Birleşmiş Milletler silah denetçilerinin Irak'ta yaptığı denetimlerle ilgili raporu dün Güvenlik Konseyi'ne sunuldu. Irak'taki denetleme süreciyle ilgili 60 günlük raporlarını sunan Silah Denetim Komisyonu (UNMOVIC) Başkanı Hans Blix, "Bağdat'ın kendileriyle işbirliği yaptığını ancak bunun eksik olduğunu, BM silahsızlanma taleplerini gerçekten kabul etmiş gözükmediğini" söyledi. Irak'ın BM silah denetçilerinin incelemeler için şüpheli tesislere girişte işbirliği sağladığını, ancak özünde daha çok işbirliği gerektiğini belirten Blix, Bağdat'ın denetimlere yardımcı olması amacıyla talep edilen Amerikan U-2 casus uçaklarına güvenlik garantisi vermek için koşullar öne sürdüğünü belirtti. Blix'in Güvenlik Konseyi`nde yaptığı konuşma, birçok ülkenin radyo ve televizyonlarında naklen yayınlandı. Blix, Irak'ın yasadışı yollardan 300 füze motoru ithal ettiğini belirtti. Blix, "İlk sırada El Samud 2 füzeleri için kullanılabilecek 300 motor geliyor" ifadesini kullandı.

Blix'ten Irak'a üç soru

Blix, Irak'ın BM'ye sunduğu kitle imha silahlarıyla ilgili bildiriminin önemli konularda sorunları çözmediğini söyledi. Bağdat'ın 12 bin sayfalık silah bildiriminin doğru olduğuna dair daha fazla bilgi vermek için çaba sarfetmesi gerektiğini belirten Blix, Irak'a denetçilerden belge saklamaması çağrısında bulundu. Irak'ın açıkladığından daha fazla şarbon basilli biyolojik silah ürettiğine dair belirtiler bulunduğunu söyleyen Blix, Bağdat'ın silah bildiriminde 6 bin 500 kimyasal silah başlığının nerede olduğunu açıklamakta yetersiz kaldığını kaydetti. Blix, halen 3 sorunun yanıtsız kaldığını belirterek, bu soruları şöyle açıkladı: Bildirilmemiş ne kadar yasadaşı silah malzemesi bulunuyor? Yasadışı silah olarak neler elde edildi ya da üretildi? Uluslarararı toplum gelecekte herhangi bir kitle imha silahının elde edilmesini ya da üretilmesini nasıl önleyebilir?

Hiç bir kanıt yok

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Muhammed el Baradey ise, Irak'ta Amerika'nın iddia ettiği şekliyle nükleer silahlarla ilgili bir kanıt bulunamadığını, denetim için daha fazla zamana ihtiyaç duyduklarını, Irak'ın pasif işbirliğinde bulunduğunu, işbirliğinin aktif şekle dönüşmesi gerektiğini söyledi. Yeni denetçiler, ABD Başkanı George Bush yönetiminin öne sürdüğü gibi Irak'ın yeniden silahlandığı yolundaki iddiaları doğrulayacak kanıtlara da ulaşamadılar.

El Baradey, Irak'ta denetim sürecinin iyi işlediğini belirterek Güvenlik konseyi'nden ek süre istedi. Blix ve Baradey, konuşmalarında denetimlerin sonucu olarak maddi ihlallerden sözetmediler.

Böylece rapor, silah uzmanlarının bir süre daha denetimlere devam etmelerini isteyen Güvenlik Konseyi üyelerine koz verdi. Güvenlik Konseyi'ne sunulan rapor, çarşamba günü ele alınacak.

BM BİNASI ÖNÜNDE GÖSTERİ

New York'ta BM binası önünde yaklaşık 200 kişinin savaş karşıtı gösteri yaptığı, 5 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. "Irak'a karşı savaşa hayır" yazılı pankartlar taşıyan göstericiler, Irak'ta denetimlerini sürdüren denetçilere daha fazla zaman verilmesini istediler. Göstericiler, "Irak'a yapılacak olası askeri operasyonun yasadışı olacağını" dile getirdiler. BM binası dün tarihinde hiç görülmedik sayıda gazeteci akınına uğradı. Tüm dünyadan bini aşkın basın mensubu akreditasyon talebinde bulunurken, Güvenlik Konseyi'nin bulunduğu koridorun, kameralar ve fotoğrafçılarla birlikte bu kadar kişiyi alamayacağı düşüncesiyle, sadece 220 gazeteciye özel giriş kartı verildi.

'Denetçiler 15 Şubat'ta yeni rapor sunsun

İngiltere'nin BM Büyükelçisi Jeremy Greenstock, Birleşmiş Milletler silah denetçilerinin 15 Şubat'ta yeni bir rapor sunmalarını kabul ettiklerini açıkladı. Büyükelçi Greenstock, yaptığı konuşmada, Almanya'nın önerdiği gibi, denetçilerin bu tarihte BM Güvenlik Konseyi'ne yeni bir rapor sunabileceklerini, bunu kabul ettiklerini belirtti.

ABD: Irak'ın kararlara uyacağına dair kanıt yok

ABD'nin BM Büyükelçisi John Negroponte, BM silah denetçilerinin sunduğu raporda, Irak'ın BM kararlarına uyacağına ilişkin bir kanıt görmediklerini söyledi. Negroponte, BM Silah Denetim Komisyonu (UNMOVIC) Başkanı Hans Blix ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) Başkanı El Baradei'nin Güvenlik Konseyi'ne Irak'taki denetleme süreciyle ilgili 60 günlük raporlarını sunmasından sonra yaptığı konuşmada, "Denetçiler, Bağdat'ın silahsızlanacağına ilişkin bize umut verecek bir şey söylemedi" dedi. BM Güvenlik Konseyi'ne sunulan raporda, Irak'ın BM Güvenlik Konseyi kararları doğrultusunda silahsızlanacağına ilişkin bir kanıt sunulmadığını söyleyen Negroponte, bugün duyduklarının kendilerine, Bağdat'ın 1441 sayılı karar ya da son 12 yılda çıkarılan diğer 16 BM kararını tamamen yerine getirme niyetinde olduğuna ilişkin bir umut vermediğini kaydetti.

Annan: Denetçilere zaman verilmeli

BM Genel Sekreteri Kofi Annan, Irak'taki BM silah denetçilerine daha fazla zaman verilmesini istedi. Annan, Güvenlik Konseyi toplantısından önce gazetecilere yaptığı açıklamada, denetçilere işlerini yapmaları ve Irak'ı barışçı biçimde silahsızlandırmaları için zaman tanınması gerektiğini belirtti. BM Genel Sekreteri, "Eğer ihtiyaçları varsa, denetçilere yapmaları için zaman verilmelidir ve hepimiz, Konsey ve BM Genel Kurulu, bu zamanın gerekli olduğunu kavramak zorundayız. Makul bir zamandan bahsediyorum, süresiz demiyorum. Ama işlerini yapmak için zamana ihtiyaçları var. Ancak Konsey'in buna izin vereceğinden şüpheliyim" diye konuştu.

Almanya, Fransa ve Çin cephesi hareketli

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Irak sorununu görüşmek üzere gelecek ay Almanya ve Fransa'ya gidecek. Kremlin Sarayı sözcüsü, Putin'in 9-10 Şubat'ta Berlin'de Almanya Başbakanı Gerhard Schröder ile görüşeceğini, daha sonra 12 Şubat'a kadar Fransa'da temaslarda bulunacağını bildirdi. Rusya, Fransa ve Almanya gibi, Irak'a tek yanlı operasyon düzenlemesine karşı çıkıyor ve bu ülkede kitle imha silahlarının izini süren BM silah denetçilerinin görevlerinin sürmesini istiyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Aleksandır Yakovenko, Rusya'nın, Irak'taki silah denetiminin sürdürülmesini isteğini belirtti.

Javier Solana: Irak savaşı haksız olur

AB Ortak Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Javier Solana, "Irak'la dönüşü olmayan noktaya henüz gelinmediğini" belirterek, "Bugünkü koşullarda savaşın haksız olacağını" söyledi. İngiliz Daily Telegraph gazetesine demeç veren Solana, "Askeri operasyon, diplomasinin başarısızlığını gösterir. Avrupa'da nice insan, Irak'la dönüşü olmayan noktaya gelinmediğini düşünüyor. Bence de öyle" dedi. Solana, askeri operasyonun BM desteğiyle yapılmasının da çok daha iyi olacağını söyledi ve "BM ile işbirliği tam olmalı. Bu, hem Saddam Hüseyin, hem de uluslararası topluluk için geçerli" diye konuştu.

Fransa: Amerika kanıt sunamadı

Fransa, Irak'ta kitle imha silahı bulunduğunun kanıtlanması ve Bağdat yönetiminin bunlardan kurtulmayı kabul etmemesi halinde bu ülkeye yönelik askeri harekata katılacağını bildirdi. Fransa Savunma Bakanı Michelle Alliot-Marie, ülkesinin, ABD'den Irak'ın kitle imha silahına sahip olduğunu gösterecek kanıtlar istediğini, ancak Washington'ın kanıt sunamadığını söyledi. Fransız bakan, BM silah denetçilerine daha çok zaman verilmesi gerektiğini de belirtti.