Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen yıl kasım ayında Pakistan Cumhurbaşkanı Memnun Hüseyin'in daveti üzerine bu ülkeye 6 yıl sonra cumhurbaşkanı düzeyinde Türkiye'den ilk ziyareti yapmıştı. Erdoğan, yaklaşık 3 buçuk ay sonra Ekonomik İşbirliği Teşkilatının başkent İslamabad'da yapacağı 13. Ekonomik İşbirliği Zirvesi'ne katılmak üzere tekrar bu ülkeye gidecek.
- Dünyanın en kalabalık 6. ülkesi olan Pakistan'da 190 milyon kişi yaşıyor. Pakistan'ın nüfusunun 2020 yılına kadar 200 milyonu geçeceği tahmin ediliyor.
Pencabiler, Peştunlar, Sindhiler, Saraikiler ve Beluciler'den oluşan zengin bir etnik yapıya sahip olan ülkenin yüzde 96'sı Müslüman. Hristiyanlar, Hindular, Sihler ve Budistlerin de yaşadığı ülkenin resmi dili Urduca, öte yandan etnik zenginliğiyle bilinen ülkede yaklaşık 60 dil konuşuluyor. Pakistan, İngilizcenin resmi diller arasından çıkarılması yönünde geçmiş yıllarda karar almıştı.
Kuzeydoğusunda Çin, batısında Afganistan, güneybatısında İran ve doğusunda iki kez savaşa girdiği Hindistan bulunan Pakistan'ın, konumu itibariyle ne kadar stratejik bölgede olduğu açıkça görülüyor.
- Pakistan, 1947'de İngiliz sömürgesindeki Hindistan'dan, yaşanan kanlı bir mücadelenin ardından ayrıldı. Pakistan, bağımsızlığından bu yana dört askeri darbe yaşadı. Kuruluşunun üzerinden 70 yıl geçen ülke 34 yıl askeri yönetimle idare edildi. Pakistan, Pencap, Sind, Hayber Paktunva ve Belucistan eyaletlerinden ve bazı özerk bölgelerden oluşan bir idari sisteme sahip.
Birleşmiş Milletler (BM), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Asya Kalkınma Bankası (ADB), Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT), Gelişen Sekiz Ülke Teşkilatı (D-8) gibi uluslararası örgütlere üye olan ülkenin başlıca ticaret ortakları ABD, Birleşik Arap Emirlikleri, Çin ve Afganistan.
Pakistan, pamuk, tekstil ürünleri ve tahıl ihraç ederken, mineral yakıtlar, makine ve elektrol malzemeler ithal ediyor.
Türkiye ile Pakistan arasındaki ilişkiler, ülkenin bağımsızlığı kazandığı 1947'den bu yana yakın dostluk ve kardeşlik anlayışı temelinde şekillendi.
- Türkiye, karşı tarafa haberleşme cihazları, kamera, radar, makine ve teçhizat, çeşitli malzeme ihraç ederken, tekstil elyafı, plastik, pamuk, polyester, giyim eşyaları alıyor. 100'den fazla Türk firmasının faaliyet gösterdiği ülkede, Türk yatırımları ağırlıklı olarak enerji, finans, altyapı projeleri ve müteahhitlik sektörlerinde yoğunlaşıyor.
Türkiye'de de 100'den fazla Pakistan sermayeli firma elektronik, telekomünikasyon, makine, ticaret ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösteriyor.
Pakistan Müslümanları, Kurtuluş Savaşı'nda Türkiye'ye en büyük desteği vermişti. Tarihsel süreçte Türkiye ile her zaman dayanışma içinde olan Pakistan, bölgesel sorunların çözümü için Türkiye ile yakın istişarede bulunuyor. Pakistan, son olarak Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) ile mücadelesinde de Türkiye'nin yanında oldu.
- FETÖ'nün yurt dışındaki ayağıyla mücadele kapsamında, Türkiye'nin yanında bulunarak kararlı duruş sergileyen Pakistan, örgüte ait 23 okulda çalışan 108 öğretmenin aileleriyle 20 Kasım'a kadar ülkeyi terk etmesini istedi. Pakistan, okulların Türkiye'ye devri konusunda da siyasi irade gösterdi.
