Başbakan Binali Yıldırım'ın TÜSİAD Yüksek İstişare Toplantısında, “Maalesef bize madik attılar. Mal ve hizmetler serbest dolaşacaktı, üstüne yattılar" diye isyan ettiği Gümrük Birliği'nin Türkiye ekonomisinde yarattığı kayıplar raporlaştırıldı. 2017 yılında revize edilmesi beklenen anlaşma, dış ticaret açığının temel sebebi olarak görülüyor. Türkiye'nin refah seviyesini artırması beklenen anlaşmasının aksine azalttığı tespit edilirken, ticaret yaratma etkisinin de Türkiye aleyhine işlediği belirlenmiş durumda. Yine Gümrük Birliği, Türkiye'nin büyümesine de herhangi bir katkı sunmadı.
AB'ye üye olmadan Gümrük Birliği'ne giren ilk ülke olma özelliği taşıyan Türkiye'ye, Gümrük Birliği her ne kadar ekonomik entegrasyon anlamında artılar getirse de AB'nin üzerine düşen görevleri yerine getirmemesi sonucu verim alınamadı. AB'nin üçüncü ülkelerle yaptığı Serbest Ticaret Anlaşmaları'na Türkiye dahil edilmedi. Türk taşımacılara karayolu taşıma kotaları uygulaması sürdü. Kota geçiş ve belgesi sınırlamaları malların serbest dolaşımı ilkesi karşısında engel olarak Türkiye'nin karşısına çıkarıldı. AB'nin bu uygulamalarını Başbakan Binali Yıldırım, son olarak TÜSİAD toplantısında yaptığı konuşmada, “Bize madik attılar" sözleriyle gündeme getirdi.
Gümrük Birliği'nin dolaysız yabancı sermaye çekmede önemli olabileceğine yönelik beklentiler de karşılanmadı. Anlaşmanın bu konuda tek başına yeterli olamayacağı bildirildi. Gümrük Birliği'nin çok sayıda etkisine yönelik yapılan çeşitli araştırmalar ortak değerlendirildiğinde, birliğin oluşturulma teorisinin beklentilere uygun sonuçlara ulaşılamadı.
AB'nin çifte standartları sonucu Gümrük Birliği'nin Türkiye Ekonomisinde yol açtığı kayıplar, raporlaştırıldı. Araştırma bulgularına göre olumlu etkileri olması beklenen Gümrük Birliği daha çok olumsuz etki üretti. Dış ticaret açığının temel sebebi olarak görülen anlaşma, ihracat-ithalat dengesi incelendiğinde ve Gümrük Birliği öncesi ve sonrası dönem karşılaştırıldığında açığı büyüten etki yaptı.
Ancak ihracattaki artışın fazla olması iki taraf arasındaki dış ticaret dengesinde Türkiye aleyhine olan durumun Türkiye lehine dönüşmesini sağlayamadı. Aksine Türkiye'nin AB(15) ile olan dış ticaretinden kaynaklanan dış ticaret açığı 1995-2010 yılları arasında yaklaşık 2 kat arttı. Türkiye'nin AB(15) dışındaki ülkelerle olan dış ticaretinden kaynaklanan açık ise yaklaşık olarak
6 kat arttı.
Gümrük Birliği'nin Türkiye'nin büyüme hızı üzerine etkilerini araştıran çalışmalar sonucunda büyüme hızına etkisinin beklenenin altında olduğu sonucuna ulaşıldı. Yani büyük umutlar bağlanan anlaşma Türkiye'nin büyümesine katkı sunmadı.
Türkiye'nin Gümrük Birliği'nin statik etkilerinden kaynaklanan refah artışını ya çok küçük ya da negatif olarak kaydedildi. Refah etkisine tarife gelirlerindeki kayıplar da eklendiğinde Anlaşma'nın Türkiye ekonomisine zararlı olduğu sonucuna ulaşıldı. Yapılan çalışmalar sonucunda Gümrük Birliği'nin ticaret yaratma etkisinin de Türkiye aleyhine işlediği belirlendi.
Gümrük Birliği, Türkiye'ye beklenen etkiyi vermedi. AB'nin çeşitli oyunlarıyla Türkiye ekonomisine faydadan çok zarar getiren anlaşma, 2017 yılında güncellenecek. Bu doğrultuda çalışmalar şimdiden başlatıldı. Önceki gün Başbakan Binali Yıldırım başkanlığında toplanan Ekonomi Koordinasyon Kurulu'nda da Gümrük Birliği Anlaşmasının güncellenmesi kapsamındaki çalışmaların hızlandırılması kararlaştırıldı. Türkiye'nin Gümrük Birliği'nde revize edilmesini istediği başlıklar şöyle:
* Türkiye'nin AB'nin üçüncü ülkelerle imzaladığı STA'lardan eş zamanlı yararlanmasını sağlayacak yasal bağlayıcılığı olan bir hüküm oluşturulması,
* Tarım tavizlerinin karşılıklı olarak geliştirilmesi ile hizmetler ve kamu alımları alanlarında karşılıklı açılım,
* İşleyen bir anlaşmazlıkların halli mekanizmasının tesis edilmesi,
* Karayolu kotalarının kaldırılması,
* Türkiye'nin Gümrük Birliği'nin işleyişine ilişkin komitelere katılımının sağlanması,
* Tarafların birbirlerine karşı uyguladıkları ticaret politikası önlemlerinin gözden geçirilmesi.
