İran'la Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya (P5+1 ülkeleri) arasında nükleer müzakerelerde anlaşmaya varıldı. İran'ın nükleer programını kısıtlaması karşılığında Tahran'a uygulanan ekonomik yaptırımların hafifletilmesini öngören anlaşmayı İran'ın yanı sıra Türk iş dünyası da sevinçle karşıladı.
Ambargolara rağmen 2014 yılında 3,9 milyar dolar ihracat yaptığımız İran ile anlaşmaya varmasının Türkiye'ye avantaj sağlaması bekleniyor. 2011'de 3,5 milyar dolar olan İran'a ihracatımız 2012'de 9,9 milyar dolara çıktı. 2013'te 4,1 milyar dolar olan ihracatımız, geçen yıl bir miktar gerileyerek 3,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Ambargonun hafiflemesi halinde Türk şirketleri için İran'ın yeniden önemli bir kazanç kapısı olması bekleniyor.
Anlaşmayı Yeni Şafak'a değerlendiren Türkiye İran İş Konseyi Başkanı Rıza Eser, “Ambargo varken de biz vardık. İranlı dostlarımız kalkınca da bizi tercih edecek.İş yapmama durumuna gelmiştik. Bunların en başında bankacılık sektörü geliyor. Ambargonun hafiflemesiyle öncelikli olarak tahmin ediyorum finans ve bankacılık sektörünün önü açılacak ve ticaret hacmimiz artacak” dedi.
2016 yılında İran ile ikili ticaretin 30 milyar dolara çıkarmak için yoğun çaba harcadıklarını anlatan Rıza Eser, “Olumlu konjonktür sürerse bu rakama kolayca ulaşırız. Sermaye, yatırım, turizm ve ticarette İran çok büyük bir ülke. Türkiye için kapasitesi, pazarı büyük bir ülke. Ambargonun kalkmasıyla tabii ki İran'a odaklanacağız. Türkiye ambargo sırasında da İran'ın yanında yer aldığı için, İranlı yetkililerde Türkiye için her zaman daha öncelik tanıyacaklarını bütün görüşmelerimizde vurguluyorlar” diye konuştu.
Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, “Anlaşmayı olumlu bir gelişme olarak görüyoruz, bu gelişmenin bölge için olumlu etkileri zamanla ortaya çıkacaktır. Petrol fiyatları ve yatırımlar için önemli” dedi.
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı İbrahim Çağlar, dün Viyana'dan dünyaya duyurulan anlaşmanın komşu ülke İran için olduğu kadar, Türkiye için de tarihi öneme sahip olduğunu belirtti. Çağlar, “80 milyonluk İran nüfusunun 3'te biri ile dil sorunu yaşamadan ticaret yapabiliyoruz. Kapı komşumuza geçtiğimiz yıl yaptığımız ihracat 4 milyar dolar bile değil. Nükleer müzakerelerde uzlaşma sağlanmasının ardından Avrupa ülkeleri ve özellikle Çin İran'da lobi yarışına girecek. Biz İran'ı sadece mal satacağımız bir ülke olarak görmüyoruz. Türk girişimcisi İranlı girişimci ile ortak üretim yapacaktır” dedi. Ocak 2016'da Tahran'da “Expo Turkey in Iran” fuarı düzenleme kararı aldıklarını açıklayan Çağlar, rüzgarın iki ülke lehine etiğini kaydetti.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, “Bu anlaşmanın gerek jeopolitik gerekse de ekonomi/ticaret perspektifinden risk faktörlerini azaltacak bir gelişme olduğunu düşünüyor ve bölge ticaretine pozitif katkı sağlayacağına inanıyoruz. Sağlanan anlaşmayla İran'a yaptırımların kalkmasının, İran Riyali'nin istikrara kavuşmasını ve İran'ın uluslararası bankacılık sistemine entegrasyonunu kolaylaştıracağına inanıyoruz. Sayın Ekonomi Bakanımız'ın da açıkladığı gibi İran ile ticaret hacmimizin yıl sonunda 16 milyar dolar, 2016 sonu itibariyle ise 35 milyar dolara yükselmesini bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
Turistik Otelciler, İşletmeciler ve Yatırımcılar Birliği (TUROB) Başkanı Timur Bayındır, bu gelişmenin birçok alanda olduğu gibi turizmde de ilişkilerin normalleştirilmesini de sağlayacağını söyledi. Bayındır, 2015'in ilk 5 ayında Türkiye'ye gelen turist sayısında yüzde 1.2'lik düşüşe rağmen İran pazarında yüzde 6.3 artış yaşandığını ve 5 ayda İranlı turist sayısının 656 bin kişi olarak gerçekleştiğini ifade etti. Bayındır, İranlıların alışveriş turizminde de ülkeye en fazla gelir bırakan turist grupları arasında yer aldığına dikkat çekti.
İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan ise, “İran'a uygulanan ambargoların kalkmaya başlayacak olmasıyla birlikte ikili ticari ilişkilerimiz yeni bir ivme kazanacaktır. Bu anlaşma öncesi özel sektörümüz uygulanan ambargolar nedeniyle İran'la ekonomik ilişkilerde tereddüt ve korkular yaşamaktaydı. İşte bu anlaşmayla bu olumsuz hava geride kalıyor. İran büyük nüfusu ve pazarıyla dayanıklı tüketim malları başta olmak üzere Türkiye'ye birçok sektör için yeni fırsatlar sunacak. Bu anlaşmayla dünya enerji fiyatları da olumlu bir seyir izlemeye devam edecek. Bu da bizim için önemli. Sınır ticareti açısından bu anlaşmanın önemi Türkiye için artıyor” dedi.
2014 yılında en çok ihracat yaptığımız beş ülkeden biri İran. Türkiye'den İrana değerli mücevherat, demir-çelik, makine, gıda, tekstil, beyaz eşya, pamuk ve kozmetik ürünleri ihraç ediliyor. İran'dan ithal ettiğimiz ürünlerin başında ise doğalgaz, ham petrol, deri, alüminyum, bakır, plastikler ve mamulleri ile elektrik enerjisi geliyor. İran'daki Türk yatırımlarının tutarı 1996'dan bu yana toplam 1 milyar 292 milyon dolara ulaştı. Türkiye'deki İran yatırımlarının tutarı ise 2002-2014 tarihi itibariyle 101 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.
