Mühendisliğin kitabının yeniden yazıldığı böyle bir ortamda, konumu itibarıyla da ''Üniversite-Sanayi İşbirliği'' deyince ilk akla gelen üniversitelerden biri olan Gaziantep Üniversitesi (GAÜN) yepyeni bir proje ile kamuoyunun karşına çıktı: İntörn Mühendislik Eğitimi. Peki, böyle bir proje neden ve nasıl ortaya çıktı? Neden tıp fakültelerinde uygulanmakta olan bir sistem mühendislik fakültesine uyarlanmak isteniyor? Konu ile ilgili olarak öncelikle tıp fakültelerinde uygulanmakta olan ''intörnlük'' müessesesi hakkında bilgiler veren GAÜN Rektörü Prof. Dr. M. Yavuz Coşkun, devrimsel bir ilk olarak nitelendirdiği ''İntörn Mühendislik Eğitimi''nin şifrelerini okuyucularımızla paylaştı.
İNTÖRN NEDİR?
İntörn, esas olarak tıp fakültelerinde eğitim görmekte olan son sınıf öğrencilerine verilen isimdir. Tıp fakültelerindeki ''intörn'' öğrencileri, 6. sınıfa kadar edindikleri bilgi ve becerileri, son bir yılı kapsayan intörn eğitim döneminde gözden geçirerek, uygulama, artırma ve yoğunlaştırma şansı ve fırsatı bulurlar. ''İntörn'' eğitiminin esas amacı, öğrencinin beş yılda edindiği teorik ve pratik bilgileri tecrübeli öğretim üyeleri ve uzman doktorlar denetiminde ve gözetiminde uygulayabilmesi ve geliştirmesini sağlamaktır. ''İntörn'', anabilim dallarına bağlı olarak serviste yapılan vizitlere, anabilim dalı genelinde yapılan eğitim toplantılarına ve nöbet görevlerinin tamamına katılır ve poliklinik deneyimini artırma fırsatı bulur. İntörn''ün mezun olmadan önce mutlaka öğrenmesi ve sonuçlarını mutlaka yorumlaması gereken beceriler bulunmaktadır. Örneğin, ''intörn'' görevli olduğu servisteki hastanın, hastaneye başvurusundan çıkışına kadar tüm muayene, tedavi, klinik uygulama, bakım ve yönetimine sorumlu asistan, uzman doktor veya öğretim üyesi eşliğinde ve denetiminde bizzat katılır. Bu nedenle hastanın poliklinik kartı ve dosyasının düzenlenmesi, anamnezi, fizik muayenesi, hastanın bilgilendirilmesi ve rızasının alınması, istenilen tetkiklerin takibi ve sonuçlarının hasta dosyasına ya da otomasyon programına kaydedilmesi, hastalığın seyir bilgilerinin dosyaya konması, hastanın alması gereken ilaçların hasta tabelasına yazılması, taburcu işlemlerinin yapılması süreçlerine sorumlu asistan, uzman doktor veya öğretim üyesi eşliğinde ve denetiminde olmak üzere katılır. ''İntörn'', hastanın sorumlu asistanının eşliğinde, hastasını sorumlu olduğu öğretim üyesine hazırlama zorundadır. Bu yönüyle, hasta ile öğretim üyesi ya da uzman doktor arasında bir köprü vazifesi görür. ''İntörn'', hastanın takibinde gerekli olan tüm tetkikleri, ancak sorumlu asistan, uzman doktor veya öğretim üyesine onaylatarak isteyebilir. ''İntörn'' doğrudan reçete imzalama yetkisine sahip değildir. Yazdığı reçeteyi sorumlu