Kamu katılım bankacılığı: Misyonu ve birleşmeleri

Saf kapitalist sistem bakış açısı ile olaylara yaklaştığımızda, her firmanın bir değeri mevcuttur. Bir kaç firma birleştiğinde, bir kaç değeri bir araya getirmiş ve yüksek değerlere varma hedefini gerçekleştirmiş olursunuz.

Ölçek ekonomisi yakalayarak diğer rakipleri bertaraf etmek de cabası.

Oysa faizsiz bankacılık sistemini temsil eden katılım bankacılığını kurmak ve geliştirmek,

kapitalist sisteme bir başkaldırıdır.

Onun getirdiği

doyumsuz, vahşi yapısına alternatif üretmektir.

Mekanik kanunların insan haysiyetiyle bağdaşmayan yönlerini kaldırıp yerine

daha insani ve sürdürülebilir bir yapıyı inşa etmektir.

Bu nedenle, mevcut sistem içerisinde kurulan katılım bankaları, çölde bir vaha misali

ekonomik hayata bir nefes aldırma misyonu da taşımaktadır.

İslam iktisadının ve faizsiz sistemin yeşermesi ve yerleşmesi için

aha fazla aktöre, daha fazla desteğe ihtiyaç vardır.

Burada öncü kuruluşlar olarak katılım bankaları geliyor.

Katılım bankaları,

ticaretin tam göbeğinde yer aldıklarından

mali sektörden çok reel sektöre daha yakın

durmaktadırlar.

Ellerindeki fonları tekrar reel sektöre aktarmakla görevli olan

katılım bankası,

elde ettiği

kârı kendisine sermaye aktaran ortakları ile paylaşmaktadır.

Bugün Dünya Ekonomik Forumu’nda iş dünyasına

kârlarınızı daha adil paylaşın (paydaş kapitalizmi) jargonunu katılım bankaları uygulamaktadır.

Tüm finans sisteminin faizsiz çalıştığını hayal ettiğimizde;

1. Mali sektör-reel sektör ayırımı olmadan tüm sektörler ortak hareket edecek, bir ekonomik darboğaz oluştuğunda müşteri olarak görmediği ortaklarına konvansiyonel banka muamelesi yapmayacaktır. Yanı

kapitalist sistemin sistemik kriz üretme kapasitesi ortadan kalkacaktır.

Kâr payının

belirlenen değil,

sonuç oldu

ğu bir sistemde hızlı yükseliş ve inişlerin olmayacağı,

ekonominin istikrar kazanacağı

düşünülebilir.

İlave olarak, katılım bankacılığı reel sektöre birçok fırsat sunmaktadır.

Öncelikle, toplamış olduğu tüm

fonları reel sektöre aktarmak zorunda olduğundan

her koşulda reel sektörle

birlikte hareket

etmek zorundadır.

Kriz dönemlerinde,

konvansiyonel bankalar gibi kabuğuna çekilip, reel sektörle arasına mesafe koyamamaktadır. Bu da faizsiz sistemin baş aktörü olan katılım bankacılığını hem reel sektöre yakınlaştırmakta, hem de reel sektörün konvansiyonel bankacılık ile bozulan ilişkilerini tamir ederek aradaki

güven unsurunu ön plana çıkarmaktadır.

Nitekim, son bir kaç yıl içerisinde oluşan ekonomik krizlerde ve pandemi sürecinde, katılım bankacılığı rüştünü ispat etmiştir. Son yıllardaki veriler,

katılım bankacılığının büyüme trendinin konvansiyonel bankacılığa göre daha yukarda yer aldığını

göstermektedir.

Zaten toplam bankacılık sektöründeki payı da

kamu katılım bankalarının de sektöre girmesi ile yüzde 4’lerden yüzde 7’lerin üzerine çıkmıştır.

Yani, katılım bankası sayısı arttıkça bankacılıktan alınan pay da artmaktadır.

Tam da büyüme trendi yukarı yönlü seyrederken, ortalıkta

kamu katılım bankalarının birleşeceği

yönünde

bir spekülasyon

gündeme düştü.

Bir kaç yıl önce açılan, sektördeki payı sürekli artan, piyasaları kriz döneminde bile destekleyen ve güven veren

kurumların sayılarını artırmak yerine,

birleştirerek

tek çatı altında toplama

fikri hiç de

doğru bir adım olmayacaktır.

Bu adım söz konusu

kurum faaliyetlerini etkinsiz hale getireceği gibi, reel sektör firmalarının da finansman pozisyonlarını zorlayacak, sistemik karmaşaya neden olacaktır.

Giriş seviyesindeki iktisat kitaplarında ölçek ekonomiler diye bir teori var. Teoride; küçük ölçeğin dezavantajı olduğu gibi

aşırı kapasitenin de rasyonel olmadığı

ispatlanmaktadır.

Konvansiyonel

kamu bankalarının

(Ziraat, Vakıf, Halk)

birleşmesi gündeme gelmediği halde

(doğru bir karar),

kamu katılım bankalarının gündem yapılması

ne ekonomik mantıkla, ne de piyasa gerçekleşmeleri ile uyumlu bir söylemdir.

İstanbul’u finans merkezi yapma yolunda bunca yatırımlar yapılırken, daha birkaç yıl önce açılan söz konusu katılım bankalarını birleştirmek suretiyle

aktör sayısını düşürmek,

İstanbul finans merkezi

yapma fikrine de tezat teşkil etmektedir.

Bir anlamda İstanbul’un

finans merkezi olma düşüncesi İslami finans sistemi üzerine kurulmakta,

ama bu alanda aktörlerin sayısı düşürülmeye çalışılmaktadır.

Yani; söylemle eylem arasında açık

bir paradoks

ortaya çıkmaktadır.

Yine, yakın zamanda kamuya ait üç sigorta firmasının birleşmesinin olumsuz tecrübesi önümüzde dururken, bir an önce

katılım banklarının birleşme fikrinden vazgeçilmeli

(düşünülmesi bile hatalı), hatta