Yazının başlığını oluşturan niteleme anayasa hukukçusu Prof. Ergun Özbudun"a ait. Çok yerinde bir niteleme bu. Ak Parti"nin TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu"na ulaştırdığı söylenen önerilere bakacak olursak anayasanın "Yürütme" faslına ilişkin olarak ortaya konan sistem gerçekten de biraz oradan (ABD) biraz buradan (Fransa) derlenmiş yepyeni, yani "Türk usulü" denilebilecek bir nitelik taşıyor.
Özbudun, değerlendirmesini şöyle sürdürüyor: "Bu, hiçbir sisteme benzemeyen, garip bir sistem. Başkanlık sistemi değil çünkü başkana parlamentoyu feshetme hakkı tanınıyor. Oysa bir başkanlık sisteminde asla böyle bir yetki olamaz. Yarı başkanlık sistemi de değil, çünkü yarı başkanlık sisteminde başkan halkça seçilir ve güçlüdür fakat hükümet parlamentoya karşı sorumludur. Bu öneride güvenoyu mekanizması "yok" deniyor."
Bu öyle bir sistem ki, sanki Ak Parti"nin "hukukçu kurmayları"nın bütün enerjisi ve dikkati 2014"de başkanlık koltuğuna oturacak olan genel başkanlarının canını asla sıkmayacak yepyeni bir sistem inşasına kilitlenmiş. "Başkanlık" sisteminde parlamentoyu "fesih yetkisi" mi yok; zararı yok onu da "yarı başkanlık" sisteminden ödünç alırız. / "Yarı başkanlık" sisteminde parlamentoya karşı sorumlu bir hükümet mi var, zararı yok onun yaratabileceği sakıncayı da "başkanlık" sisteminin ilkesini alarak gideririz. / "Yarı başkanlık" sisteminde başkanın yardımcılarını isimlerini açıklayarak seçime girmesi görülmemiş bir şey mi? Zararı yok, bir kere daha "başkanlık" sistemindeki uygulamaya yaklaşırız./ Başkanın atayacağı bakanların milletvekili olmaması mı isteniyor? O halde doğru "Başkanlık"a!../ "Başkanlık" ve "yarı başkanlık" sistemlerinin her ikisinde de çift meclis mi var? Önemli değil, biz yine tek meclisle idare edebiliriz. / "Yarı başkanlık" sisteminde başkan meclisi feshetmesi durumunda hâlâ görevinin başında mı? Olsun, bunun da önemi yok, biz fesih durumunda – bugüne kadar görülmemiş biçimde- başkanın da görevine son verebiliriz./ "Başkanlık" sisteminde "bütçe" meselesi başkan ve Kongre arasında cereyan eden son derece yoğun tartışmalara/pazarlıklara mı sahne oluyor? Ne önemi var canım, bizim sistemde meclise sadece artırma/eksiltme yetkisi verilse işler mutlaka daha yolunda gider.
Türkiye"nin "anayasa" ile ilişkisi gerçekten kendine özel bir nitelik arz ediyor. Üstelik, bu memlekette Fransız ve Amerikan anayasalarından 100 yıl sonra gibi göreli olarak çok erken bir tarihte bir anayasal bir sisteme geçilebilmesine rağmen. Anayasa konusunda bu derece eski bir tarihi olan bir ülkede milletin umut bağladığı (?) yeni bir anayasa için yola koyulduğunda bu derece acemi ve eklektik bir zihniyet mi hakim olmalıdır?
Levent Köker (kendisi aynı zamanda yakın tarihte çok tartışılan "anayasa taslağı"nı hazırlayan komisyonun bir üyesidir) geçenlerde Zaman gazetesinde yayımlanan "Nasıl ve ne için başkanlık sistemi" başlıklı aydınlatıcı yazısında bakın ne diyor: "Türkiye"de başkanlık sistemi talebi, öneri sahiplerinin dile getirdiği gibi, devlet aygıtının ve siyasi hayatın daha etkili ve "istikrarlı" işlemesi için mi yoksa "başkanlık sistemi"nin târihi ve fikrî temellerinin ortaya koyduğu üzere, çoğunluk zorbalığına engel olmak için geliştirilmiş özgürlükçü demokratik hukuk devleti anlayışını etkili kılmak için mi ortaya atılmaktadır? Başkanlık sistemi önerisinin sahipleri gerekçe olarak birinci noktayı öne çıkarmaktadırlar. Bu nedenle de adem-i merkeziyetçilik ve iki meclisli yasama organı konularında bir başkanlık sisteminde olması gerekenleri önermekten imtinâ etmektedirler. Bu da çok ikna edici olmamaktadır."
Nasıl "ikna edici" olabilir? Her şeyden önce yeni bir anayasa yapımına kalkışırken aklımızdan geçenin, niyetimizin her türden zorbalık gibi "çoğunluk zorbalığına" da karşı bir sistem olduğunun ikna edici işaretlerinin ortaya konulması gerekmez mi?
Köker"in bu önemli tespitlerini gözden geçirmeye yarında devam edelim.