öğretim üyesi ya da kıdemli servis asistanına imzalatarak yürürlüğe koyabilir. ''İntörn'', anabilim dalları arasında belirli sürelerle rotasyona tabii tutulur. ''İntörn'', anabilim dalındaki ve bilim dalındaki tüm eğitim faaliyetlerine katılır ve adeta bir asistan gibi hizmet verir. ''İntörn''ler bulundukları kliniğin çalışma saatlerine harfiyen uymak zorundadırlar. Tüm bu sayılan özellik ve çalışma disiplini içerisinde ''İntörn''lerin gerçek bir doktordan neredeyse bir farkı yoktur. Hatta bir bakıma onlardan daha da çok çalışırlar. Ortamın kılcal damarlarında dolaşırlar, detayları, püf noktalarını ve ''trikleri'' öğrenirler. İntörn''leri, ''yetkileri kısıtlanmış doktorlara'' benzetmek mümkündür. Ancak, bulunduğu birime büyük bir katma değer katarlar. Cansiperane ve özveri ile usta-çırak ilişkisi içerinde yetişirler. Bu süreci, ''staj'' olarak tanımlamak asla mümkün değildir. Çünkü sanal değil gerçek bir ortamda; teorik değil pratik yaparak, bakarak-dinleyerek değil bizatihi dokunarak-yaparak-ve hatta hata yaparak çalışırlar. Çünkü hata yapma lüksleri ve ''soru sorma'' hürriyetleri vardır. Utanma ya da sıkılma olmaz, sonuçta onlar ''intörn'' dönemindeki öğrencilerdir! İntörn''ler birkaç sene sonra içinde bulunacakları, sonradan ''dejavu'' yapacakları ortam(lar)ı çok önceden görme, tanıma ve adapte olma şansı yakalarlar. Bu süreç, onların mesleki gelişmelerine büyük bir katkıda bulunur. ''İntörn doktor'' uygulamasının, hekimlik mesleğine ve bizatihi hasta ve doktorlara inanılmaz yararlılıkları vardır. Her şeyden önce, ''intörn'' sürecinin sonunda kişi ''sudan çıkmış bir balığa'' benzemez. Çünkü işin bizatihi içine girmiştir, katılmıştır! Tecrübe sahibi olmuştur ve özgüvenini artırmıştır.
SORU: ''İntörn Mühendislik Eğitimi'' ile hedeflenen nedir?
Prof. Dr. M. Yavuz Coşkun:
''Gaziantep Üniversitesi (GAÜN) olarak, ''intörn'' uygulamasındaki tüm yararlılıkları, tıp fakültelerinde uygulanan ''intörn eğitim sistemini'' mühendislik fakültesine uyarladık ve ''mühendislik eğitiminde yeni bir model olarak'' uygulamaya başladık. ''İntörn Mühendislik Eğitimi'' adını verdiğimiz bu model ile artık son sınıf mühendislik fakültesi öğrencileri eğitimlerinin son döneminde bir endüstri kenti olan Gaziantep''teki sanayi kuruluşlarında tam zamanlı olarak çalışacaklar. Hayata ve işe dokunacaklar, tüm iş-tasarım ve üretim süreçlerinin içerisinde yer alacaklar. ''Mühendis'' unvanına ve diplomasına sahip olmadan, ancak ''adeta bir mühendis gibi'' katma değer oluşturacaklar. ''İntörn Mühendislik Eğitimi'' sayesinde bundan böyle hem tasarım yapabilen hem de çalıştıkları işletmenin sorunlarına pratik çözümler getirebilen mühendisler yetiştireceğiz.''
SORU: ''İntörn Mühendislik Eğitimi''nin ''staj''dan ne farkı var?
