ŞAMİL KUCUR
Her yıl aynı heyecan ile beklenen Ramazan ayı, her akşam evlerde iftar hazırlıklarının heyecanı sürerken, dakikalar ilerledikçe okunacak ezanı binbir sabırsızlıkla bekleyenler her akşam televizyon ekranlarında bir ses ve ışık cümbüşü ile karşılaşırlar. Bir tarafta iftar vaktini insanlara duyurma görevi ile bülbül sesli hafızların sesleri, diğer yanda ise vakt-i iftarın geldiğinin habercisi olan camilerin şerefelerinin ışıklandırılması. Elbette dikkatleri çeken bu güzellikler seyrinde minareler arasına yerleştirilmiş olan ışık hüzmelerinden inanç, kültür ve sanat estetiğinin bir ürünü olan, mahya ustalarının dizdiği özlü ve güzel sözler karşılar bizi.

GÖKYÜZÜNDE YAZI SANATI

Elektrik ve ampulün henüz icad edilmediği devirlerde, bir caminin iki minaresi arasına gerilen bir halattan küçük kandiller sarkıtarak gece karanlığına özlü ve güzel sözler yazılır ya da tasvirler yapılırdı. Mahya sanatı olarak adlandırılan bu gelenek ile Ramazan ayının gelmesi ile birlikte, görsel olarak da insanlara doğru, eğitici ve öğretici güzel sözlerle hitab etmek ve bilgilendirmek için geliştirilmiş bir sanat.

İslam dünyasında minarelerde kandil yakma geleneğinin yaygın olduğu devirlirde, mahyacılık İstanbul'a özgü bir sanat olarak kalmıştı. Osmanlı sultanları tarafından yaptırılan iki, dört ya da altı minareli "selâtin camiler"in başkent olması nedeniyle İstanbul'da olmasıydı. Mahyanın yapılabilmesi için camilerdeki minare sayısının en az iki olması gerekiyor. Osmalılar devrinde ikinci başkent olan Edirne'nin selâtin camilerinde de mahyalar kurulduğu gibi, Meriç Irmağı'na da direkler dikerek askı mahyası kurulduğunu da kaynaklarda yeralıyor.

SEYRİ GÜZEL, KURMASI ZAHMETLİ

Günümüzde ampullerle yapılan mahya kurma işi, Osmanlılar devrinde çok daha zor ve zahmetli bir işti. Mahya ustaları tarafından minarelerin şerefeleri arasına gerilen kalın bir halata halkalar, kancalar ve yüzlerce kandil asılırdı. Zorluklar bu kadarla da kalmıyordu. İftardan teravih namazının sonuna kadar olan yaklaşık iki saatlik bir süre içersinde kandilleri yakmak oldukça güç olsa gerek. Ramazan ayının kış aylarında olduğu düşünüldüğünde, şerefelerde çalışmanın zorluğunu düşündükçe bu sanatın güçlükler ardındaki güzelliği görebilmek daha bir anlam kazanıyor. 'Bir ay boyunca her akşam mahya kurmak için bütün gün uğraşan ustalar, yaptıkları tasarımlara göre kandil sayısını ve her kandilin ip üzerindeki yerlerini tespit ederlerdi. Makaralı iplere düğümler atarlar, istenilen görüntünün kusursuz elde edilebilmesi için provalar yaparlardı. İftardan sonra da minare şerefelerinden, kandiller teker teker gergin halata salıverilir ve ışıklı kompozisyon elde edilirdi.

RAMAZAN'IN SEMBOLÜ

Süleymaniye Camii minarelerine ramazanın onbeşinci gecesi kurduğu "Hünkâr Kayığı" mahyası ile adını tarihe yazdıran Abdüllatif Efendi, gemi direkleri arasına kurduğu mahyası ile de meşhurdur. Mahyacılar ramazanın ilk onbeş günü yazılı, ikinci onbeşinde resimli mahyalar kurarlar, özellikle ramazanın onbeşini çocuklar sabırsızlıkla beklerlerdi. Mahyalarda genellikle "Ya Şehr-i Ramazan", "Ya Kerim", "Allah", "Bismillah", "Elham-dülillah"ibareleri kullanılırdı.

BİR AYET	BİR HADİS
(Ey Muhammed!) Rabbinin yoluna, hikmetle, güzel öğütle çağır ve onlarla en güzel şekilde mücadele et. Şüphesiz senin Rabbin kendi yolundan sapanları en iyi bilendir. O, doğru yolda olanları da en iyi bilendir. Nahl,125	Her kim mescide cemaatle namaz kılmak için gelirse, her gelişi için Allah ona cennette özel bir mükafat hazırlar. Buhari, Ezan 1/161