Kısa filmlerinin ardından ilk uzun metrajlı filmi Toz’la 53. Antalya Uluslararası Film Festivali’nde yarışan Gözde Kural, bu hafta vizyonda seyirci karşısına çıktı. Festivalde seyircinin beğenisini toplayan filmin teknik özellikleri üzerine söylenecek olumlu/olumsuz çok şey var ancak savaşın kol gezdiği Afganistan’da film çekme cesaretini gösteren genç yönetmeni kutlamak gerek. Zira son yıllarda iyi şartlarda çekilmiş çokça başarısız işe tanıklık ediyoruz. Toz, annesinin sırlarla dolu geçmişini araştırmak için Afganistan’a giden genç bir kızın yolculuğunu konu ediyor. Bir yandan kaybettiği annesinin burada yaşadıklarını öğrenmeye çalışan Azra isimli genç kız, öte yandan savaşın büyük yıkıma yol açtığı Afganistan’da tehlikeli bir maceraya doğru sürüklenir. Öykü Karayel’in Azra’yı canlandırdığı filmde Beren Soysal ve Muhammed Cangören gibi Türk oyuncuların yanısıra, Afganistanlı oyuncular Abdulkadir Faruk, Hacı Gülaser ve Mesud Ahmedi rol alıyor.
Gerek savaş ortamında çekilmiş olması ve gerekse önemli konuları mesele etmesi bakımından ağır bir yük olan Toz’un ciddi sorunlar barındırdığı da bir gerçek. Savaş, kadın, özgürlük ve barış gibi kavramlar üzerine inşa edilen filmin anlatım ve alt metni bakımdan genel itibarla popülizme doğru everildiğini söylemek mümkün. Söz gelimi Azra ve annesi üzerinden kadın meselesine dokunan film sosyolojik bir derinlik çabasından ziyade alışılagelen feminist tonda bir muhalif kadın tipolojisi çizmeyi tercih ediyor. Film, tavrıyla bölgenin sosyo-kültürel ve sosyo-politik gerçeklerine karşı gerçekdışı ve ziyadesiyle oryantalist bir yaklaşım sergiliyor.
Toz, Afganistan’da uzun yıllardır süren savaşın birey ve toplum üzerinde sebep olduğu yıkımları beyazperdeye taşırken arka planında bu coğrafyaya dair bazı dramlara değinmeyi de ihmal etmiyor. Buna rağmen, pek çok sahne ve diyalogda Batılı bir yaklaşımın izlerini görmek mümkün. Görüntü yönetimi seyircinin beklentilerini karşılayacak dinamizme sahip ancak sinema açısından ne ölçüde derinlikli tartışılır. Filmdeki bazı belirsizlik, abartı ve zaman zaman yüzeysellikler de dikkat çekiyor. Yönetmen her ne kadar dili ve hikâyesiyle tutarlı olmasa da ilk işindeki cesareti ve büyük bir prodüksiyonu göğüslemedeki kararlılığı açısından umut vaadediyor.
Öykü Karayel filmde yer yer abartıya kaçsa da genel itibarıyla güçlü bir performans sergiliyor. Karayel, Pelin Esmer imzalı İşe Yarar Bir Şey’de olduğu gibi Toz’da da son dönem Türk sinemasının başarılı kadın oyuncularından biri olduğunu ispatlıyor.
