Yine, ülkemiz ekonomisi açısından son derece önemli olan ürünü iyi değerlendiremediğimizi, serbest rekabet şartlarında piyasa fiyatının belirlenemediğini, bu yıl üretim-arz düşmesine rağmen, piyasa fiyatlarının düştüğünden bahsetmiştik.

Bu yazımızda iktisat kurallarına aykırı olarak fiyatlardaki düşüşün nasıl gerçekleştiğini değerlendireceğiz.

**

Fındık fiyatları önceki yıllardan daha düşük rekolte gerçekleşmesi ve dolardaki aşırı artış karşısında neden düşüyor?

n Fındık fiyatlarının düşmesindeki nedenlerden birisi; geçen yıldan kalan önemli miktarda fındık stoku olması ve bu yıl piyasaya sunulan ürünün (ki sunulmayan da var) geçen yılki ürünle beraber rekolte (arz) tahminlerinin çok üzerinde olması gösteriliyor.

* Bir başka neden ise başta Almanya olmak üzere

(talep daralması) gösteriliyor. İhtiyaçlarını ise Gürcistan ve Azerbaycan'dan ithal edilen fındıkla karşılamışlar.

* Sanayi hammaddesi olarak kullanılan fındığın fiyatının istikrarsız olması firmaların gelecek yıllara yönelik maliyet, fiyat planlaması yapmasını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle daha

arttığı söylenebilir. Bu eğilim Türk fındığına olan

.

* Asıl (yapısal) neden olarak ise iç piyasada fındığın % 40-50'sini alıp işleyen ve ihracat yapan

nedeniyle piyasa fiyatları üzerinde etkili olması gösterilmektedir.

kamuoyu algısının devlet yönetiminde de cevap bulduğu anlamına gelmektedir.

* Ayrıca fındıkta adeta bir yaşam tarzı haline gelen

(üretici ya fındığını satacak ya da emanete verecek) uygulamasının da fiyatların düşüşünde bir diğer önemli (yapısal) etken olduğu belirtilebilir.

Sistem şöyle işliyor: Üretici aracı tüccarı arıyor, fiyat soruyor. Aracı tüccar büyük satıcıyı (tekelci firma) arıyor ve fiyat soruyor. Aldığı fiyattan kendi payını düşerek üreticiye fiyat veriyor. Bu da piyasa fiyatı oluyor.

**

; yukarıdaki uygulama örneğinden hareketle,

?

: fındık fiyatlarını belirleyen

.

Yani, “fındık fiyatları arz-talep dengesine göre piyasada belirlenmektedir” iddiası sadece bir şehir efsanesi (!).

**

Fındık hasadı öncesi yapılan

da fiyatların düşük olmasındaki önemli etken.

Hem tahmin yapan kurumların arasında, hem de gerçekleşen rekolte ile tahmini rekolte arasındaki ciddi farklar yanlış beklentilere-yönlendirmeye ve gerçekçi olmayan fiyatlara neden olmaktadır.

Bunu önlemek için

ve tek rekolte tahmini yapan kurum haline gelmesi de

.

**

Fındık ihracatı fiyatları nasıl belirleniyor?

Hemen söyleyelim, Hamburg borsasında belirlenmiyor.

İç piyasada oluşan fiyatlar aynı zamanda ihraç fiyatlarında da temel alınıyor.

İthalatçı firma fındık satıcısı (ihracatçı) ile iç piyasada oluşan fındık fiyatı üzerine eklenecek kar marjı üzerinde pazarlık yapıp fındık ihracat fiyatını kararlaştırıyor.

Dolayısıyla iç piyasadaki

**

Bir de fındığın dış talep esnekliği düşük; yani düşük fiyat politikasıyla toplam ihracat gelirleri artırılamaz.

Yıllar itibariyle gerçekleşen ihracat fiyatı, miktarı ve geliri ilişkisi bunu açık olarak ortaya koymaktadır (örneğin 2012-2013 sezonunda

elde etmişken, 2014-2015 sezonunda daha az fındık satarak-

- daha fazla gelir -

- elde etmişiz).

Amaç daha yüksek ihracat geliri elde etmekse (ki öyle olmalı) düşük fındık fiyatıyla hem ihracat hem de üretici gelirini azaltmanın anlamsızlığını (politikasızlığını) ülkemiz adeta bir kader olarak yaşamaktadır.

Bu nedenle üreticinin “

”

çok daha fazla

.

Fındık sektöründe düzenleyici kurumsal yapı ve profesyonel yönetim anlayışı eksikliği, sadece sektörü değil ülke ekonomisini de önemli zarara uğratmaktadır.

**

Serbest piyasa ekonomisi başı bozukluk anlamına gelmemektedir.

ederek gerçekçi fiyatların oluşması bütün

.

Bu meyanda devlet

(dolayısıyla milyonlarca üreticinin ve 3 milyar dolara yakın ihracat gelirine)

, sosyal devlet ve ekonomiyi yönlendirici işlevi ifa ederek sorumluluklarını yerine getirmelidir.

Bunu, istikrarlı bir fındık fiyatı oluşturmak için piyasaya sürülecek

(stok regülatör kurumu) oluşturarak yapabilir. Bu sayede hem

karşılanır hem de istikrarlı bir ihracat fiyatıyla

.