Pakistan Başbakanı Navaz Şerif'in geçen hafta Türkiye'ye yaptığı ziyaret sırasında da bu konu gündeme gelmişti.
İki ülke arasındaki ilişkiler, 2009'da Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi şeklinde oluşturulan ve daha sonra Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi (YDSK) seviyesine yükseltilen mekanizmayla, kurumsal bir işleyişe kavuşturuldu. Taraflar arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkiler ayrıca İİT, D-8, İET gibi örgütler üzerinden de yürütülüyor.
İki ülke arasındaki diğer önemli bir alan turizm. Türkiye'ye gelen Pakistanlı turist sayısı 2014'te 48 bin 420, 2015'te 59 bin 700 oldu.
- Türkiye ve Pakistan arasında bir Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalanmasına yönelik çalışmalar devam ediyor. Başbakan Binali Yıldırım, Pakistan Başbakanı Şerif'in geçen haftaki ziyaretinde düzenlenen ortak basın toplantısında, müzakerelerde oldukça ilerleme sağlanan, karşılıklı ilişkileri, yatırımları arzu edilen düzeye çıkaracak, serbest ticaret anlaşmasının 2017 yılında sonuçlandırılması ve imzalanması konusunda ilgili bakanlara gerekli talimatı verdiğini açıklamıştı.
Pakistan'ın başkenti İslamabad'daki ofisi 2010'da hizmete giren TİKA'nın, bu ülkeye yaptığı yardım miktarı 2010 yılında 55 bin dolar iken, 2015'te bu rakam 610 bin dolar seviyesine ulaştı. Türkiye'nin bir önceki yıl Pakistan'a yaptığı resmi kalkınma yardımının toplamı da 2 milyon dolar civarında oldu.
Öte yandan Başbakan Şerif,'in geçen haftaki Türkiye ziyaretinde taraflar arasında ekonomi, enerji, savunma, çevre ve şehircilik, bankacılık, sağlık, kültür, basın-yayın alanlarını kapsayan mutabakat zaptı ve anlaşmalar imzalanmıştı.
- Taraflar arasındaki en önemli işbirliği alanı ise savunma. Geçen yıl, Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret AŞ'nin (STM) ana yükleniciliğinde Pakistan Deniz Kuvvetleri için inşa edilen ve Türk savunma sanayisinin tek seferde en büyük askeri gemi ihracatı olan Denizde İkmal Gemisi, Pakistan'ın bağımsızlık yıl dönümü törenleri kapsamında suya indirilmişti.
Pakistan Deniz Kuvvetleri için dizayn edilen 15 bin 600 tonluk gemi, yaklaşık 155 metre boyunda, Denizde İkmal Sistemi (RAS/FAS) ve helikopter iniş/kalkış imkanına sahip. Gemi, 20 knot sürat yapabilecek.
Asya'nın iki önemli nükleer gücü olan Pakistan ve Hindistan arasında yarım asırdan fazla süredir aşılamayan Keşmir sorununda taraflar farklı pozisyonlara sahip. Pakistan, Keşmir'in geleceğini Keşmir halkının belirlemesi gerektiğini savunuyor. Hindistan ise bölgenin 1947'de yapılan anlaşma gereği Hindistan'ın parçası olduğunu iddia ediyor.
Keşmir'in geleceği konusunda iki ülke arasındaki anlaşmazlıkta 69 yılı geride kalırken, yaklaşık 50 bin kişi hayatını kaybetti, 1 buçuk milyon kişi evsiz kaldı.
Her iki tarafın da iyi niyet adımını karşıdan beklemesi çözümsüzlüğü beslerken, nükleer silahların denkleme dahil olması ve 11 Eylül'den sonra dünyanın gündemine giren terörle mücadele konusu, bölgesel nitelikteki sorunu uluslararası hale getirdi. Nükleer silaha sahip tek Müslüman ülke olan Pakistan, bunun savunma amaçlı olduğunun altını çiziyor.
