Yeni bulgularla kilisenin ezberi bozulacak

Yakın geçmişte elde edilen birçok bulgu Hıristiyan tarihine ve teolojisine yönelik yüzyıllardır kilisenin tekrarladığı ezberin bozulmasına kapı araladı. Öyle ki 1940'lı yıllarda ardı ardına bulunan Ölü Deniz Yazmaları ve Nag Hammadi metinleri, Hıristiyanlığın erken dönem tarihine yönelik çeşitli sorgulamaların ortaya çıkmasını sağladı. Özellikle Nag Hammadi Metinleri arasında yer alan Tomas, Filip, Mısırlılar ve benzeri İncil metinleri eldeki kanonik ya da sahih kabul edilen metinlerin dışında faklı cemaatlere ait İncillerin örnekleri olarak dikkati çekti. Bu bulgular arasında 1970'li yıllarda bulunan ve 1983'ten beri bilim çevrelerince varlığı bilinen (ancak metne sahip olanlarca ekonomik gerekçelerle saklanan) Yudas İncili de, metni tam olarak çevrilip yayınlandığında, Hıristiyanlığın erken dönemlerine yönelik birçok soruna ışık tutacağa benziyor. Kimi araştırıcıların haklı olarak vurguladıkları gibi bu metin, Hıristiyanlığın dogmalarına ilişkin yol açacağı sorgulamalarla Da Vinci Şifresi'nin pabucunu dama atacak gibi gözüküyor. Oldukça erken dönemlerden itibaren Hıristiyanlık tarihi yüzlerce farklı grubun ve anlayışın birbiriyle mücadelesine tanık olmuştur. Günümüz Hıristiyanlığının mimarı olan Pavlus, kendi yaşadığı dönemde birçok İsa bağlısı tarafından şiddetle eleştirilmiş ve örneğin henüz ikinci yüzyıl başlarında Ebionitler ya da Yahudi-Hıristiyanları olarak adlandırılan ve Hz. İsa'nın yalnızca bir insan ve peygamber olduğunu savunan grup tarafından Hz. İsa'nın mesajını bozan ve tahrif eden kişi olarak nitelenmişti. Gerek Pavlusçu gerekse diğer İsa taraftarı gruplar kendi inandıkları İsa'nın yaşamı ve öğretilerine yönelik onlarca İncil metni oluşturmuşlardı. Özellikle Pavlusçu Hıristiyanlığın Roma'nın resmi bir dini olarak ilanıyla birlikte kilise tarafından apokrif ilan edilen dini metinler yasaklanmış, bunlara inananlar ve sahip olanlar heretik yani sapkın addedilmiştir. Yudas İncili de bugün bilim çevrelerince varlığı bilinen Hıristiyanlığın ilk iki yüzyılına ait onlarca incil metninden birisidir. İkinci yüzyılda varlıkları bilinen Gnostik Kaincilere ait bu metne ilişkin ilk bilgilere ünlü Kilise Babası Irenaeus'un eserinde rastlanmaktadır. Bu İncil, anlaşıldığı kadarıyla Yudas'a ilişkin geleneksel Hıristiyan yaklaşımın reddetmekte ve tıpkı Hz. Adem'in oğlu Kabil (Kain) konusunda olduğu gibi, Yudas'ı havariler arasında öne çıkarmaktadır.
*İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi