak 15 Nisan 1913'de 27 yaşında hayatını kaybeder. Cenazesi kalabalık bir törenle kalkan Tukay'ın yıldızı ölümünden sonra parlar.

Tukay'ın ardından

Kazan Türkleri ölümünün ardından şairlerine sahip çıkıyorlar. Tukay'ın cenazesi halk arasında toplanan parayla kaldırıyor. Tukay'ın doğum günü Tataristan'da 'şiir günü' olarak kutlanıyor, ülkenin en büyük sanat ve edibiyat ödülü Tukay adına düzenleniyor. Adı birçok caddeye, mahalleye, binaya, gemilere... veriliyor. Kırlay'da ve Kazan'da Tukay müzeleri açılıyor, Tukay'ın eserleri 1983'e kadar 224 baskı yapar ve 4 milyon tirajla satılır. Tüm eserleri 1977'de 4 cilt, 1986'da ise 5 cilt olarak basılır. Tukay'ın doğumunun 100. yılı olan 1986 yılı Unesco tarafından da kutlandı.