Prof. Dr. M. Yavuz Coşkun:
''Yeni oluşan iş dinamikleri doğrultusunda; iş dünyasının gelişen ihtiyaçlarını karşılayabilmek için mühendis adaylarımızın pratik tecrübelerini geliştirmek zorundayız. Stajlar ne yazık ki, bu konuda yetersiz kalmaktadır. ''Staj'' denildiğinde akla ''naylon''un ''plastiğin'' geldiği bir ülkede yaşıyoruz maalesef. Staj müessesi çok yozlaştırılmış olduğundan mutlaka başka bir çözüm bulmak gerekiyor. Stajı aşmak gerekiyor artık! İşte bu nedenle, bir analoji yapmaya, ''başarılı bir örneği ya da modeli'' mühendislik eğitimine transfer ve adapte etmeye ihtiyaç vardır diye düşündük ve bu projeyi geliştirdik ve yürürlüğe koyduk. Mesleği, kişinin kendisine ''daha öğrenci iken'' içselleştirebilme imkânı veren bu mekanizmanın mühendislik eğitimine büyük bir katkı yapacağına inanıyoruz. Uygulama kapsamında; öğrencilerimiz daha mezun olmadan akredite edilmiş saygın kuruluşlarda çalışabilme fırsatı bulmuş olacaklar. Mühendislik Fakültesi''nde okuyan öğrencilerimiz eğitimlerinin son dönemlerini; servis, bilişim ve üretim sektörlerinde faaliyet gösteren akredite edilmiş kuruluşlarda, firmalarda, işletmelerde; ''iş yaşamına doğrudan katılarak'' geçirecekler. Bu çağdaş ve inovatif uygulamanın, öğrencilerimizin ve mühendis adaylarımızın (bir anlamda intörn mühendislerimizin) hayata daha iyi hazırlanmasını ve daha deneyimli yetişmelerini sağlayacağına yürekten inanıyoruz. Türkiye''de saygın bir yeri olan mühendislik fakültemizin bu uygulama ile fark yaratacağını ve daha da öne çıkacağını öngörmekteyiz.''
SORU: ''İntörn Mühendislik Eğitimi'' üniversiteleri ve toplumu nasıl dönüştürecek?
Prof. Dr. M. Yavuz Coşkun:
''Dünya ve Türkiye hızla değişiyor, kabuk değiştiriyor. Üniversiteler de, üniversitelerdeki statükocu ve durağan eğitim stratejileri de değişmek zorunda. Artık geldiğimiz noktada, inovatif ve hızlı düşünmek, ama fakat, hemen ''uygulamak'' zorundayız. Bize, önce ''pilot uygulama'' dediler. Biz ise, ''ya hep, ya hiç'' dedik… Kaybedecek bir dakikamız bile yok. Geçtiğimiz günlerde Adalet Bakanlığı, hukuk sisteminin yeni yol haritasını belirledi. Hazırladığı ''Yargı Reformu Strateji Taslağı''nda, İntörn Eğitimi''ni hukuk fakültelerine de zorunlu hale getirdi. Buna göre, Hukuk fakültesi öğrencileri de, artık eğitimlerinin bir bölümünü kişi ve kuruluşlara hukuki danışmanlık yaparak tamamlayacak. Aklın yolu bir… Tüm bunlar bizim GAÜN olarak ne kadar doğru yolda olduğumuzu bir kere daha gösterdi. Çok yakında, ''İntörn Mühendislik Eğitimi'''ni başta İİBF olmak üzere diğer fakültelerimizde de yaygınlaştırmak istiyoruz. GAÜN olarak, fark oluşturmaya ve öncü olmaya devam etmek, ülkemizin ve toplumun gelişmesine pozitif katkı yapmaya devam etmek istiyoruz.''
SORU: ''İntörn Mühendislik Eğitimi''nin ne gibi sonuçlar doğuracağını öngörüyorsunuz?
