İslam yazı sanatını zirveye taşıyan ve "Hattatların Piri" olarak tanımlanan Şeyh Hamdullah'ın yaklaşık 500 yıl önce yazdığı ve Türkiye'deki en değerli el yazmasıKur'an-ı Kerimler arasında bulunan "Mushaf-ı Şerif"in tıpkıbasımı tamamlandı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan alınan bilgiye göre; Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından 2014'te başlatılan proje kapsamında, Osmanlı hat sanatının kurucusu kabul edilen Şeyh Hamdullah'ın, Sultan II. Bayezid'in tilaveti için özel olarak yazdığı ve bugün Topkapı Sarayı Müzesi'nde muhafaza edilen "Mushaf-ı Şerif"in tıpkıbasımı işlemleri tamamlandı.
Sultan II. Bayezid'in hat hocalığını da yapan Şeyh Hamdullah'ın yaklaşık 500 yıl önce yazdığı "Mushaf-ı Şerif", süslemesi ve cildiyle Türkiye'deki en değerli el yazması Kur'an-ı Kerimler arasında yer alıyor.
Klasik hat sanatında daha önce örneğine pek rastlanmayan "harekeli nesih" hatla yazılan ve bu şekilde okumada kolaylık sağlanan "Mushaf-ı Şerif", bugünkü baskı teknolojilerindeki tüm yöntemler denenerek ulaşılabilen en üst kaliteyle bin adet basıldı ve Prof. Dr. Muhittin Serin'in kaleme aldığı "Şeyh Hamdullah ve Yazdığı Mushaf-ı Şerif" adlı Türkçe-İngilizce kitapçıkla birlikte özel kutusunda sertifikalı olarak yayımlandı.
"Mushaf-ı Şerif", 600 dpi çözünürlükte fotoğraflanıp, Kur'an-ı Kerim tıpkıbasım uygulamalarında Türkiye'de ilk defa başvurulan "hexachrome" tekniğiyle basıldı. Böylece, aynı rengin farklı tonları esere yansıtıldı ve sayfalardaki çeşitli leke izleriyle renk geçişleri başarıyla aktarıldı.
Eserin basımında, tezhipli bölümlerdeki fırça boyasının sahip olduğu doğal doku ve sayfa zeminlerindeki gerçeklik hissini en hassas biçimde yansıtabilmek için "kum tram" yöntemi de kullanıldı.
Tıpkıbasımın kapağında, orijinaline en yakın doku ve renge sahip iki ayrı hakiki deri üzerine sıcak varak ve soğuk gofre olmak üzere 24 baskı uygulandı. Eserin ağız kısımları, doğallık hissi sağlamak amacıyla çeşitli kumaş boyası karışımları kullanılarak tek tek elde boyanıp üzerine ipek baskı yapıldı. Böylece asıl nüshanın ağız kısmındaki desenlerin tıpkıbasımda aynıyla yer alması da sağlandı.
- Şeyh Hamdullah kimdir?
- İslam yazı sanatını zirveye taşıyan hattat olarak tanımlanan Şeyh Hamdullah Amasya'da doğmuştur. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte tarihçiler 1426 - 1429 olabileceğini kaydetmektedirler.
- Hamdullah Çelebi, dini ilimleri ve edebi bilgileri devrinin meşhur alimi Şehzade II. Bayezid ve Ahmed'in hocası Hatip Kasım Efendi'den tahsil etmiş, ileri seviyede Arapça öğrenmiştir. İlk hat hocası Sufi Yahya Çelebi-zade Ali Çelebi olmuştur. Onun Fatih Sultan Mehmet'e katip olması üzerine Amasya'da Hayrettin Halil Çelebi hocalığında yazı eğitimini tamamlamıştır. Şeyh Hamdullah asıl gelişmesini Yakut Musat'sımi ve Abdullah Sayrafi'nin yazıları üzerinde yaptığı uzun çalışmalar sonucunda elde etmiştir.”
- Şeyh Hamdullah yazdığı yazı ve kendine has üslubu ile “ Kıbletül Küttab ” diye anılmıştır. Yazı onun elinde o derece gelişip güzelleşmiştir ki zamanındaki ve daha sonraki hattatlar ona benzemeye çalışmışlarsa da sanatına yaklaşabilen çok az olmuştur. II.Bayezid, şehzadeliği ve Amasya valiliği sırasında Şeyh Hamdullah ile yakından ilgilenmiş, hatta Hamdullah'ın yazı hokkasını kendi elinde tutarak üstada hizmette bulunmuştur. Davetlerde de en yakınında oturtmuş, diğer misafirlerden ayrı tutmuştur.
- 1481'de Fatih Sultan Mehmed'in vefatı üzerine tahta davet edilen Şehzade Bayezid, Amasya'dan ayrılırken hocası Şeyh Hamdullah'ı İstanbul'a davet etmiştir. Bayezid Han'ın saltanat tahtına çıkmasından bir süre sonra Hamdullah İstanbul'a gitmiş, Amasya'da iken arkadaşlık yaptığı Hattat Abdullah ve Hattat Cemaleddin Amasi'nin evine misafir olmuştur.
- Hocasının İstanbul'a geldiğini işiten Sultan Bayezid Şeyh'e olan muhabbetinden, ona yakın olmak ve sohbetinde bulunmak için sarayın harem dairesi civarında oda tahsis etmiştir. Daha sonra Şeyh Hamdullah, saraya katip ve saray hüddamlığına muallim tayin edilmiştir.
- Hattatların Piri Şeyh Hamdullah, “Şeyh” unvanını ok atıcılığından almıştır. Ok ve yay yapmakta meşhurdur. Şeyh Hamdullah iyi bir ok atıcısı olduğunu, 1100 adımlık atışıyla göstermiştir. Pehlivanlar arasında ok atış rekoru kırarak menzil sahibi üstat olmuştur.
- Bu başarıları sebebiyle Padişah II.Bayezid tarafından Mahmud ve Hamza Dede'den sonra Ok Meydanı Atıcılar Tekkesi Şeyhliği'ne tayin edilmiştir.
- Şeyh Hamdullah aynı zamanda iyi bir terzidir. Diktiği kaftanların dikiş yerlerini bulmakta zorlukta çekilirmiş. II. Bayezid'in şehzadeliği sırasında Şeyh Hamdullah kendi elleri ile diktiği ve hediye olarak verdiği kaftanda dikiş yerleri gizlenmiştir.
- Eserleri
- Şeyh Hamdullah doksanı aşan yaşı ile hayata veda ettiği zaman, geride 30 Mushaf-ı Şerif, 50 En'am-ı Şerif ve cüz, 121 murakka ve kıt'a 8 ilmi eser, 6 dua mecmuası bırakmıştır. İlim ve sanat dünyamıza bilhassa altı nevi yazıda eserler vermiştir. 47 adet Mushaf-ı Şerif, Meşarik ve Mesahib-i Şerif, bine ulaşan Enam, Kehf, Nebe sureleri, tomar kıt'a ve murakka yazmıştır. Mimaride tezyini bir unsur olan celi yazılarla pek az meşgul olmakla beraber bilinen celi yazıları İstanbul'un Firuz Ağa Camii, Davut Paşa Camii, Bayezid Camii kitabeleri ile Edirne Bayezid Camii kitabeleri onun eseridir.
