ÜRÜN DİRİER
Özellikle son 10 yıldır dergi ve gazetelerde yalnızca kadın-erkek ilişkilerini ve zaafları alaya alan ve çiziden çok yazıya dayanan karikatürlerin yer alıyor olması, karikatürün toplumsal işlevini yitirdiğini açıkça gösteriyor. Günümüzün yazısı bol karikatürleri, kişiyi düşündürerek güldüren çizgili anlatım sanatını da yok ediyor. Öyle ki, ülkemizde yazısız karikatür yapan karikatür sanatçıları, herhangi bir mizah dergisinde iş bulamadıkları için, ancak uluslararası yarışmalara katılarak kendilerini gösterme fırsatı bulabiliyor.

"Bu devri Gır Gır başlattı"

1920'lerden 1970'lerin sonlarına kadar varlığını sürdürerek, Türk siyasi ve toplumsal yaşamının birer belgesi niteliğinde olan Akbaba Dergisi türündeki dergiler de yok artık piyasada. Sayıları 20'yi bulan mizah dergilerinin hepsi, belden aşağı denen türe geniş yer ayırıyor. Karikatür ve Mizah Müzesi'nin başında bulunan Erdoğan Bozok, konuyla ilgili şöyle konuşuyor: "Günümüzde mizah dergileri ve gazetelerde yer alan karikatürler, belden aşağı konuları işliyor. Tektipleşmiş de olan karikatürün bu hale gelişinin temelinde ise Gır Gır Dergisi var. Bir de çizimden çok yazı kullanılıyor. Halbuki karikatürün sanat olması için evrensel bir dilinin olması gerekiyor, ancak yazılı karikatür yalnızca bizim ülkemiz için bir anlam ifade ediyor. " Karikatürcüler Derneği Başkanı Metin Peker, karikatürün işinin muhalefet olduğunu, ancak günümüzde bu görevini yapamadığını belirtiyor. Toplumsal işlevini yerine getiremeyen mizah dergilerine de talebi karşılıyor oydukları için kızamadığını söylüyor.

Türk karikatürünün altın çağı

Bu yıl uluslararası 5 yarışmada dereceye giren karikatür sanatçımız Muhittin Köroğlu ise, karikatürcünün dünyaya bir düşünür gibi bakması gerektiğini ifade ediyor: "Her sanat dalı, dünyanın içinde bulunduğu düşünce akımından etkilenir. Akbaba ekolünün yok olması ise, devrinin bitmiş olmasından kaynaklanıyor. Şu gün itibariyle Türk karikatüründe bir dinamizm arayışı var, espriler tekrarlanıyor, bir duraklama dönemi diyebiliriz. Ama aynı zamanda bu yıl Türk karikatürcülerinin altın çağı. İsmet Lokman, Eray Özbek, Raşit Yakalı gibi bir çok isim uluslararası yarışmalarda başarılara imza attı çünkü." Leman Dergisi'nin yazarlarından Vedat Özdemiroğlu ise, mizahın toplumun bir göstergesi olduğunu belirterek şöyle diyor: "Günümüzde, eskisi gibi sokağa taşan bir kutuplaşma, sosyal örgütlenme ve kitlesel heyecan arayışları yok. Bu yüzden mizah dergilerinde siyaset değil, yüzde 80 oranında geyik muhabbeti işleniyor."

Bireysel olalım derken egoist olduk

Bir gazetenin ünlü bant karikatürlerinden biri olan "Ademler ve Havvalar"ın yazar-çizeri Piyale Madra, tüm dünyada bant karikatürün önde olduğunu belirtiyor ve ekliyor: "Batı'da başlayan ve son 30 yılda ülkemizi de olmak üzere tüm dünya mizahını etkisi altına alan bant karikatür, karikatürün toplumsal işlevini sürdürmesine engel oluyor. Çünkü bant karikatür sosyal olaylardan çok bireysel olayları anlatmaya uygun bir tür. Ama bir çok siyasi çizer bant türünü kullanıyor. 1970 öncesinde siyasi karikatürler gazetelerin baş sayfalarına otururdu, şimdi onların görevini köşe yazarları üstleniyor. Karikatür ise güldürüye dayalı hale geldi. Karikatür toplumsallıktan uzaklaştı ve bireyciliğe döndü. Bunun nedeni ise, birey olma ile bireyselliğin karıştırılması. Bireysel olalım derken egoist olmaya başladık."