11.yüzyılda İslam dünyasının en büyük gücü olan Selçuklular, bugün tarihi, kültürü, sosyal hayatı, sanatı, mimarisi kısaca her şeyiyle yeniden ilgi odağı. Selçuklularla ilgili açılan sergiler, yazılan makaleler, sempozyumlar bu ilginin en önemli göstergelerinden. Türklerin Anadolu'yu yurt edinmesini ve 600 yıl üç kıtaya hükmedecek bir imparatorluğun kurulmasını sağlayan Selçuklular için bugüne kadar yapılan en büyük ve kapsamlı sergi Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde sizleri bekliyor. 30 Eylül'e kadar açık kalacak Selçuklular sergisi, 11 ile 13. yüzyıllar arasında en önemli dönemini yaşayan büyük ve efsanevi Selçuklu İmparatorluğu'na ışık tutarken yeni bakış açılarını da getiriyor.
Sergiyi dolaştıktan sonra Selçukluların son dönemde neden bu kadar ilgi görmeye başladığını konuşmak için soluğu projenin kahramanlarından Naim Arnas'ın yanında alıyoruz. Kırk yılın koleksiyoncusu Arnas'ın Çukucuma'da her katı bir müze çalışma ofisi var. Aynı zamanda yüksek mimar olan Arnas, Selçuklular sergisini tepeden tırnağa hayata geçiren zat. Arnas'ın Selçuklularla ilgili daha çok yapmak istediği proje var. Bunlardan en önemlisi Konya'ya bir Selçuklu müzesi açmak. Projenin çizimleri bile hazır. Arnas bu tarz projeleri maddi bir beklentisi olmadan yapıyor. O zaten halihazırda yaptığı güncel projelerde parasını kazanıyor.
2010 yılında Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde açılan Kur'an'ı Kerim Sergisi'ni de hazırlayan Arnas, hem bakanlıktan hem müzeden hem de devlet büyüklerinden övgüler alınca bu sergi projesini ve uygulamasını da yapmış. Selçuklularla ilgili hem müzede, hem özel koleksiyonlarda çok fazla eserin bulunduğunu dile getiren Arnas, “Metropolitan Museum 2016'da bir sergi açmak istiyor ama ellerinde yeterli eser yok ve bizim müzemizden eser istiyor. Ellerinde Selçuklularla ilgili eserler var, evet ama bizdeki gibi büyük eserler yok. Oradaki sergileme tanzim işlerine de baktım Amerika bile olsa bence son derece başarısız” diyor.
Tarihiyle çok barışık olmayan bir millet olarak Selçuklularla ilgili de bilgilerimiz maalesef az. Türklerin tarih boyunca kurdukları devletlerin en önemlisi Büyük Selçuklu Devleti. Daha sonra Anadolu, Kirman, Horasan, Suriye ve Irak olarak beşe ayrılıyor bu devlet. Selçuklularla ilgili Konya Selçuklu Belediyesi çok ciddi çalışmalar yürütüyor. Muhtelif sempozyumlar yapıyor, kitaplar basıyor, Selçuklulara ait eserlerin envanterini çıkartmaya çalışıyor. Selçukluların Anadolu'nun her yerinde eserleri var. Mimari eserler olduğu gibi taşınabilir eserler de var.
Arnas, “Anadolu Selçuklu Devleti'nin kuruluşu çok önemli çünkü Türkiye tarihi Selçuklularla başlıyor. Orta Asya'dan gelen Oğuz Türkleriyle başlıyor" diyor. Selçuklular sergisi bu yüzden de önemli. İki bölümden oluşan serginin giriş katında Selçuklu tarihi, devlet anlayışları, sosyal ve kültürel yaşamı hakkında bilgiler yer alıyor. İkinci katta ise daha çok saray ve sultan-ların hayatları anlatılıyor.
Bunun için yazılı kaynaklar ve Selçuklu eserleri üzerindeki betimlemeler, resimler ve minyatürler kullanılmış. 100den fazla kişi hayvan ve nesne figürünü dijitale aktarılarak animasyonlar yapılmış.
Selçuklu döneminde inşa edilen camilerin, medreselerin, kervansarayların, darüşşifaların, türbe ve zaviyelerin, sarayların planları ve mimari bezemeleri genel olarak İslam geleneğini devam ettirir nitelikte. Taç kapılar ise gerek boyutları gerek süslemeleriyle en önemli mimari öge olarak göze çarpıyor. Mimaride, sonsuzluk prensibinin hakim olduğu geometrik bezemelerde geçmeler ve yıldız kompozisyonları, bitkisel bezemelerde ise rumi, palmet, lotus ve kıvrık dallardan oluşan kompozisyonlar görülüyor.
*Selçuklularla ilgili en geniş kapsamlı bir sergi ilk defa açıldı.
*Özel koleksiyonlardan alınan eserler ilk defa sergileniyor.
*Birebir insan boyutundaki animasyonlar farklı bir deneyim sunuyor.
*İki bölümde toplanan sergi Selçuklularla ilgili en özet ve en önemli bilgileri veriyor.
Konya'da bugün bir Selçuklu müzesi yok. Çok yazık. Ancak bu sergi herkesi heyecanlandırdı. Belki böyle bir sergi belediyeyi harekete geçirir. Arnas, belediyeye herhangi bir ücret almadan müzenin projesini bile çizmiş. Bu sergiyi Konya'ya taşımak ve daimi müze açmak istiyor. Ancak bir sorun var. Eserlerin mülkiyetleri Kültür Bakanlığı'na ait belediye alamıyor. Ancak Arnas, illa bir Selçuklu müzesi yapılınca bütün eserlerin orijinal olması gerekmediğini söylüyor. Dünyada pek çok müze geziyoruz, oradaki eserlerin çoğu replika.
Bugün kullandığımız terimler arasında Selçuklu mimarisi, Selçuklu geometrisi, Selçuklu turkuazı, Selçuklu betimlemesi yer alıyor. Mesela Aksaray Selçuklu mimarisiyle kurulmuş bir şehir. Melih Gökçek Ankara'nın farklı yerlerine temsili Selçuklu kapıları yaptırıyor. Arnas mimar olarak Selçukludan etkilendiğini söylerken “beni bırak Mimar Sinan'ı etkilemişler” tabirini kullanıyor. Arnas, “O kadar sade, ince bir taş ve ahşap işçiliği ile giydirmişler ki binaları bugün bile hala nasıl yapıldığını hayranlıkla izliyouz. Nerede bir Selçuklu eseri görsem hayran kalıyorum. Taşı, tuğlayı dantel gibi işlemişler” diyor.