Prof. Dr. M. Yavuz Coşkun:
''Biz, ''İntörn Mühendislik Eğitimi'''nin çok olumlu sonuçlar doğuracağına inanıyoruz. Her şeyden önce, ''tabuları yıkacak''. ''…Benim mühendisim bir şey bilmiyor, Alman mühendis gibi saya, iş elbisesi giymiyor, masa başında oturuyor…'' serzenişi artık tarih olacak. Son dönemde uygulanması, intörn eğitim modelini zaten çok farklı kılıyor. Şöyle ki, ''intörn mühendis'' beğenildiği takdirde o işletmede teskere bırakabilecek. Bir başka deyişle, bu sistemde; ''intörn mühendis'', mühendis olarak çalışacağı işletmeyi, işletme ise çalıştıracağı mühendisi ''intörn''lük'' döneminde tanıyabilecek. Bir nev''i flört edecekler, eğer isterlerse evlenebilecekler. Yani, ''İntörn Mühendislik Eğitimi'' bir bakıma çok sıkıntılı bir süreç olan ''deneme sürecini'' ortadan kaldıracak. Herkes herkesi baştan tanımış olacak. Böyle bir fırsat kapısını açan, yeni iş fırsatlarını ortaya koyan, ''intörn mühendise'' kendini ispat etme şansı veren bir model aslında ''İntörn Mühendislik Eğitimi''. Bir başka faydası da, ''intörn mühendisler'' için getirdiği ''psikolojik rahatlık'' olacak. ''Ustalar'' ile ''mühendisler'' arasında yaşanan soğuk savaşlar (!) ve çekişmeler artık yaşanmayacak. ''İntörn Mühendislik Eğitimi'', teorik bir öğretim süreci sonrasında doğrudan fabrikaya giden ancak hiç de ummadığı ve yabancı olduğu bir iş ortamına giren mühendislerin çektiği sıkıntıyı ortadan kaldırabilecek. ''İntörn mühendis'', henüz ''diplomasını almış, yetkili ve gerçek bir mühendis olmadığı'' için; ustalara, patronlara, işçilere istediği her şeyi çekinmeden-sıkılmadan sorabilecek ve öğrenebilecek.''
SORU: ''İntörn Mühendislik Eğitimi''nin sürdürülebilirliği ve uygulanabilirliği hakkındaki görüşleriniz nelerdir?
Prof. Dr. M. Yavuz Coşkun:
''Sosyal güvence (sigorta) konusunda bir sıkıntı yok, devlet karşılamakta. Servis, yemek vb gibi şeyler sorun oluşturmuyor. Ancak, az da olsa intörn mühendislere belli bir miktarda ödenebilecek bir ücret, bu işi çok cazip hale getirebilecek ve uygulamayı sağlamlaştıracaktır. Bu konuda, Türk vatandaşı olup, üniversitelerin (Gülhane Askeri Tıp Akademisi dâhil) Türkiye''de bulunan tıp fakültelerinin beşinci yılını tamamlayıp altıncı yıla geçen öğrencilerine ''intörn eğitimi döneminde'' öğretim üyesi rehberliğinde yaptıkları uygulama çalışmaları karşılığında ilgili kurumların bütçesinden ödenecek ücrete ilişkin usul ve esaslar, yakın zamanda YÖK tarafından belirlenmiş ve yayımlanmıştır. Şimdi biz, bu yönergeye ''mühendislik'' disiplininin de alınması ve eklenmesi için girişimlerde bulunuyoruz. Bu konudaki sizlerin destekleri de son derece önem arz etmekte olup, bizleri de mutlu edecektir.''
SORU: Son olarak eklemek ve belirtmek istedikleriniz.
Prof. Dr. M. Yavuz Coşkun:
''İntörn Mühendislik Eğitimi'' ile öğrencimiz mutlu, iş dünyamız mutlu. Çok olumlu tepkiler alıyoruz. Başlangıçta, kuşkusuz her yeni fikre her yeniliğe olduğu gibi, ''İntörn Mühendislik Eğitimi'' konseptine de karşı çıkan ve direnç gösteren statükocu birileri oldu. Ancak, uygulamanın herkesin faydasına olduğunu bir kazan-kazan aracı olduğunu görenler, bu tutumlarından hızla vazgeçtikleri gibi, uygulamanın başarısı için bir nefer gibi çalışmaya başladılar. Ayrıca, yerel dinamiklerimiz olarak, başta Gaziantep Sanayi Odası (GSO), (Gaziantep Ticaret Odası) GTO, GAOSB (Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi), öğretim üyeleri ve öğrenciler olmak üzere, herkese; ''İntörn Mühendislik Eğitimi'' projemize ve modelimize verdikleri büyük destek nedeniyle şükranlarımızı sunuyoruz.''
İNTÖRN MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ
Mühendislikte Devrim
Prof. Dr. M. Yavuz Coşkun
Rektör
Gaziantep Üniversitesi
Üniversite Bulvarı
27310 Şehitkâmil Gaziantep
