3 Kasım 2002'de yapılan seçimlerin üzerinden bir yıl geçti. Bu bir süre zarfı içerisinde Türkiye'de bazı noktalarda ciddi atılımlar yaşandı. Bazı sahalarda kilitlenme açılamadı, bazısında ise ipler gerildi, gidişat tersine döndü. Şüphesiz ki, iyisiyle kötüsüyle yaşanan gelişmelerin hepsinin sorumlusu olarak mevcut hükümeti görmek yanlış olacaktır. Zaten bırakınız hükümetin, AKP iktidarının bile henüz bir yılı dolmuş değil. Zaten biz de burada değerlendirmeye yılbaşından itibaren başlayacak ve eldeki son verilerin el verdiği ölçüde ekonominin 2003 performansını değerlendireceğiz. Bunu yaparken ağırlıklı olarak kamu politikalarına veya kamu politikalarının etkili olduğu noktalara yoğunlaşacağız. İlk olarak ele alacağımız husus, hükümetin iç borç performansı.

Türkiye, 2002 yılı içerisinde ortalama vadesi 20,6 ay olan 125 katrilyon TL.'lık iç borçlanma yapmış, bunun % 27'si ortalama vadesi 19,7 ay olan tahvil, % 53'ü ortalama vadesi 6,7 ay olan bono, kalan kısmı ise ortalama vadesi 59,5 ay olan nakit dışı olarak gerçekleşmişti. Aynı yıl içinde 97,5 katrilyonu anapara, 43,5 katrilyonu faiz ödemelerinden oluşan toplam 141 katrilyonluk itfada bulunmuş, sonuçta iç borç stoku, bir önceki seneye göre 28 katrilyon kadar artmıştı. 2002 yılı sonu itibariyle iç borcumuz yaklaşık 150 katrilyon TL. idi. Ortalama vadesi 32 ayı biraz geçiyordu. Bu stokun % 60'ı ortalama vadesi 13 aya yaklaşan nakit, kalanı ise ortalama vadesi 60 ayı biraz geçen nakit dışı kağıtlardan oluşmaktaydı. Nakit borcun önemli bir kısmı (üçte birden fazlası) bir yıldan kısa vadeli (ortalaması 4,7 ay) bonolardan müteşekkil idi.

İç borca ait Hazine Müsteşarlığı'nın yayınladığı veriler Eylül ayına kadar detaylandırılmış. Henüz kapattığımız Ekim ayında Hazine'nin nominal 9,6 katrilyon (net 8,5 katrilyon) yeni borçlanma ihalesine gittiği, buna karşın toplam 10,3 katrilyon civarında itfada bulunduğu göz önünde alındığında ve itfadan az borçlanma taktiğinin ilan edildiği gibi Kasım ayında da devam edeceği göz önünde tutulursa yıl sonu iç borçlanma rakamlarının Eylül sonu itibariyle elimizde bulunan aşağıdaki rakamlardan biraz daha olumlu olacağı öne sürülebilir.

2003 yılının ilk 9 ayında ortalama vadesi 18,1 ay olan toplam 112,5 katrilyon yeni borçlanma yapılmış. Yeni borçlanmanın ortalama vadesinde yaşanan yaklaşık 2,5 aylık gerilemenin esas sebebi, 2003 yılında uzun vadeli nakit dışı borçlanmanın geçen yıla nispetle hayli az yapılmış olması. Zira 2003'te yapılan yeni borçlanmaların % 53'ünden fazlası bir yıldan uzun tahvillerle yapılmış. Nakit tahvillerin 2002 borçlanması içindeki payı, yukarıda da dillendirildiği gibi, % 27 idi. Dahası tahvil borçlanmaların ortalama vadesi de yaklaşık 1,5 ay uzamışa benziyor.

Buna karşılık bu yıl içinde Hazine 83,6 katrilyonu anapara, 42,1 katrilyonu faizden oluşan toplam 125,7 katrilyonluk geri ödemede bulunmuş. İlk dokuz ayda iç borç stoku 28,8 katrilyon artarak 178,7 katrilyona ulaşmış. Bu, yaklaşık % 20'lik bir artışı ifade ediyor, ki bunu da büyük ölçüde enflasyonla açıklamak mümkün gözüküyor. Yani, reel bazda kamunun iç borç stokunda fazla bir değişme olmamış. Söz konusu dönemde milli hasılanın da reel bazda belli bir büyüme kaydettiği göz önüne alınırsa, iç borcun GSMH'ya oranın azaldığı tahmin edilebilir.

İlk dokuz ayda borç stokunun faiz yapısında da bariz bir değişim göze çarpıyor. Ağırlıklı olarak oynak faizli ve döviz tipi kağıtlardan oluşan nakit dışı borcun toplam içindeki oranının azalmış, buna karşılık nakit borç stoku içinde de sabit faizli iskontolu kağıtların hacminin ise artmış olduğu anlaşılmaktadır. 2002'de toplam borç stokunun yaklaşık % 32'sini oluşturan döviz cinsi veya dövize endeksli kağıtların payı, Eylül sonu itibariyle % 24'e düşmüş gözüküyor.

Özetle, hükümetin iç borç meselesiyle mücadelesi sonucunda ortaya çıkan tablo, yeteri kadar olmasa da müspet bir tablodur. İç borcun GSMH'ya oranı azalmış, borcun vadesi uzamış ve faiz ve kur dalgalanmalarına karşı daha dirençli bir noktaya gelebilmiştir. Hazine piyasalardan daha uzun vadelerde borçlanır hale gelmiştir.

MELİKŞAH UTKU

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu