FAHRİ SARRAFOĞLU İSTANBUL
Uluslararası borsalarda varil fiyatı 50 dolara yaklaşan ham petrol fiyatları tüm dünya ülkelerini endişeye sevkederken, fiyatların neden yükseldiğine yönelik açıklamalar da çeşitleniyor. Uluslararası borsalarda Irak'daki direnişin artması ile Venezüella'daki referandum ile Rusya'da YAKOS olayı neden olarak ileri sürülürken uzmanlar, petrol fiyatlarındaki yükselişin siyasi amaçlı olduğunu düşünüyor.

Irak savaşının bedelini sadece ABD değil tüm dünyanın ödediği şeklindeki yorumlara kendisinin de katıldığını söyleyen uluslararası enerji uzmanı Dr. Sohbet Karbuz, "Savaş maliyetini tabiî ki tüm dünya ödüyor. Nasıl ödüyor? Dolar kullanarak. Dolar uluslararası para birimi olma gücünü devam ettirdiği sürece bu böyle olacak" dedi. Petrol fiyatlarının artışında OPEC'in gücünü kaybettiğine dikkat çeken OPEC'in tek başına karar alamadığını ve ABD güdümünde gibi davrandığını söyledi.

OPEC karar alıyor, ama uygulanmıyor

OPEC'in tek başına karar alamadığına da dikkat çekerek ABD güdümünde gibi hareket ettiğine dikkat çeken Uluslararası Enerji Ajansı'nda görevli Dr. Sohbet Karbuz bunu şöyle açıklıyor: "Mesela OPEC Nisan ayında üretimin azalması için bir karar aldı ama bu karara uyulmadı. Yaklaşık günde 2 milyon varile yakın kota harici üretim yapıldı bunu daha sonra bazı bakanlar onayladı. Daha sonra kotanın 2 milyon artırılacağını ifade etti ama aslında OPEC'in gerçek üretim miktarında bir değişiklik olmadı."

New York Borsası etkili

Petrolün yükselmesinin ardındaki gerçek nedenin henüz bilinmediğine de değinen Karbuz, "ABD'nin bu konuda ne rolü var? Ona bakmak lazım, dedi. Karbuz, "Aslına bakarsanız Batı Teksas Petrolü'nün (WTI) fiyatının belirlenmesinde Amerikan petrol stoklarının beklendiğinden daha az olması fiyatların yukarıya doğru seyir izlemesine yol açıyor. Dünya petrol fiyatının belirlenmesinde ki WTI bir referans noktasıdır. Amerika'daki petrol stoklarının az veya fazla olmasının dünya petrol fiyatlarının seyrini değiştirmesi petrolün Amerikan ekonomisi ve şartlarına yani yine New York borsasındaki insanların petrol piyasasını tek yanlı algılamalarına neden olmaktadır" dedi.

Petrol fiyatları Chavez ile Prens'i dinlemedi

Uluslararası ham petrol fiyatları, Venezüella'da hafta sonu gerçekleştirilen referandumda zaferini ilan eden Devlet Başkanı Hugo Chavez'in, "petrol ihracatında istikrar" sözü ile Suudi Arabistan Veliaht Prensi Abdullah'ın üretimi maksimum'a çıkaracaklarını açıklamasına rağmen yeniden rekor düzeye yükseldi. ABD'nin Batı Teksas petrolünün Eylül ayı varil teslim fiyatı gerilemesine rağmen 46.35 dolar, Londra'daki Brent türü Kuzey Denizi ham petrolünün varil fiyatı 43.36 dolar düzeyinden işlem görüyor. Chavez, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü OPEC'e de Venezüella olarak "dünya petrol piyasasının istikrara kavuşmasına katkıda bulunacakları" taahhüdünde bulunmuştu. Başkent Riyad'da yayınlanan bir gazeteye açıklamalarda bulunan Suudi Arabistan Veliaht Prensi Abdullah ise petrol fiyatlarını 25-30 dolar seviyesine çekmeyi hedeflediklerini kaydetti. Abdullah, "Fiyatları 25-30 dolar seviyesine düşürmek için petrol sahalarının izin verdiği ölçüde maksimum pompalama yapacağız" dedi. Bu arada, bu yıl başından beri uluslararası ham petrol fiyatlarının 10 dolardan fazla yükseldiğine dikkat çeken uzmanlar, fiyatların, 1974 yılında Arap ülkelerinin batıya uyguladığı ambargo sonucu varili 43 dolar olan petrolün fiyatından yüksek olduğunu, ancak İran'daki rejim değişikliği sonrasında (1980'li yıllarda) ham petrolün ulaştığı 80 doların da altında bulunduğunu vurguluyorlar.