Türkiye, Şanghay Enerji Kulübü 2017 dönem başkanlığını üstlendi. Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan'ın 1966 yılında oluşturduğu yapı, Şanghay Beşlisi olarak biliniyor. Bu örgüt 2001'de Özbekistan'ın katılımıyla üye sayısı 6'ya çıkarttı. Türkiye bu örgütün üyelerinden olmazken, ilk kez kulüpte üyeler dışından bir ülkeye başkanlık verildi. Örgütün finans, ticaret, enerji ve bilişim gibi alanları var. Enerji alanında sekreteryasını Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı üstlenecek. Berat Albayrak da başkanlık görevini yapacak. Başkanlığın süresi 1 yıl olacak.
Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Enerji Kulübü Dönem Başkanlığı yalnızca üye ülkeler arasında Rus alfabesindeki sıralamasına göre dönüşümlü olarak üstleniliyordu. 22 Kasım'da yapılan toplantıda örgütte diyalog partneri statüsü ile yer alan Türkiye'nin de savunduğu “Sadece üye ülkeler değil, tüm statülerdeki ülkeler de dönem başkanlığını üstlenebilsin" önerisi kabul edildi. Ayrıca, ülkelerin Rus alfabesine göre sıralı olarak dönem başkanlığı yerine, gündem esasına göre başkanlığın belirlenmesi de kararlaştırıldı. Yeni alınan kararlar doğrultusunda yeni dönemin yani 2017 yılının dönem başkanının Türkiye olmasına oy birliği ile karar verildi.
“ŞİÖ Enerji Kulübü" Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan, Afganistan, Türkiye, Hindistan, İran, Moğolistan, Pakistan, Belarus ve Sri Lanka'nın katılımı ile 2013 yılında kuruldu. Şanghay İşbirliği Örgütü'ne (ŞİÖ) üye ülkeler, dünyada elektrik üretiminin yaklaşık olarak yüzde 36'sını, doğal gaz üretiminin yüzde 23'ünü, ham petrol üretiminin yüzde 20,8'ini ve kömür üretiminin yüzde 60,25'ini karşılıyor. Tüketimde ise doğal gazın yaklaşık olarak yüzde 28'ini, ham petrolün yüzde 25,2'sini ve kömürün yüzde 65,1'ini gerçekleştiriyor. Enerji üretim ve tüketimindeki dağılımda en büyük orana sahip olan bu birliğin enerji alanında daha derin işbirliği yapma zorunluluğu konusunu da 2006 yılındaki toplantıda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin gündeme getirmiş ve kabul görmüştü.
Enerji Kulübü'nün faaliyetleri sadece üye ülkeler ile sınırlı değil. Kulüp farklı ülkeler, uluslararası organizasyonlar ve iş dünyası ile de yakın çalışma içerisinde bulunuyor. Enerji Kulübü üye ülkelerin enerji ile ilgili gündeme alınmasını istedikleri konuları, sorunları, fırsatları ya da tehditleri dile getirdikleri ve çözüm yolunun bulunması konusunda istişare mekanizmalarını işletebildikleri önemli bir platform görevini yerine getiriyor. Örgüt, Devlet ve Hükümet Başkanları tarafından kabul edilen “Çok Uluslu Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Programı"nda yer alan enerji alanındaki kararların uygulanmasında Enerji Kulübü'nün önemli bir rolü üstleniyor. Alınan bu kararlar uyarınca; ülkelerin enerji altyapılarının modernizasyonu ve mevcut kapasitelerinin artırılması, bölgede dağıtım altyapısının iyileştirilmesi, yeni hidrokarbon alanlarının keşfi için arama faaliyetlerinin yoğunlaştırılması çalışmaları yönünde anlaşma sağlamış bulunuyor. Elektrik piyasasına karşılıklı erişim için gerekli şartların oluşturulması, enerji tasarrufu ve verimliliğinin artırılması ve enerji uzmanlarının eğitimi konularında karşılıklı işbirliğine gidilmesi yönünde de anlaşması bulunuyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Pakistan ve Özbekistan dönüşü AB ile ilişkileri değerlendirirken, Şanghay konusunda açıklamalar yapmıştı. Erdoğan, “Türkiye bir defa kendini rahat hissetmeli. Benim için varsa, yoksa Avrupa Birliği" dememeli. Benim kanaatim bu. Yani, bazıları eleştiriyor olabilir, ama ben de kendi kanaatimi söylüyorum. Mesela, 'Şanghay 5'lisi içerisinde Türkiye niye olmasın?' diyorum. Bunu Sayın Putin'e olsun, Nazarbayev'e olsun, şu anda Şanghay 5'lisinin içerisinde olanlara da söyledim. Başlangıçta 5 ülkenin kurduğu Şanghay İşbirliği Örgütü'ne daha sonra Özbekistan, Pakistan, Hindistan gibi ülkeler de dahil oldu. İran da girmek istiyor. Sayın Putin, 'Bunu değerlendiriyoruz' gibi bir ifade de kullandı. Temenni ederim ki orada olumlu bir gelişme olması halinde, yani Türkiye'nin Şanghay 5'lisi içerisinde yer alması, bu konuda çok daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır diye düşünüyorum" demişti.
- Öte yandan Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan'ın, 1996'da oluşturduğu Şanghay Beşlisi, 2001'de Özbekistan'ın da katılımıyla Şanghay İşbirliği Örgütüne dönüştürülmüştü.
- ŞİÖ'de, Hindistan, Afganistan, İran, Moğolistan, Pakistan gözlemci ülke olarak yer alırken, Belarus, Türkiye ve Sri Lanka da diyalog ortağı konumunda bulunuyor.
