RECEP YETER İSTANBUL
Osmanlı'nın Edirne'deki Dar-u-Şifa'da ruh sağlığı yerinde olmayan hastaları musıkî ile tedavi ettiğini artık tüm dünya biliyor. Musıkî ile tedavinin bizzat kalp, ciğer, kemik gibi bedenin azalarına iyileştirici olduğu ise yeni yeni gün ışığına çıkıyor. Uzmanların "geleneksel motiflikten kurtarılarak bilimsel temele oturtulmalı" dediği musıkî ile tedavide; Hicaz'ın çocuk hastalıklarına, Rast makamının kemiklere, Huseyni'nın mideye, Nihavend'in ise bel ağrısı ile tansiyona iyi geldiği kaydediliyor.

1154'lerde Türk Atabegi Nurettin tarafından Şam'da yaptırılan Nurettin Hastanesi'ni 1648'de ziyaret eden Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'ne yazdıkları, müzikle tedavinin oldukça köklü bir geçmişinin olduğunu gözler önüne seriyor. III. Selim zamanında Gevrekzade Hasan Efendi'nin çocuk psikiyatrisi ve çocuk hastalıklarında makamların etkilerini kitaplaştırdığı çalışmada Rast makamının felçlilere iyi geldiği, Isfahan makamının zekayı açtığı, Büzürk makamının korkuyu azalttığı gibi birçok araştırma sonucunu görebiliyoruz. Bugün ise TÜMATA gibi çeşitli kişi ve kuruluşlar, ferdi olarak bu konudaki çalışmalarını sürdürüyorlar.

Bilimsel metodlarla güncelleştirilmesi şart

Dr. Adnan Çoban, psikiyatri mesleğinin yanısıra 1988 yılından bu yana musıkî eğitimini de sürdürüyor. Türk Musıkîsi'nin psikiyatrik ve fiziksel hastalıklardaki etkilerini bilimsel verilerle ortaya koymak için çalışan ve bu amaçla bir kitap hazırlığını sürdüren Çoban, "Bu gün bu çalışmaların güncelleştirilmesi gerekmektedir. O zaman yapılan tespitlerin, bu günün bilimsel metotlarıyla ispat edilmesi şarttır. Aksi halde ileri sürülen tezler birer kuru gürültüden ve bir folklorik özellikten öteye gidemez" dedi.

Hangi makam hangi hastalığa iyi geliyor?

1) RAST MAKAMI: Kemik ve beyne etkilidir. Fazla uyumayı engeller. Nabzın yükselmesine yardımcı olur. Özellikle çocuk bünyesinde nem hakim olduğu için; bu nedenle oluşan dengesizlikleri düzeltir. Akıl hastalıklarına iyidir.

2) IRAK MAKAMI: Kuşluk ve ikindi vakti etkilidir. Menenjit, beyin ve akıl hastalıklarına faydalıdır. Omuz, kol, sol kol ve ellere etkilidir. Başın üst tarafına etkisi belirtilmektedir. Lezzet verir, düşünme ve kavrama konusunda etkilidir. Korku gidericidir. Saldırganlığı önleyici ve nevrotik hastaları tedavi edici etkisi vardır.

3) ISFAHAN MAKAMI: Ateşli hastalıklardan vücudu koruyucu özelliği vardır. Ense, boyun, omuzlar ve sol dirsek için etkilidir. Güven hissi, uyum sağlama, hareket yeteneği, zihin açıklığı, gönül yenileme, düzgünlük verme, zekayı açma ve hatıraları tazeleme özelliği vardır.

4) ZİREFKEND MAKAMI: Sırt, mafsal ağrılarına ve kulunca faydalıdır. Beyinle ilgili ağız çarpılmasına, kalp, ciğer, göğüs, kalça ve sağ omuza etkilidir.

5) BÜZÜRK MAKAMI: Kulunç ve beyin hasarı ile ortaya çıkan Şiddetli hastalıklara yararlıdır. Güç kazandırır. Boyun, boğaz, göğüs, ciğer ve kalp ve yan böğür (basen) için etkilidir.

6) ZENGULE MAKAMI: Kalça eklemleri ve bacak içleri ile ilgisi bulunur. Kalp hastalıklarına, menenjit ve beyin hastalıklarına etkilidir. Beyin hastalıkları ve ruh hastalıklarının tedavisi için mide ve karaciğer ateşini yok eder. XIII. asırdan önce Hicaz makamından ayrılarak oluşmuştur. Hayal ve sırlar telkin eder, uyku verir masal duygusu verir.

7) REHAVİ MAKAMI: Sağ omuz, baş ağrıları, burun kanamaları, ağız çarpıklığı ve balgamdan gelen hastalıklara, akıl hastalarına faydalıdır. Doğuma yardımcı olur. Göğüs, mide ve yan böğür için faydalıdır.

8) HÜSEYNİ MAKAMI: Güzellik, iyilik, sessizlik, rahatlık verir ve ferahlatıcı özelliği vardır. Karaciğer, kalp ve ruhların iltihabını söndürür ve yok eder. Mide hararetini giderici özelliği vardır. Büyük erkeklerde görülen gizli ateşli nöbeti ve günde bir kere gelen ateşli nöbetin giderilmesinde faydalıdır. Sol omuza etkilidir. Sıtma hastalığına iyidir.

9) HİCAZ MAKAMI: Kemiklere, beyne ve çocuk hastalıklarına tedavi edici etkisi vardır. Üro-genital sisteme ve böbreklere etki gücü fazladır. Alçakgönüllülük duygusu verir. Düşük nabız atımını yükseltir ve göğüs bölgesi diğer önemli etki alanıdır.

11) NIHAVEND MAKAMI: Kan dolaşımı, karın bölgesi, kalça, uyluk ve bacak bölgelerine etkilidir. Kulunç, bel ağrısı ve tansiyon rahatsızlıklarına faydalıdır.

12) NEVA MAKAMI: Göğsün sağ tarafına, böbreklere, omurilik, kalça ve uyluk bölgelerine etkisi vardır. Üzüntüyü giderir ve lezzet verir. Gönül okşayan makam adıyla bilinir.

13) UŞŞAK MAKAMI: Kalp, ayak rahatsızlıkları, nikriz (damla) ağrılarına faydalıdır. Gülme, sevinç, kuvvet ve kahramanlık duyguları verir. Çocukların bütün organlarını etkileyen kuru ve sıcak yellerde ve büyük erkeklerde görülen ayak ağrılarına faydalıdır.

14) ACEMA AYRAN MAKAMI: Kemiklere ve beyne etkilidir. Yaratıcılık duygusu ve ilham verir. Durgun düşünce ve duyguları canlandırır. Hanımlarda doğumu kolaylaştırır. Anne karnındaki çocuğun yanlış duruşlarının düzelmesine yardım eder. Ağry giderici ve spazm çözücü özelliği vardır.

15) SEGAH MAKAMI: Şişmanlık uykusuzluk, yüksek nabız, kalp, ciğer ve kas rahatsızlıklarına faydalıdır. Beyin nöronlarına etkisi vardır. Mistik duygular oluşturur.

16) PENTATONİK MELODİLER: Pentatonik müzik, Asya kökenli Türk musıkîsinin en önemli ve karakteristik özelliğidir. Kendine güven ve kararlılık verir, rahatlık sağlar. Çocuklara, 9-10 yaşına kadar sadece pentatonik müzik dinletilmesi öneriliyor.