2003 yılının mart ayında, 1. Ordu Komutanlığı'nda demokratik seçimle göreve gelmiş Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni yıkmak için organize edilen darbe girişimine Yargıtay ağır 'Balyoz' indirdi. Balyoz Darbe Planı davasının temyiz duruşmasında Yargıtay 9. Ceza Dairesi, tarihi kararını açıkladı. Oybirliğiyle alınan kararı, Daire Başkanı Ekrem Ertuğrul okudu. 361 sanıklı davada, aralarında emekli orgenerallar Çetin Doğan, İbrahim Fırtına, Bilgin Balanlı, Engin Alan, Ergin Saygun, Nejat Bek, Süha Tanyeri, Şükrü Sarıışık ve Özden Örnek'in de bulunduğu 237 sanık hakkında verilen mahkumiyet kararını Yargıtay, düzelterek onadı. 88 sanık hakkında da beraat kararı veren Yüksek Mahkeme, bu kişilerin yeniden yargılanmasına hükmetti. Kararını oybirliğiyle açıklayan 9. Ceza Dairesi, daha önce 36 sanık hakkında verilen beraat kararını da onadı.
Tarihinde ilk defa bir 'darbe' suçunu görüşen Yargıtay, 17 oturumda 96 sanık avukatının savunmasını dinlemesinin ardından verdiği kararla 2003 yılındaki Balyoz Plan Semineri'nin 'bir darbe girişimi' olduğunu tescil etmiş oldu. Karar aynı zamanda, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde 'bir darbe girişiminin ilk kez suç sayıldığı' anlamını taşıyor. Mahkumiyet kararı onananlar, kararın açıklanmasıyla birlikte 'hükümlü' hale geldi. 237 sanık hükümlü olarak kapalı cezaevlerine gönderilecek.
Yargıtay'ın cezasını onadığı 237 sanık için iç hukuk yolları tamamen tüketilmiş bulunmuyor. Aralarında eski Kuvvet komutanları Halil İbrahim Fırtına, Özden Örnek, Eski 1. Ordu Komutanı Çetin Doğan ile MHP milletvekili Engin Alan'ın da bulunduğu 237 sanık 2010 yılında yapılan anayasa değişikliği referandumu ile kabul edilen Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkını kullanabilecek. Ceza alan sanıkların Yargıtay 9. Ceza Dairesi'nin gerekçeli kararını açıklamasının ardından 1 ay içinde Anayasa Mahkemesi'ne başvuru yapabilecek.
Sanıklar Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) başvuru yapmak istemeleri durumunda ise iç hukuk yollarını tükettiklerini ispat etmek durumunda kalacak. Bunun için ilk olarak Anayasa Mahkemesi'nin vereceği kararı bekleyecekler. Yüksek Mahkeme'nin usûlen inceleyeceği onama kararında insan hakkı ihlali tespit etmemesi durumunda sanıklar AİHM'e başvuracak. Yapılacak başvuruda AİHM, 'infaz durdurma' gibi bir karar veremeyecek. AİHM yalnızca soruşturma ve yargılama safhalarında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye Anayasa'sında güvence altına alınan insan haklarının ihlali olup olmayacağına bakacak.
Balyoz Darbe Planı soruşturması kasamında Gölcük Donanma Komutanlığı'nda yapılan aramalarda 9 çuval belge, zeminin altına gizlenmiş halde bulunmuştu. Sanıklar, burada elde edilen dijital delillerin 'sahte' olduğunu savunmuştu. Ancak Yargıtay, gerekçeli kararında 'Deliller sağlam' dedi.
Yargıtay'ın cezasını onadığı ve aralarında orgeneraller, korgeneraller, tüm ve tuğgenerallerin de bulunduğu 237 subayın rütbeleri sökülecek. 27 Mayıs darbecilerinin dönemin Genelkurmay Başkanı Rüşdü Erdelhun'un rütbelerini sökmüştü. 1963 yılında rütbeleri sökülen Erdelhun'a iade-i itibar 1966 yılında yapılmıştı. TSK tarihinde rütbeleri ikinci kez sökülen komutan ise eski Deniz Kuvvetleri Komutanı İlhami Erdil oldu. Görevini kötüye kullandığı ve yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle 2006'da Genelkurmay Askeri Mahkemesi tarafından yargılanıp ceza alan eski Deniz Kuvvetleri Komutanı İlhami Erdil'in rütbesi sökülmüştü. Yargıtay kararıyla birlikte cumhuriyet tarihinde üçüncü kez 'rütbe sökme' işlemi gerçekleşmiş olacak.
Hükümeti yıkmak için yapılan darbe girişiminde bulundukları yargı kararıyla sabit hale gelen 237 subay, rütbelerinin sökülmesi sonrası cezaevinden çıksalar bile TSK'ya ait tesislerden faydalanamayacak. Aileri de halihazırda istifade ettikleri TSK sosyal tesislerinden bu kararın açıklanmasıyla birlikte vatandaşlarla aynı derecede faydalanabilecek. Rütbeleri sökülen subayların emeklilik maaşları ise aynen devam edecek.
Balyoz davası kapsamında yerel mahkeme 36 sanık hakkında beraat kararı vermişti. Temyiz incelemesini yapan Yargıtay 9. Ceza Dairesi, 25 sanık hakkında verilen mahkumiyet kararlarını yeterli delil bulunmadığından, 63 sanık hakkındaki mahkumiyet kararlarını ise 'sanıkların eylemlerinin suç için anlaşma suçu' kapsamında kalması nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına hükmedilmesi gerekçesiyle bozdu. Dairenin haklarındaki mahkumiyet kararını bozduğu 88 sanık yerel mahkemede yeniden yargılanacak. Yerel mahkeme kararında direnirse dosya Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nda karara bağlanacak.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi'nin Balyoz davası kararı ile gözler beraat eden muvazzaf askerlere çevrildi. TSK Personel Kanunu'na göre 1 yıl ve daha fazla ceza alan ve bu cezaları onanan askeri personelin TSK ile ilişiği kesiliyor. Ancak cezası onanmayan subaylar yeniden göreve iade edilebilecek. Dava süresinde 1 gün dahi cezaevinde kalan subayların terfileri durduruluyor. Kararın kesinleşmesinden sonra muvazzaf askerlerden beraat edenlerin emsallerinin terfisine getirilmesi uygulaması hukukçuları ikiye böldü. Bir kısım hukukçular emsallerinin seviyesine getirilmesi gerektiğini savunurken diğer kısmı ise buna Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'nin karar vermesi gerektiği görüşünü dile getirdi.
Balyoz davası hükümlüsü ve 28 Şubat davası sanığı MHP İstanbul Milletvekili Engin Alan'ın milletvekilliği düşecek. Anayasa'nın 84. Maddesi'nde 'Milletvekilliğinin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde düşmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurula bildirilmesiyle olur' hükmü bulunuyor. Böylece Yargıtay 9. Ceza Dairesi'nin gerekçeli kararının TBMM'ye gelmesiyle birlikte Engin Alan için de geri sayım başlayacak. Sincan Cezaevi'nde bulunan Alan için verilen Yargıtay kararı Meclis'te okunduktan sonra Alan'ın vekilliği de düşecek.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi, kararının gerekçesinde, davanın bir numaralı ismi Çetin Doğan'ın, AK Parti hükümetini görevden uzaklaştırma ve bu amaç için TSK'da ayrı bir hiyerarşik yapılanmaya gitme kararı aldığının anlaşıldığı ifade edildi. Gerekçede 'Balyoz', 'Suga', 'Oraj' planlarındaki yaklaşık 20 bin gerçek kişi ve kurumu ilgilendiren 2003'e ait bilgilerin kurgulanmış, asılsız, sahte olduğu savunmalarının, hayatın olağan akışına uygun olmadığı da belirtildi. Dijital delillerin elde ediliş ve muhafaza şekillerinin usule uygun olduğu ve hukuka uygun deliller olarak hükme alınmalarının isabetli olduğu neticesine varıldığı belirtilen gerekçede, dijital delillerin, ele geçirilmesinden sonra kolluk veya adli makamlar elinde değiştirilmiş olduğuna ilişkin iddiaların gerçeği yansıtmadığının açıkça anlaşıldığı kaydedildi. 67 sayfalık gerekçede, soruşturmanın 20-21 Ocak 2010 tarihinde bir gazetede yapılan yayınlar üzerine 3 DVD, 20 CD, 10 ses kaseti ve 2229 sayfalık belgenin İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'na teslim edilmesiyle başladığı hatırlatıldı. Yargıtay gerekçesinde şu ifadeler yer aldı:
'TSK'nın yasal yapılanması dışında suçu işlemeye dönük ayrı yapılanmaya giden oluşumun, planlama, kapsamlı organizasyon, görevlendirme ve bunun gereklerine uygun çalışmalar yaptığı anlaşılmıştır. Sanıklar TSK'nın hiyerarşik yapısı dışında hukuka aykırı yetkiyle meydana getirdikleri oluşumla icra organını cebren ıskata veya vazifeden men etmeye girişmişlerdir. 2003 yılında Deniz Kuvvetleri Komutanı Özden Örnek ve Hava Kuvvetleri Komutanı Halil İbrahim Fırtına ile mutabakata vardığı anlaşılan 1. Ordu Komutanı Çetin Doğan'ın, serbest demokratik seçimlerle işbaşına gelmiş siyasi iktidarı Hükümetten uzaklaştırmak için TSK'da yasal hiyerarşik yapı dışında ayrı bir yapılanmaya gitme kararını aldıkları, bu kapsamda 2, 3, 5 ve 15. Kolordu Komutanlıkları ile l. Ordu ve Harp Akademileri Komutanlığınca belirlenen isimler üzerinden Balyoz Güvenlik Harekat Planı'nın eki olan 'görevlendirmede yetkili personeli' belirleyen EK-A listesinin oluşturulduğu anlaşılmıştır.'
Yargıtay 9. Ceza Dairesi'nin onama kararının ardından dikkatler hükümlülerin kaç yıl cezaevinde kalacaklarına çevrildi. Hükümlülere uygulanacak ceza için gerekçeli kararın açıklanmasından sonra infaz savcıları 'Hükümlüler İçin Müddetname' hazırlayacak. Fakat infazların kaç yıl uygulanacağı hukukçuları ikiye bölmüş durumda. Hükümlüler hakkında 'terör' suçlarından ceza davası açılmadığından dolayı bazı hukukçular, bu isimlerin infazın beşte ikisi kadar hapis yatacaklarını belirtiyor. Ancak 'darbe' suçunun da 'örgütlü ve terör suçu' kapsamına girdiğini savunan bir diğer grup hukukçu ise cezanın infazının hükümlülere dörtte üç oranında uygulanması gerektiğini savunuyor.
İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesi, 21 Eylül 2012'de açıkladığı kararla sanıklara 'darbeye eksik teşebbüs'ten çeşitli cezalar vermişti. Dün açıklanan Yargıtay kararlarına göre, eski 1. Ordu Komutanı Emekli Orgeneral Çetin Doğan 20 yıl, eski Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Halil İbrahim Fırtına 20 yıl, eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Özden Örnek 20 yıl, Orgeneral Bilgin Balanlı 18 yıl, emekli Korgeneral Engin Alan 18 yıl, emekli Orgeneral Ergun Saygun 18 yıl emekli Tuğamiral Fatih Ilgar 18 yıl, Albay Cemal Temizöz 18 yıl, emekli Koramiral Ahmet Feyyaz Öğütçü 18 yıl, Koramiral Deniz Cora 18 yıl, eski MGK Genel Sekreteri emekli Orgeneral Şükrü Sarıışık 18 yıl, Koramiral Kadir Sağdıç 18 yıl, emekli Tuğgeneral Süha Tanyeri 18 yıl, Koramiral Mehmet Otizbiroğlu 18 yıl, emekli Korgeneral Nejat Bek 18 yıl, Koramiral Abdullah Can Erenoğlu 18 yıl, emekli Korgeneral Yurdaer Olcan 18 yıl, Eski Genelkurmay Bilgi Destek Daire Başkanı emekli Albay Dursun Çiçek 16 yıl, eski askeri hakim Ahmet Zeki Üçok 16 yıl, eski HAVELSAN Genel Müdürü Ömer Faruk Ağa Yarman 16 yıl olarak aldıkları cezalar onanmış oldu.
