Kuşkusuz oruç tutmak özellikle tütün kullanıcıları için oldukça zor bir süreç. Siz tütün içmeden iftar vaktini bekleyedururken, biz de size Prof. Pipes'ı anlatalım. Nedir bu 'Prof.' diyorsunuz şimdi.... Yeni duyuyor olsanız da Prof. Pipes markası pipo içenlerin yakından bildiği bir isim. Markanın başındaki Taha Halit, yıllarca tespihçilik yapmış, sonra kendini birden 'pipo' imal ederken bulmuş. Şimdi dünyanın hemen her yerindeki tütün meraklıları onun kapısını çalıp, özel ağaçlarla ve tasarımla üretilen pipolarında tütün içmek için sıraya giriyor. Bir pipoya sahip olmak kolay da değil. Ağacından testeresine dek özel parçalar bunlar. 'Yapıldığı andan itibaren antika değeri taşıyan' bu ürünlerin üstadı adeta dünya çapında yeni bir ekolü oluşturuyor.Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından sanatçı ünvanı verilen Prof. Pipes anlatsın biz dinleyelim.
Pipoyla ve pipo imalatıyla tanışmam tamamen tesadüfi oldu. Hiç planlanmış bir şey değildi. Üsküdar Doğancılar'da İsmet Usta'dan tesbihçilik öğrendim. Oradaki atölyemizde tesbihçilik sanatıyla iştigal ediyorduk. Ustama bir gün yurt dışından pipo siparişi geldi. Yapar mıyız yapamaz mıyız diye düşünürken bir de baktık ki pipocu olmuşuz. Ustamın vefatından sonra bir müddet elimi takımlara vuramadım. Sonra “sen bu işin profusun yapmazsan olmaz” dediler, Prof.Pipes da bu şekilde doğdu.
Evet tamamen el yapımı. Atölyeme yarı mamul veya mamul hiçbir şey girmiyor. Pipo yapımında kullanılan her şey hammadde olarak elime ulaşıyor, pipo olarak çıkıyor. Tabi ki temelde delme, testereleme, zımparalama ve cilalama mantığıyla üretilen ürünler olduğu için devasa bir üretim bandına ihtiyaç yok. Yaptığın işin temel etkeni nedir diye sorarsanız; sabırdır derim. Bence burada esas sorulması gereken soru cnc tezgâhlarda ve otomat makinelerde fabrikasyon mantığıyla üretilip, bir günde üç yüz-beş yüz tane çıkarılan pipo ile el yapımı ustasının bir haftada bir tane çıkardığı pipo arasında ne fark olduğudur. Biz el yapımı pipocular, fabrikaların aksine hammaddenin seçiminden model çizimine, piponun kesiminden cilasına kadar her aşamayı özenerek titizlik ve aşkla yapmak şiarıyla çalışıyoruz.
Daha hammaddenin seçim aşamasındayken el yapımı piponun diğerlerinden farkı ortaya çıkmaya başlar. Çünkü seri üretim ucuza mal etmek için hammaddenin de en ucuzunu almaya yönelir. Hammadde fabrikaya kamyonla gider, biz tek tek seçeriz. Bizim on tane hammadde alacağımız fiyata fabrika yüz kilo alır. Ayrıca pipoyu arzu eden kişinin kendi beğenisiyle, kendi zevkiyle, karakteriyle uyumlu ve dünyada sadece kendisine özel bir pipo edinmesi ancak el yapımı mantığıyla mümkündür. Yaptığımız her pipo biricik olduğu için yapıldığı andan itibaren antika değeri taşır. Bütün bu süreçlerin sonunda içim keyfi de, estetik zevk de başka bir boyuta ulaşır ve kişi kendini özel hisseder.
Estağfirullah. Bir ekol oluşturuyor değilim de bir ekolü temsil ediyorum diyelim. Şimdi handmade pipo hammaddeden ambalaja kadar sadece bir ustanın elinden, iş bölümü olmaksızın çıkan pipoya verilen isimdir. Bazı pipocular ellerindeki makinelerin imkânıyla sınırlı bir hayal gücüyle pipo üretirler, bazı pipocular da hayal güçlerini hiçbir şekilde sınırlamadan daha fazla emeği göze alarak imalata yönelirler. Şu durumda her ikisi de el yapımıdır. Ama ben ikinci ekolü temsil etmeye çalışıyorum. Sonuç olarak en iyi malzemeyi kullanıp, en fazla sabrı gösterip, emeğinize acımadan, kâr amacını sanatsal terbiyenin önüne geçirmeden çalışınca gerek yurt içinde gerekse yurt dışında cılız sesimiz yankı buluyor hepsi bu…
Doğrusunu söylemek gerekirse yurt içinden çok fazla talep olmuyor. Büyük şehirde yaşamamanın bunda rolü büyük tabi… Ama yazları İtalya'dan, İspanya'dan, Almanya'dan, Hollanda'dan, Danimarka'dan tatil amaçlı gelen meraklılar olmuyor değil. Açıkçası bu kişiler özellikle workshop için değil, tatil yapmak için geliyor, gelmişken benim de yanıma uğruyorlar.
Pipo, birkaç farklı malzemeden yapılır. Mesela geleneksel olarak Ruslar porselenden, Japonlar metalden pipo üretirler. Türk pipoları toprak, kil ve lüle taşından yapılagelmiştir. Günümüzde bunlardan sadece lüle taşı imalatı devam ediyor. Eskişehir'de lüle taşı pipo ustalarımız sanatlarını sürekli en mümtaz şekilde icra ediyorlar. Bu malzemelerin yanı sıra kullanımda en yaygın pipo hammaddesi “briar” olarak tabir edilen malzemedir. Bu, fundagillerden bir ağacın köküdür. Latince ismi “erica arborea” olarak bilinmektedir. Bu ağaç, İtalya, İspanya, Fas, Cezayir, Korsika, Yunanistan ve Türkiye'de yetişmektedir; ancak kalite olarak en üst seviyedeki briarları şu an İtalya'dan temin edebiliyorum. Aslında Cezayir briarının da kalitesi yüksektir ama orada malesef bu meslek ölmek üzere. Son bir usta kaldı, o da çok yaşlandığı için İtalya'dan temin etmeye devam ediyorum. Tabi bu kökü çıkarıp, işleyip, terbiyeleyip, uygun ebat ve şekillerde doğrayıp, hazırlamak ayrı bir meslek kolu. Bizim ülkemizde bu mesleği icra eden olmadığı ve tespit edebildiğimiz kadarıyla kök kaliteleri pipo yapımına uygun olmadığı için bu konuda dışa bağımlı durumdayız ne yazık ki…
Tabi… Kullanılan hammadde doğal olduğu için çıkacak ürünün yarısı Allah yapısı yarısı kul yapısı oluyor. Dolayısıyla aynı çizimden yola çıkarak aynı pipoyu yapmaya çalışsak bile bire bir aynı olmaz. Bazen briar modelini kendi seçer. Bazense bir model için aylarca briar ararsın. Kişisel tercihler de bazen etkili olabilir. Mesela briarın üzerindeki damar ve kuş gözü adı verdiğimiz desenlerin hangisinin ön plana çıkarılacağı, piponun neresinde sergileneceği, rengi, dokusu… Çok fazla değişken var. Bu değişkenlerin hepsini doğru ayarlayıp, aynı zamanda içim keyfini de hesaba katarak pipo yapmak en ideali.
