Komünist Çin'in başarısı 100 milyonlarca köylünün adeta bedava olan emeğini dev sanayi tesislerinde planlı olarak çalıştırması; ayrıca özel mülikyet ve yabancı yatırımlar gibi birçok avantajı da kullanmasından kaynaklanıyordu. Böylece Pekin ihracata dayalı, yüzde 14'lere varan büyüme hızlarına ulaşan son derece başarılı bir ekonomi kurmuştu.
Peki ne oldu? Çok basit. 2008 Krizi ile ABD, Avrupa ve Japonya finans sistemleri fiilen çöküp bu pazarlarda talep birden durunca ihracat ile nefes alan Çin'in kalbi teklemeye başladı. Çin adeta 1929 'Büyük Buhran' ABD'si gibi aşırı üretim kapasitesi sorunu ile baş başa kaldı.
Problem esasen Çin'de değil, hala etkileri ortadan kaldırılamayan 2008 Krizi'nde. ABD, Avrupa ve Japonya'da nüfus yaşlandı, aile parçalandı, depresyon, bürokrasi ve aşırı kaynak tüketimi yayıldı, borç dağları oluştu. Tüm bunların sonucunda 2008'de Batı finans sistemi çöktü. Çare olarak merkez bankaları hem faizleri sıfıra indirdi hem de başta ABD Merkez Bankası FED olmak üzere tarihte görülmemiş korkunç miktarlarda para bastılar. Basılan trilyonlarca dolar batan bankaların içine konularak sistem şimdilik yüzdürülüyor.
Para basma operasyonlarını ilk başlatan FED, geçen yıl artık daha fazla para basmama kararı aldı ve 2015'te faizleri arttıracağını açıkladı. Para basma operasyonları devam ederken ABD'de ekonomi söylendiği gibi büyümedi. Basılan trilyonlar üretim ortamı olmadığı için borsalara, emlak piyasasına, teknoloji şirketlerine ve bono piyasasına girerek yeni balonlar oluşturdu. Para basma operasyonu durunca bu balonların şişme hızı da azalmıştı.
Ancak FED'in kullandığı diğer canlandırma silahı olan sıfır faiz politikasının sonuna gelindiği mesajı net olarak verilince balonlar da özellikle de borsada beklenen patlama yaşanmaya başladı.
Aslında Çin borsasının çöküşü FED faiz artırımı senaryosu nedeniyle zaten büyük bir satış baskısı altında olan ABD ve dünya borsalarında 'Pandora'nın Kutusu'nun açılmasına neden oldu.
Çin'in nüfusu fazla yaşlı değildir. Çin'de çekirdek aile hala ayaktadır. Depresyon ve tüketim çılgınlığı yayılmamıştır. Merkezi bürokrasi vardır fakat işletmeler bürokratikleşmemiştir. Devletin ekonomi içindeki payı sadece %24'tür. Bu oran Avrupa'da %49, Japonya'da %42 ve ABD'de %40'tır!
Çin ekonomisi 2008 sonrasında ihracat pazarlarını kaybedince Pekin'de de para basma ve faiz düşürme operasyonları başladı. Bu nedenle Çin'de de birçok balon oluştu. Emlak ve borsa bu balonları en tehlikeli olanlarıdır.
Bugün aslında Pekin için tek çıkış vardır. İhracat pazarları kapandığı için iç tüketime yönelik bir üretim modeline geçilmelidir. Çünkü komada olan Batı ekonomileri yoğun bakımdan çıkamayacaklar. Çin bir daha o eski ihracat pazarlarını bulamayacak.
Ama Çinli elitler buna yanaşmıyorlar. Çünkü iç tüketimin artması demek bugüne kadar büyümenin motoru olan ucuz emek avantajının sona ermesi demek. Bu nedenle para basmak, faiz indirmek, bankaların merkez bankasında tutmak zorunda oldukları paranın oranını düşürmek, altyapı ve inşaat yatırımları yapmak, iş adamlarına teşvik paketleri vermek, piyasalar çökmesin diye doğrudan hisse senedi satın almak gibi bir sürü önlem alıyorlar. Bu önlemler sadece zaten zengin olanlara daha fazla para ve ucuz kredi aktarılması anlamına geliyor. Fakat ihracat yapamadığı için batan bir tesisin yanına bir yenisini yapmak sizce sorunları çözer mi?
Çin dünyanın en çok dolar milyarderi bulunduran ikinci ülkesi. Nüfusun en zengin yüzde 1'lik kesimi 5 trilyon dolardan fazla bir serveti kontrol ediyor. Buna karşılık çalışma koşulları çok kötü olduğu için intiharları engellemek için birçok fabrikanın pencerelerinde aşılmaz parmaklıklar var. Geçen yıl sızan dosyalara göre Çinli zenginlerin off-shore hesaplara kaçırılmış 1 ila 4 trilyon dolar arasında parası var. Çinli bürokratlar aynı zamanda çok büyük kapitalistler. Çin Ulusal Halk Kongresi'nin 18 üyesinin servetleri ABD Kongre, Yüksek Mahkeme ve Obama hükümeti üyelerinin servetlerinin tamamından daha fazla!
Çin halkı isyan etmedikçe bu dolar milyarderi komünistler mevcut politikalarından vazgeçmeyeceklerdir. Ne doğru söylemişler: Dünya'da fakirleri değil zenginleri doyurmak problemdir.
Bugün dünya piyasalarını kasıp kavuran asıl sorun Çin ekonomisi değil Batılı ekonomilerin içene düştükleri derin krizdir. Çin para ve sanayi ekonomisi temelde demografik ve sosyolojik olarak verimli üretim ve büyümeye hala açıktır. Fakat Çin'in bugünkü yöneticilerinin aç gözlülüklerini bırakıp daralan pastayı fakir halk ile paylaşmaları gerekiyor.
Bunu yapmadıkları için halk hoşnutsuz. İşçi olayları ve gösteriler özellikle ihracat odaklı çalışan şehirlerde hızla artıyor. Böyle giderse fakir halk tarihte birçok defalar yaptığı gibi genel bir ayaklanma ile mevcut idareyi devirebilir. Bugünkü dolar milyarderi komünistlerin yerini daha alt düzeyden gelen başka bürokrat ve para sahiplerinden oluşan yeni bir idare alır.
Çin alacağı bazı yeni önlemlerle kendi balonlarının patlamasını geciktirecektir. Böyle olsa bile Batı borsalarında başlayan düşüş durmayacaktır. Çünkü FED genişletici değil daraltıcı politikalardan bahsediyor. Borsalarda uzun süredir beklenen panik satışlar bono piyasalarında da büyük bir satış dalgası başlatabilir. Örneğin bu defa Çin ile ilgili değil sağlıklı sanılan Avrupa bankalarının batmakta olduklarına dair haberler duyabiliriz. Bu 2008 benzeri yeni bir kriz anlamına geleceğinden FED tek bildiği politikayı uygulayacak ve yeni fakat bu sefer devasa boyutlarda para basma operasyonları başlatacaktır. Bu ise batının yaşlı para ve sanayi ekonomilerini çökertecek hiper-enflasyonun kapısını açacaktır.