Balyoz Davası'nın Yargıtay tarafından netleştirilmiş olmasının Türkiye'nin darbelerle yüzleşmesi bakımından hayati önemde bir kilometre taşı olduğunu vurgulayan Kurtulmuş, 'Biz öyle bir Türkiye arzuluyoruz ki bir daha hiçbir kimsenin aklının ucundan bir olağanüstü dönemi oluşturma, bir olağanüstü dönemi gerçekleştirme ya da bir olağanüstü dönem şartlarının oluşmasına katkıda bulunma geçmesin. Bunun için millet iradesinin bütün kurum ve kuruluşları ile işletilmesi gerekiyor. Bu da gerçekleşirken bu ülkenin de ekonomik gücünün gerçekten olağanüstü yüksek derecede sağlanması gerekiyor' diye konuştu.
Kararı değerlendiren emekli Cumhuriyet Başsavcısı Reşat Petek ise Yargıtay'ın verdiği kararla birlikte cezaların kesinleşmiş olduğunun altını çizdi. Tutuklu MHP Milletvekili Engin Alan'ın da hükümlü hale geldiğine işaret eden Petek, 'Karar özeti Meclis Genel Kurulu'nda okunduğu anda Alan'ın milletvekilliği sona ermiş olacaktır. Anayasanın ilgili maddelerine göre, bu kendiliğinden düşer, burada bir oylamaya, dokunulmazlığının kaldırılmasına gerek yok' şeklinde görüş belirtti. Prof. Dr. Ersan Şen de Alan'ın durumuyla ilgili olarak, 'Tartışmasız bir şekilde milletvekilliği düşer' ifadelerini kullandı.
Balyoz Darbe Planı yargılamasını yapan İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Ömer Diken, Yargıtay'ın Balyoz kararlarıyla ilgili verdiği karar için, 'Mahkemenin, yaptığı yargılamayla ne kadar doğru bir karar verdiği ortaya çıktı' dedi. İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesi'nin yargılama sürecinin bir an önce nihayete ermesi için üzerine düşeni yaptığını vurgulayan Diken, şunları söyledi: 'Yargı aşamasında ne kadar doğru hareket ettiğimizi Yargıtay da tasdik etti. Kararın gerekçelerini görmemiz gerekiyor. Şimdi dosya bize gelecek, biz de Yargıtay'ın bozma ve beraat kararlarına itiraz edip etmeme yönünde yönünde değerlendirmemizi yapıp öyle karar vereceğiz.'
Yargıtay'ın kararını açıklamasıyla 3 yıl 8 ay 19 gün sonra sonuçlanan davada sanık yakınları gözyaşlarına boğuldu. 9. Ceza Dairesi Başkanı Ekrem Ertuğrul, ilk önce haklarındaki mahkumiyet kararları bozulan ve tahliyelerine karar verilen sanıkların isimlerini okudu. Bu sırada, salonda bulunan sanık yakınları sevinç gözyaşlarına hakim olamadı. Başkan Ertuğrul'un, haklarındaki mahkumiyet kararları onanan 237 sanığın ismini okumasının ardından ise bu sanıkların yakınları tepkilerini yüksek sesle dile getirerek ağladı. Yargıtay önünde bekleyen sanık yakınları ise kararı alkışlarla protesto ettiler. Sloganlar atan kalabalıktakiler andımızı okudu.
Yargıtay'ın tahliyelerine karar verdiği Balyoz Planı davası sanıklarından Silivri Cezaevi'nde bulunan 24'ü serbest bırakıldı. Cezaevinin önünde bekleyen sanık yakınları, tahliye edilen emekli askerleri alkışlarla karşıladı. Sanıklar, cezaevinin önünde yakınlarıyla kucaklaşarak hasret giderirken, yakınları gözyaşlarını tutamadı. Cezaevinden ilk tahliye edilen emekli Albay Recai Elmaz, herkesi çok sevdiğini belirterek, 'Vatan sağ olsun' dedi.Emekli Albay Kemal Dinçer de 'Herkes her şeyi gördü, ne söylenir ki. 2-2.5 yıldır kuyunun içerisindeyiz. Hazreti Yusuf'lar içeride. Kardeşlere selam' diyerek duygularını dile getirdi.
