Vladimir Putin anti-Semit olabilir mi?

Türkiye'nin en büyük üç-dört Musevi işadamının birbiri ardına tutuklandıklarını, kiminin de selâmeti başka ülkelere sığınmakta bulduğunu bilseniz, hükümetin Musevilere özel bir husumeti olduğunu düşünmez misiniz? Ben düşünürüm. Zaten, bu yüzden de, Rusya'nın petrol çarı Mikhail Khodorkovsky tutuklandığında, "Yoksa Putin de mi?" sorusu aklıma üşüşüverdi...

Daha kırk yaşına gelmeden, bir rivayete göre 7 diğerine göre 12 milyar dolara hükmeder hale gelmiş ülkenin en büyük işadamı kabul edilen Khodorkovsky Rusya'da başına iş açılan tek Musevi değil. Ondan önce Roman Abromovic, Boris Berezovsky ve Vladimir Guzinsky yargının dişlilerine takıldılar. Berezovsky ile Guzinsky soluğu yurtdışında aldı...

Khodorkovsky'nin tutuklanması aynen filmlerde yaşandığı gibi gerçekleşti: Özel uçağı Sibirya'da kalkmaya hazırlanırken işadamını başına tabanca dayayarak tutukladılar; aynı anda iş merkezine giren maskeli adamlar bilgisayarlara el koydu. Rusya'da adalet ağır işlediği ve mahkeme başlayana kadar sanığı serbest bırakma âdeti pek olmadığı için, dünyanın en zengin 40 kişisinden biri kabul edilen Khodorkovsky'nin en az bir yıl cezaevinde kalması bekleniyor. Moskova'da salgın hastalıklarla boğuşulan bir cezaevine tıkıldı Khodorkovsky...

Rusya, Türkiye ile eş zamanlı olarak, devlete ait değerli tesisleri özelleştirdi. Yabancı sermayenin iltifat etmediği kriz içinde bir ekonomiden çıkışın tek yolu o olduğu için... Khodorkovsky, Abromovic, Berezovsky ve Guzinsky gibiler, o furyada üç otuz paraya aldıkları tesisleri akıllıca işleterek inanılmaz servetlere kavuştular...

O dönemde olağanüstü zenginleşenlerden Musevi olduğu halde başına iş açılmayan neredeyse tek işadamı var: Alfa Bank'ın sahibi Mikhail Fridman... Benzer biçimde biti kanlananlardan, 'metal imparatoru' bilinen Vladimir Potanin ile petrolcü Vagit Alekperov'a dokunmadı Putin. İkisi de Musevi değil. 19. yüzyılın sonlarıyla 20. yüzyılın başlarında izleri bugüne miras kalmış 'pogromlar' yaşandı Rusya'da... 'Pogrom', Rusça'da 'kıyım' demek ve pogrom kampanyalarında yüzlerce Musevi hayatını kaybetti...

Tarihinde kıyımlar bulunan ve insanlarının hâlâ her kapı arkasında 'Musevi suçlu' aradıkları bilinen bir ülkede, Putin'in, öndegelen Musevi işadamlarına tâkibat başlatması, en güçlülerini çökertip işlerini ellerinden alması, bazısını sürgüne gönderirken, birkaçını hapse atması elbette 'anti-Semitizm' sorusunu akla getirir. 'Anti-Semitizm'in, bundan çok daha mâsum ortamlarda, aklının ucundan Musevi düşmanlığı geçmeyen kişiler hakkında bile kullanılan bir itham olduğunu düşünürseniz...

Bu kuşkuyla göz attığım kaynaklar beni şaşkınlığa uğrattı. Sözgelimi, ABD'de Museviler tarafından çıkartılan 'Forward' dergisinde "Kremlin, Yahudi İşadamlarını Hedef Alıyor" başlıklı iyi araştırılmış bir makale yer alıyor. Adı da, yazarın, olan-biten yüzünden Kremlin'i o mâlum ithamla suçladığını düşündürüyor... Ancak, yanıltıcı bir izlenim bu. Yazar S. A. Greene, Khodorkovsky'e yönetilen 'ticarî suçlar' ithamının Rusya'da tarihsel olarak Museviler için kullanıldığını belirttikten sonra, "Her şey olabilir, ama anti-Semit asla" diyor Putin için...

Anti-Semitizm çağrıştıran çıkışları affetmeyen New York Times'ta yayımlanan haberlerde de, Rus halkında 'Musevi nefreti' olduğuna dikkat çekilse bile, "Son girişimin anti-Semitizm ile bir ilişkisi yok" deniyor... Putin sıkça sinagoglara gidermiş... Ülkenin kuzeybatı bölgesine gönderdiği temsilci Musevi asıllıymış. Alexandr Gelman adlı Musevi bir tiyatro yazarı da, NYT'a göre, olup-bitenlerle anti-Semitik bir bağlantı kurmuyormuş... Putin'e bu kadar güvenilmesi gerçekten ilgi çekici...

Peki, neden tutuklanmış olabilir Mikhail Khodorkovsky?

Bir kaynak, 'vergi kaçırma ve sahtekârlık' iddialarına kulak asılmamasını tembih ediyor. Söylediğine göre, Yukos Rusya'nın en şeffaf şirketiymiş; ortaklarına her yıl artan miktarda kâr dağıtırmış. "Yukos, Rusya'ya çağdaş işletme felsefesi getirdi" diyor o kaynak...

Hemen herkesin sözbirliği ettiği gerekçe, işadamının başına ne geldiyse politikaya burnunu sokmasından geldiği... 7 Aralık'ta milletvekili, martta başkanlık seçimi var Rusya'da ve işler Putin'in beklediği istikamette gitmiyor. Her defasında yüzde 70'in üstünde oy almaya alışmış Putin'in desteği yüzde 50'in altında. Durumunu düzeltmek için, halkın yeni zenginlere duyduğu öfkeye oynadığı tahmin ediliyor...

Eh, akla mâkul gelen bir gerekçe bu.

Ancak, kamuoyu yoklamaları, Putin'in zihninden geçtiği söylenen taktiği pek doğrulamıyor. Evet, Rus halkı yeni zenginlerden hoşlanmıyor... Evet, ülkede varolan Musevilere karşı tarihsel öfke bugün de dinmiş değil... Ancak, yine de, geçen hafta yapılan bir yoklamada, görüşlerine başvurulan 1000 Moskovalı'dan yalnızca yüzde 18'inin Khodorkovsky'nin tutuklamasına onay verdiği görüldü; yüzde 40 soruya cevap vermezken yüzde 19 doğru bulmadığını söyledi.

Ne yalan söyleyeyim, ben bu işten bir şey anlayamadım: Putin 'anti-Semit' değilse Musevi işadamlarının başına neden çorap örüyor? Öyleyse, neden kendisinden 'anti-Semit' diye söz edilmiyor?

TAHA KIVANÇ

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu