Bu yazımızda bir soru çerçevesinde torba kadrolara yapılan atamalar ve görevden almalarda hangi hakların kazanılmış hak aylık derece ve kademesine esas teşkil ettiği ile kazanılmış hak aylık derece ve kademesini açıklamaya çalışacağız.

Bir kamu kurumunda 8 dereceli bir kadroda çalışan memur 68/b ye göre 4 dereceli müdür kadrosuna atanmış (atandığı müdürlük görevde yükselmeye tabi bir müdürlük değil) atandığı kadroda 6 ay çalıştıktan sonra başka bir müdürlüğe atanmış ve şimdi de bizim kuruma yine müdür olarak naklen atama talebinde bulundu ve onaylandı. Kafama takılan 68/ B'ye göre yapılan atamalar başka görevlere atanırken kazanılmış hak teşkil eder mi? Diyelim ki bizim kuruma da 4 dereceli müdür kadrosuna atandı peki bu personelin kadro derecesi, ödemeye esas derece, kazanılmış hak aylığı derecesi ve emekli aylığı derecesi de 4 mü olur?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda kazanılmış hak aylık derece ve kademe ifadeleri yer almakla birlikte tanımı yapılmamıştır. Kanunda sıkça geçen ancak tanımı yapılmayan kazanılmış hak aylığını şu şekilde tanımlayabiliriz; 657 sayılı Kanun'a göre devlet memurunun öğrenim durumu ve hizmet sınıfı gibi hususların değerlendirilmesiyle tespit edilen memuriyete giriş derece ve kademesine yine bu kanunda yer alan ilavelerin yapılması suretiyle bulunacak derece ve kademe üzerinden hesaplanan aylık olarak tanımlanmaktadır.

657 sayılı Kanun'un 68/B maddesinde; “Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4'üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir” hükmüne yine bu maddede; “Bu bent hükümlerine göre atananlar atandıkları kadronun aylık (Ek gösterge dahil) ve diğer haklarından yararlanırlar. Bu suretle üst dereceye atananların bu kadrolarda geçirdikleri her yıl kademe ilerlemesi ve her “3” yıl derece yükselmesi sayılmak suretiyle kazanılmış hak ve emeklilik keseneğine esas aylık derecelerinin yükselmesinde gözönüne alınır. Ancak atandıkları kadro aylıkları, başka görevlere atanma halinde kazanılmış hak sayılmaz.” hükmüne yer verilmiştir.” hükmüne yer verilmiştir.

Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümleri çerçevesinde Devlet Personel Başkanlığı'nın vermiş olduğu görüşlere göre, görevde yükselme kapsamında olmayan müdür kadrolarına atandıktan bir süre sonra görevde yükselme kapsamındaki müdür kadrolarının sınav dışındaki şartları taşınıyorsa sınavsız olarak

atanmak mümkündür. Bu durum etik olmamakla birlikte hukukidir ve bir nevi sınavsız olarak müdürlük kadrolarına

Nitekim birçok kamu kurumu, görevde yükselme sınavından kaçınmak için önce sınavsız üst düzey kadrolara atama yapmakta, daha sonra da ancak sınavla yükselinen kadrolara sınavsız olarak atama yapmanın yolunu açmaktadır. Buna uygulamada hülle ataması da denilmektedir.

İster sınavlı isterse sınavsız olarak torba kadrolara yapılan atamalar ilgililer açısından kazanılmış hak teşkil etmemektedir. Personelin her yıl bir kademe ve her üç yıl bir derece hesabıyla yapılan derece yükselmesi ve kademe ilerlemesi haricindeki yükselme ve ilerlemeler ile kanunlar gereğince yapılan yükselmeler dışındaki yükselmeler kazanılmış hak teşkil etmemektedir.

Konuyu örneklendirmek gerekirse; 4 yıllık yüksekokul mezunu olup 10 yıl fiili hizmeti olan ve emeklilik keseneğine esas aylığı 6'ncı derecenin 3'üncü kademesinde bulunan ve 68'inci maddenin (B) bendine göre 1'inci dereceli müdür kadrosundan aylık alan bir memurun emekli kesenek ve kurum karşılıkları 6'ncı derecenin 3'üncü kademesi ve 2200 ek gösterge üzerinden tahakkuk ettirileceğinden, aylık prim ve hizmet belgesinin emekli keseneğine esas aylık bilgileri bölümüne Derece: 6 Kademe: 3 Ek Gösterge: 2200, ödemeye esas aylık bilgileri bölümüne ise Derece: 1, Kademe: 1, Ek Gösterge: 2200 olarak yazılacaktır.

Bu görevden alınması halinde sadece 6'ncı derece ve 3'üncü kademe kazanılmış hak aylık olarak korunacaktır. Ayrıca, altı ay süreyle bulunulan görevlerdeki ek göstergeler de emekli kesintisinde dikkate alınmaktadır.

Örnekle açıklamak gerekirse; Yüksekokul mezunu olup 1'inci derecenin 4'üncü kademesinde 3600 ek göstergeli Daire Başkanı olarak 8 aydır görev yapmakta iken, 13/05/2017 tarihinde 1 inci derecenin 4 üncü kademesi ve 2200 ek göstergeli Şube Müdürü olarak atanan sigortalının, 2017/Mayıs ayından itibaren emekli keseneği ve kurum karşılıklarının 2200 ile 3600 arasındaki ek gösterge farkına ait kesenek ve karşılık tutarının tamamı ilgilinin aylıklarından kesilmek suretiyle emeklilik açısından yüksek olan ek göstergeden yararlanmaya devam edecektir ve Aylık Prim ve Hizmet Belgesi'nde emekli keseneğine esas aylık bilgileri bölümüne Derece: 1 Kademe: 4 Ek Gösterge: 3600, ödemeye esas aylık bilgileri bölümüne ise Derece: 1, Kademe: 4, Ek Gösterge: 2200 olarak yazılacaktır. Görüleceği üzere, personel istemese de 3600 ek gösterge üzerinden kesinti yapılmaktadır.

İdari yargı mercileri sınavla yapılan atamalarda atanılan unvanı takdir yetkisi çerçevesinde kaldırmaya sıcak bakmamaktadır. Hatta sınavsız yapılan atamalarda dahi görevden almalarda kamu yararı ve hizmet gereğine uyulup uyulmadığını incelemektedir. Dolayısıyla sınavla atanılan müdürlük görevlerinden görevden almalar oldukça zordur. Ancak, görevin yürütülmesinde ciddi sorunlar oluşması ve bu durumun belgelendirilmesi ile alınan disiplin cezaları görevden almalarda etkili olmaktadır.

İdari yargı mercilerince atama yapılan personelle görevden alınan personel arasındaki kıyasa pek başvurulmamakta sadece görevden alınan personelin başarısızlığı veya disiplin cezası olup olmadığına bakılmaktadır ki bu durum bazen hizmette aksamaya sebep olabilmektedir. Bazen idari yargı mercileri yerindelik denetimine dahi girmektedirler ki bunun doğru olmadığını düşünüyoruz.