Ortadoğu’daki jeopolitik yangın içinde 25 Eylül tarihinde Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) planladığı referandumun en büyük zararı yine Barzani yönetimine vereceği ifade ediliyor. Uzmanlar, IKBY’ye karşı Türkiye’nin elindeki en büyük kozun petrol ticareti olduğunu vurguluyor. Erbil’in petrol nakil hatlarında en önemli güzergahı olan Türkiye’nin vanayı kapatması durumunda IKBY büyük bir gelir kaybına uğrayacak. Sanayisi olmayan ve petrol dışında geliri bulunmayan Erbil Yönetimi’nin bu tavrının ekonomik maliyetleri ağır olacak.
“Petrolün varil fiyatının artık 60 dolara yaklaştığı bir dönemde Türkiye petrol ticaretini durdurursa, IKBY’nin çok fazla dayanma gücü kalmaz” diyen Enerji Piyasaları ve Politikaları Enstitüsü (EPPEN) Başkanı Dr. Volkan Özdemir, Bağdat ile Erbil arasında belirsizliğini koruyan ve asıl çatışma potansiyeli olan alanın Kerkük sahaları olduğunu vurguladı. Özdemir, “Gelinen noktada referanduma Kerkük’ün dahil edilmesi ve IKBY’nin aslında bir Türkmen şehri olan Kerkük’te oldu bitti yaratmak istemesi, taraflar arasında gerginliğe yol açtı. Bu nedenle ciddi anlamda bir çatışma potansiyelinden söz edebiliriz” ifadelerini kullandı.
“Rusya’nın Erbil-Bağdat-Ankara arasında kabul edilebilir yeni bir denge kurma isteği, IKBY’nin referandumunu erteletebilir” bilgisini paylaştı. Özdemir, yaptığı değerlendirmede, Erbil ile Bağdat arasında petrol gelirlerinin bölüşümü konusunda yapılan anlaşmanın artık geçerliliğini yitirdiğini belirterek, Erbil’in Türkiye üzerinden son 3,5 yıldır petrolünü uluslararası pazarda satıp gelir elde ettiğini söyledi.
- RUSYA DENGE ARAYIŞINDA
- Erbil ile Rus petrol şirketi Rosneft arasında doğalgaz boru hattı anlaşmasına varıldığı yönündeki haberlere de dikkati çeken Özdemir, bölge için çok önemli olduğunu söyledi. Özdemir, Barzani yönetiminin Rusya’yı yanına çekme çabası içinde olduğunu vurgulayarak, şöyle devam etti: “Senelerdir Erbil’de faaliyet gösteren şirketlerin yanında artık son aylarda Rusya’nın milli petrol şirketi Rosneft de yerini aldı. Haziran ayında Rosneft hem IKBY’deki bazı sahalara boru hattına erişim imkanı sağladı. Kaldı ki, Rusya’nın bölgede Erbil-Bağdat-Ankara arasında kabul edilebilir yeni bir denge kurma istediğini gösteren bu yaklaşım, IKBY’nin referandumunu erteletebilir.”
Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener de 2014’ten bu yana Irak merkezi yönetiminin IKBY ile arasındaki çekişmeler nedeniyle anayasasında yer alan yüzde 17’lik petrol gelirleri payını Kuzey Irak’a göndermediğini vurguladı. Buna karşılık, IKBY’nin ürettiği petrolün satışlarından elde ettiği gelirin tamamını kendi ihtiyaçları için kullandığını ifade eden Akyener, “Aslında resmi anlamda olması gereken, IKBY’nin Irak merkezi yönetimi onayı olmadan petrol satışı yapamaması " dedi.
IKBY’nin uzun vadede uluslararası toplumun desteğini alabilmesi durumunda ise Kerkük üzerinden bölgesel hakimiyetini artırmayı hedeflediğini kaydeden Akyener, “Türkiye’nin ilişkileri dondurması durumunda, IKBY’nin halen devam ettiği günlük yaklaşık 550 ila 600 bin varil petrol ihracatı bir anda sıfırlanacaktır. Petrolde arzın talepten yüksek olduğu piyasa koşullarında, IKBY’nin üretimindeki olası bir kesintisi ise küresel anlamda önem taşımaz” değerlendirmesini yaptı.
