15 Temmuz, kötülüğe karşı iyiliğin, çirkinliğe karşı güzelliğin, ihanete karşı sadakatin mücadelesiydi. Peki, bu acımasız darbe girişimi edebiyat dünyamızda nasıl bir karşılık buldu? Yankılar ne şekilde oldu?
Darbe girişiminin ilk saatlerinden itibaren birçok edebiyatçının sosyal medya üzerinden tavrını kesin bir biçimde ortaya koyduğunu söylemeliyiz. Aynı cesareti ve netliği bütün isimlerde göremesek de.
Hemen ertesinde, köşe yazarlığı da yapan edebiyatçıların tartışmasız duruşuna şahitlik ettik.
15 Temmuz sürecinde edebiyat dergileri büyük ölçüde iyi sınav verdi. Ayasofya, Ay Vakti, Bir Nokta, Dil ve Edebiyat, Cins, Fayrap, Hece, İtibar, İzdiham, Karabatak, Mahalle Mektebi, Şiar, Temmuz, Türk Edebiyatı, Yılkı ve Post Öykü ilk akla gelenler. Genç kardeşlerimizin çıkardığı Miftah, Kayra, Hayal Bilgisi gibi birçok dergiyi, fanzini de unutmayalım.
Adnan Menderes, Aydın ve Giresun üniversiteleri, Adalet Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Diyanet, Yunus Emre Enstitüsü 15 Temmuz’la özel olarak ilgilenen kurumlar arasındaydı. Dergi, bülten, kitap ve sempozyumlarla.
Anadolu Ajansı’nın Yıllık 2016, Başbakanlık Basın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü’nün Türkiye 2016 çalışmaları da kütüphanemizdeki yerlerini aldılar. 15 Temmuz ihanet kalkışmasına geniş yer ayırdıkları için.
İlk toplu çalışma ise Cevat Akkanat’ın 15 Temmuz Direniş Şiirler Antolojisi oldu. (Sultanbeyli Belediyesi) Bu antolojide Ahmet Şefik Vefa, Ali Emre, Arif Dülger, İbrahim Eryiğit, Mehmet Narlı, Mehmet Şamil, Murat Soyak, Nazım Payam, Nurullah Genç ve Ünsal Ünlü’ye kadar 198 şairin şiiri yer aldı. Böylece 15 Temmuz için yazılan şiirler iki kapak arasında arşivlenmiş oldu. Sunuş yazısından: “Bir milletin millî, ulvî ve uhrevî terennümleridir bu şiirler.” Kuşku yok ki şimdilerde bu sayı bir hayli artmıştır.
Bilindiği gibi, darbe girişimine sadece ülkemizden değil, yurt dışında yaşayan müslümanlardan da büyük tepki gelmişti. Bunun işaretlerini Direniş Şiirleri Antolojisi’nde görmek mümkün. Makedonya’dan Leyla Şerif Emin ve İlhami Emin, Kosova’dan Taner Güçlütürk ve Zeynel Beksaç, Kazakistan’dan Gazizbek Taşimbay’ın şiirleri gibi.
«««
Kütüphanelerde yer bulan çalışmalardan biri de TYB İstanbul Şubesi’nin hazırladığı Darbeye Direnen Kalemler. 15 Temmuz direnişiyle ilgili yazı ve fotoğrafların yer aldığı çalışmaya elli yazar katıldı: Adem Özköse, Sibel Eraslan, Yıldız Ramazanoğlu, Beşir Ayvazoğlu, Kemal Sayar, Turan Kışlakçı, Mehmet Doğan, Erol Göka, Bülent Parlak, Zafer Acar...
Bu çalışmanın öncesinde, aynı şubenin Şahitlik Bildirisi yayınlandı. Bin ismin imza verdiği. Şube Başkanı Mahmut Bıyıklı’nın çabaları her türlü takdirin üzerinde. Bu kadar ismi kısa sürede organize etmek, esaslı marifet doğrusu.
Kalıcı çalışmalardan birinin editörlüğünü de Sena Demirci yaptı: 15 Temmuz Şehitleri. Bu kitapta iki yüz elli şehidin hayat hikâyesi sahih bilgilerle anlatılıyor. Doğrudan, şehitlerin aileleriyle görüşüldü. Her şehidin yanına bir de yazı eklendi. Ali Ural, Ela Korgan, Cihan Aktaş, Özcan Ünlü, Sevgigül Kandoğmuş Şahin, Abdülhamit Güler, Mehmet Deveci, Ahmet Yenilmez, İlknur Demirci, Suavi Kemal Yazgıç, Berat Demirci, Sibel Eraslan, Ersin Çelik, Ümmühan Atak Doğan, Merve Şebnem Oruç, Betül Nurata ve Hasan Öztürk çalışmaya yazılarıyla katkı yapan isimlerden.
«««
15 Temmuz’la ilgili özel sayı yapan, dosya hazırlayan, sağlam yazılar yayınlayan dergiler, kuruluşlar ve isimler bunlarla sınırlı değil elbette. Elimizde uzunca bir liste var. Lacivert, Derin Tarih, Derin Ekonomi, Gerçek Hayat, Esma, Tezkire, Türkiye Günlüğü, Umran gibi birçok dergiyi de listeye eklemeliyiz. Ercan Yıldırım gibi yazarların çabalarını da ayrıca anmalıyız. Takip ve temin edemediklerimiz ise mutlaka vardır.
Şaşkınlığımız ise şudur: Darbecilerin alkışlandığı semtleri biliyoruz. Bu kimselerin hangi dünyaya mensup oldukları aşikâr. İşte bu zihniyetin edebiyatçılarından, birkaç istisna hariç, ciddi bir itirazın çıkmaması bizi üzmüştür.
«««
Bütün bu şiirlerin, yazıların edebi değeri nedir?
Balkan Savaşı sırasında ve sonrasında samimi duygularla sayısız şiir, öykü, yazı kaleme alınmıştır. Ağır yıkımın ve telâfisi imkânsız kayıpların yaşandığı Birinci Cihan Harbi yıllarında kuşkusuz daha fazla metin ortaya çıkmıştır. Buna karşılık, millî hafızamızda yer edenler bir elin parmaklarını geçmez. Mehmet Akif’in Çanakkale, Yahya Kemal’in 1918 şiiri gibi. İstiklâl Mücadelesi de konumuza iyi bir örnektir. Kurtuluşu anlatan ve günümüze kadar ulaşan eserler bellidir ve sayıları bir hayli azdır. Bu iş muhteva kadar biraz da nasip meselesidir. Binlerce eserden birkaç tanesi kalır veya kalmaz. Biz öncelikle niyeti ve şahit yazılmayı önemsiyoruz.
